Το θερμότερο χειροκρότημα στις τρεις πρώτες ημέρες του φεστιβάλ κέρδισε χθες ο Πέδρο Αλμοδόβαρ με το «Volver» («Να επιστρέφεις»), μια ταινία, που σίγουρα δεν είναι το αριστούργημά του, όμως όπως λέει και ο τίτλος, σηματοδοτεί ταυτόχρονα πολλές επιστροφές. Είναι επιστροφή στη συνεργασία του με δύο αγαπημένες του ηθοποιούς, την Πενέλοπε Κρουζ και την Κάρμεν Μάουρα, είναι επιστροφή στις γυναίκες ηρωίδες και την κωμωδία, καθώς και επιστροφή στην πατρίδα του, τη Λα Μάντσα, όπου η ταινία γυρίστηκε και διαδραματίζεται.
Οι νεκροί δεν χάνονται…
Ο ίδιος ο Αλμοδόβαρ χαρακτηρίζει την ταινία φόρο τιμής σε ό,τι κάνουν οι ζωντανοί για να τιμήσουν τους νεκρούς. «Οι νεκροί ποτέ δεν πεθαίνουν, δεν χάνονται. Πάντοτε θαύμαζα και ζήλευα τη φυσικότητα, με την οποία οι γείτονές μου μιλούν για τους νεκρούς, τους θυμούνται και φροντίζουν αδιάκοπα τους τάφους τους». Η πρώτη εικόνα, άλλωστε, του «Volver» είναι οι γυναίκες του χωριού, που τρίβουν, γυαλίζουν και στολίζουν με λουλούδια τους τάφους των νεκρών τους. Αυτό κάνει και η Ραϊμούντα (Κρουζ), μητέρα μιας έφηβης, που ζει στη Μαδρίτη προσπαθεί να τα βγάλει πέρα δουλεύοντας ως καθαρίστρια και ζώντας με τον ανεπρόκοπο άντρα της. Με την αδελφή της Σόλε (Λόλα Ντουένιας) δεν μπορούν ακόμη να ξεπεράσουν τον θάνατο των γονιών τους σε πυρκαγιά. Τα πράγματα όμως παίρνουν άλλη τροπή, όταν η κόρη της Ραϊμούντα σκοτώσει τον πατέρα της, τη στιγμή που εκείνος θα προσπαθήσει να την κακοποιήσει. Η σωτηρία της κόρης της είναι η πρώτη της προτεραιότητα και θα της ξυπνήσει αναμνήσεις από μια δική της τραγική εμπειρία.
Παράλληλα, χάρη σε μια κηδεία στο χωριό, η Σόλε θα συναντηθεί με το φάντασμα της μητέρας τους (Κάρμεν Μάουρα). Πρόκειται όμως για ένα φάντασμα ολοζώντανο, που αγκαλιάζει, τρώει, βλέπει τηλεόραση και βάφει τα μαλλιά του. Πάνω απ’ όλα, η μητέρα έχει επιστρέψει ως ιδιόμορφο φάντασμα για να τακτοποιήσει λογαριασμούς από το παρελθόν, να φροντίσει τις κόρες της και να ζητήσει συγγνώμη για παραλείψεις και λάθη.
Οπως συμβαίνει στις περισσότερες ταινίες του Αλμοδόβαρ, είναι εντυπωσιακή η αμεσότητα με την οποία περνούν στοιχεία της καθημερινότητας (ακόμη και στην πιο ακραία τους μορφή), όπως οι γυναίκες που μοιρολογούν, φτιάχνουν τα μαλλιά τους, μαγειρεύουν ή σφουγγαρίζουν. Στο «Volver» ο Αλμοδόβαρ έχει πολύ συναίσθημα και σαφέστατες επιρροές από άλλες ταινίες. Ταινίες του νουάρ, όπως η «Chinatown», αλλά κυρίως του νεορεαλισμού, όπως η «Bellissima». Η εικόνα άλλωστε, αλλά και η εξαιρετική ερμηνεία της Πενέλοπε Κρουζ (όπως φαίνεται μπορεί να αποδώσει μόνο στα ισπανικά) παραπέμπει στις χυμώδεις και ορμητικές ηρωίδες του ιταλικού σινεμά, σαν τη Σοφία Λόρεν. Ο λόγος που το «Volver» δεν καταφέρνει να απογειωθεί, είναι ότι, ενώ ο Αλμοδόβαρ έχει δώσει την καρδιά του στις ηρωίδες της ταινίας, δεν τις τοποθέτησε σε ένα πιο συγκεκριμένο πλαίσιο. Η ιστορία κατευθύνεται πότε προς την κωμωδία και πότε προς το δράμα, δίνοντας ένα αποτέλεσμα το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί απλώς καλό και συνεπές απέναντι στους φίλους του σκηνοθέτη. Αν ο Αλμοδόβαρ επέλεγε να φτάσει στα άκρα της κωμωδίας ή του μελοδράματος, θα μπορούσε να έχει δημιουργήσει ένα πραγματικό αριστούργημα.
«Με την ταινία ανέκτησα τη γαλήνη»
Οι ταινίες του Πέδρο Αλμοδόβαρ ποτέ δεν υπήρξαν απλές. Η κωμωδία και το μελόδραμα μπερδεύονται και οι ανατροπές του σεναρίου είναι τόσες, ώστε για να αφηγηθείς την ιστορία χρειάζεται τόσος χρόνος όση και η διάρκεια της ταινίας. Είναι κάτι που ο Αλμοδόβαρ αντιλαμβάνεται και παραδέχεται. «Το δυσκολότερο πράγμα στο Volver ήταν να γράψω τη σύνοψη. Οι ταινίες μου γίνονται όλο και πιο δύσκολο να περιληφθούν σε μερικές γραμμές. Ευτυχώς, αυτή ήταν η μόνη πραγματική δυσκολία. Τα υπόλοιπα δούλεψαν σαν ρολόι. Διασκέδασα τόσο, επειδή τα γυρίσματα της προηγούμενης ταινίας μου (της «Κακής εκπαίδευσης») ήταν πραγματική κόλαση. Είχα ξεχάσει πώς είναι να κάνεις μια ταινία χωρίς να νιώθεις διαρκώς ότι βρίσκεσαι στο χείλος του γκρεμού».
Στο Volver, ο Αλμοδόβαρ αξιοποιεί τις ιστορίες που έχει ακούσει από τις θείες του, ώστε να μιλήσει για την απώλεια και τον θάνατο. «Στο χωριό μου συμβαίνουν τέτοια πράγματα. Μεγάλωσα ακούγοντας για εμφανίσεις νεκρών, αν και δεν τις πιστεύω παρά μόνο όταν συμβαίνουν σε άλλους ή στη μυθοπλασία. Αυτή η ιστορία, όμως, μού έδωσε γαλήνη, μια έννοια που παραμένει μυστήριο για μένα. Ποτέ δεν υπήρξα γαλήνιο άτομο, αλλά με αυτήν την ταινία ανέκτησα την υπομονή και την ανοχή μου απέναντι στα πράγματα».