Μάρθα Καρπόζηλου: «Κριτικά κείμενα σε περιοδικά του 19ου αιώνα». Τετράδια Εργασίας A΄ (1831-1863). Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, επιστ. επετ. ΠΤΔΕ Παράρτημα 9, 2005, 175 σ.
Το 1988 ο καθηγητής Γ. Π. Σαββίδης είχε προτείνει στο MIET την ανάληψη ενός ερευνητικού προγράμματος που δεν έμελλε να ευδοκιμήσει. Αξίζει να ανασυρθεί η ιδέα μήπως τυχόν και εγείρει το ενδιαφέρον και αναστηθεί. Είχε σκοπό: «την εντόπιση, φωτογράφηση, κατάταξη και σχολιασμένη καταγραφή, καθώς τη μηχανογράφηση και ευρετηρίαση, άγνωστων ή λίγο πολύ δυσεύρετων κειμένων νεοελληνικού λόγου, πρωτότυπων είτε μεταφρασμένων από ξένες γλώσσες, δημοσιευμένων σε βιβλία, φυλλάδια και περιοδικά». H καθηγήτρια κ. Καρπόζηλου, με ηχηρό βιβλιογραφικό παρελθόν ήδη από τότε με την εντρύφησή της στα παλιά περιοδικά που απέδωσε το θεμελιώδες «Τα ελληνικά οικογενειακά – φιλολογικά περιοδικά, 1847-1900», (παν/μιο Ιωαννίνων, 1991), καταδύθηκε σε μια βιβλιογραφική επιχείρηση-περιπέτεια, όπως είναι όλες στην Ελλάδα, η οποία σήμερα βλέπει το φως σε έκδοση, έστω ενός μέρους της. Σωστή ενέργεια. Οι βιβλιογραφικές συναγωγές, οποιασδήποτε έκτασης, πρέπει να δημοσιοποιούνται για να προσφέρουν εξυπηρέτηση στους μελετητές και να προκαλούν τη συνέχισή τους.
Η εργασία προτείνεται ως βοήθημα έρευνας γενικά προς τους νεοελληνιστές, ειδικότερα για τους ασχολούμενους με την πνευματική ιστορία της περιόδου, ιστορικούς, γλωσσολόγους, φιλολογικούς μελετητές. Τα ενταφιασμένα σε απρόσιτα περιοδικά κείμενα αποτελούν υλικό μελέτης προσώπων και πραγμάτων, των ιδεών και αντιλήψεων των κριτικών και θεωρητικών της εποχής. Φωτίζουν την τότε γνώση, γνώμη και κρίση τους και εξηγούν τα μετέπειτα. H παρούσα τυμβωρυχία επαναφέρει τη ζώσα τότε πνευματική κίνηση. Εχουν βιβλιογραφηθεί κείμενα λογοτεχνικής κριτικής, ιστορίας της λογοτεχνίας, θεωρίας, παιδείας και γενικά των γραμμάτων, ελληνικών και ξένων.
Η βιβλιογραφία περιέχει 398 λήμματα σε ενδεικτική μορφή που συνοδεύονται από επαρκή σε πληρότητα και σαφήνεια περιγραφή 10-20 στίχων με συμπληρωματικές πληροφορίες. Προέρχονται από 29 τίτλους περιοδικών οι οποίοι βιβλιογραφήθηκαν σε πλήρεις σειρές.
Πολλά περιοδικά που ερευνήθηκαν δεν απέδωσαν λήμματα ενδιαφέροντα για τον προγραμματισμό της ερευνητικής εργασίας.
Εμφαση δίνεται στα φιλολογικά περιοδικά. Το πρόβλημα των περιοδικών εκδόσεων, οι οποίες δεν έχουν διασωθεί σε πλήρεις σειρές, εμποδίζει μόνιμα την ολοκλήρωση της αποδελτίωσής τους, γεγονός που υπογραμμίζει η βιβλιογράφος.
Η χρηστικότητα της έκδοσης διευκολύνεται με την παράθεση καταλόγου συντομογραφιών, την παράθεση των λημμάτων κατά χρονολογική σειρά, που εικονίζει την εξελικτική πορεία των δημοσιευμάτων, περιγραφή του λήμματος, πίνακα αντιστοιχίας τους με την «Ελληνική Βιβλιογραφία Γκίνη – Μέξα», μεικτό ευρετήριο ονομάτων και τίτλων των περιοδικών με παραπομπές προς το ακόλουθο ξενόγλωσσο στο οποίο έχουν αποκατασταθεί τα ποικίλης ελληνικής απόδοσης ξένα ονόματα και τίτλοι. (Παράδειγμα: Ουγκώ, Ούγω, Ούγο, Γιουγώ, Βίκτωρ Υγώ, Ουίκτωρ Υγως, βλ. Hugo, Victor). Θα ήταν εξαιρετικά ωφέλιμος ακόμη ένας κατάλογος των ερευνηθέντων περιοδικών τα οποία δεν απέδωσαν ευρήματα για τους μέλλοντες ερευνητές-βιβλιογράφους προς αποφυγήν επανάληψης άσκοπων ξεφυλλισμάτων.
Ακριβώς όπως επιβάλλεται, η εισαγωγή περιγράφει λεπτομερώς το σκεπτικό και τη διαδικασία της βιβλιογράφησης με λεπτομερή έκθεση των ειδικών προβλημάτων που ανέκυψαν και την αντιμετώπισή τους. Είναι διδακτική και οπλισμός για τους βιβλιογράφους, μάθημα ιδιαίτερο που διδάσκεται με τη γνωστοποίηση της πείρας.