Παναγιώτης Μπαλτάκος, Ερμοκοπίδες. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, σελ. 317.
Ερμοκοπίδες είναι αυτοί που κατ’ εντολήν των ολιγαρχικών έσπασαν τις μαρμάρινες στήλες του Ερμή που βρίσκονταν μπροστά στα σπίτια της αρχαίας Αθήνας καθώς και μπροστά σε ιερά. Η πράξη αυτή έγινε με σκοπό να εκληφθεί ως κακός οιωνός για την εκστρατεία κατά της Σικελίας, που ετοίμαζαν οι δημοκρατικοί υπό τον Αλκιβιάδη και την οποία οι ολιγαρχικοί θεωρούσαν αυτοκαταστροφική. Αυτή είναι η δραματική κορύφωση της μυθιστορίας που αφηγείται ο νομικός και συγγραφέας Παναγιώτης Μπαλτάκος, εξυφαίνοντας ένα βιβλίο που αντιπαραθέτει δύο αντιλήψεις ζωής: της Αθήνας και της Σπάρτης. Οι «Ερμοκοπίδες» αρχίζουν με μία έξοχη σκηνή μάχης στη Σφακτηρία, ανάμεσα στους νικητές Αθηναίους και τους ηττημένους Λακεδαιμόνιους. Ο νεαρός Σπαρτιάτης Αγις δεν πέφτει νεκρός στη μάχη, αλλά καταλήγει στην Αθήνα αφού έχει πρώτα μάθει τα ήθη και την προφορά ώστε να μπορεί να χρησιμοποιείται ως κατάσκοπος των Σπαρτιατών. Στα Μέγαρα πηγαίνει σε μυστική αποστολή και το «ταίρι» του, ο Αγησίλαος, με τον οποίο ήταν «ζευγάρι» στη μάχη και στο στρατόπεδο. Τον Αγι ερωτεύεται η Λήδα, μια όμορφη εταίρα, και με αφορμή τον έρωτα αυτόν, ο Παναγιώτης Μπαλτάκος ξετυλίγει δύο φιλοσοφίες ζωής που μιλούν για την αφοσίωση, το πάθος, το καθήκον, το δόσιμο, την αυτοκυριαρχία. Η Σπάρτη, όπου η μοιχεία είναι αποδεκτή αφού δεν γίνεται κρυφά, και η Αθήνα, όπου ο Διόνυσος λατρεύεται, πράγμα που ξενίζει τους Σπαρτιάτες, είναι δύο πόλεις όπου τα αισθήματα βιώνονται διαφορετικά. Πάνω σε αυτόν τον καμβά, οι «Ερμοκοπίδες» θίγουν μυθοπλαστικά καίρια ζητήματα της ιστορικής εξέλιξης της Αθήνας και της Σπάρτης γύρω στο 410 π.Χ., κυρίως, όμως, επιχειρούν μία ψυχογραφία. Ο Αγις, ο Αγησίλαος και η Λήδα είναι συγκινητικά χτισμένοι χαρακτήρες και ορισμένοι διάλογοι αγγίζουν βαθιές χορδές. Οι «Ερμοκοπίδες» εντάσσονται στην κατηγορία της λογοτεχνίας που διαδραματίζεται στην αρχαία Ελλάδα με ένα τρόπο πιο πειστικό από αυτόν της σχολής του Στίβεν Πρέσφλιντ. Παρότι ο ρόλος ενός μυθιστορήματος δεν είναι διδακτικός, οι «Ερμοκοπίδες» διδάσκουν ή έστω ρίχνουν τον σπόρο της περιέργειας στον αναγνώστη για να θέσει ερωτήματα. Τίθενται θέματα και το καλό είναι ότι δεν δίνονται πάντα απαντήσεις. Ενας μανδύας μελαγχολίας τυλίγει τους ήρωες που πορεύονται χωρίς να ξέρουν αν η ζωή θα τους ανταμείψει.