Είδε μπροστά του να περνούν τα χρόνια και τα έργα της ζωής του, χθες το πρωί στο Μέγαρο Μουσικής, ο Μίκης Θεοδωράκης στην πρώτη παρουσίαση της ψηφιοποίησης του αρχείου του. Είδε παρτιτούρες, επιστολές, χειρόγραφα, σχέδια για συνθέσεις, αποκόμματα εφημερίδων, στιγμές της πρωταγωνιστικής του ανάμειξης με την πολιτική και άκουσε ηχογραφήσεις από πρόβες και από συναυλίες του. Οσοι βρεθήκαμε χθες το πρωί στο Μέγαρο Μουσικής, πήραμε γεύση για τα περισσότερα από πενήντα χρόνια δημόσιας παρουσίας, καλλιτεχνικής και πολιτικής, του Μίκη Θεοδωράκη, όπως τα διασώζει ένας άνθρωπος που αγαπάει την πορεία του και την ιστορία του.
Ογκος και ποιότητα
Ηταν στιγμές από το αρχείο του, που το είχε παραχωρήσει στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» τον Δεκέμβριο του 1997. Στο μεταξύ διάστημα ταξινομήθηκε, καταγράφτηκε, αριθμήθηκε, ευρετηριάστηκε. Η ψηφιοποίηση του αρχείου, μια τεράστια σε όγκο και σε ποιότητα δουλειά, ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου 2005 και θα ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2006, με τη χρηματοδότηση του επιχειρησιακού προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» του Γ΄ ΚΠΣ (κατά 75%) και του υπουργείου Πολιτισμού (κατά 25%). Στις αρχές του 2007 ο ερευνητής θα μπορεί μέσω Διαδικτύου να μελετά από οπουδήποτε το Αρχείο Μίκη Θεοδωράκη: να βλέπει την παρτιτούρα ενός έργου, προγράμματα συναυλιών, φωτογραφίες, να ακούει ηχογραφήσεις, να διαβάζει κείμενα. Το τεράστιο αρχείο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη: το Μουσικό Αρχείο (36 χιλ. φύλλα), το Αρχείο Κειμένων (56 χιλ. φύλλα), το Αρχείο Αποκομμάτων Τύπου (περίπου 400 τόμοι) και το Αρχείο Ποικίλου Υλικού με 120 αφίσες, 270 προγράμματα, οπτικοακουστικό υλικό, μετάλλια και διάφορα έντυπα (διαφημιστικά, δελτία Τύπου, περιοδικά, προσκλήσεις, κ.λπ. και μερικές δυσεύρετες, πλέον, γαλλικές εκδόσεις έργων του.
Φυλλομετρώντας το παρελθόν
Μερικές ερασιτεχνικές λήψεις από πρόβες στα χρόνια της δικτατορίας στο Παρίσι, το κλίμα των μεταπολιτευτικών συναυλιών στο γήπεδο Καραϊσκάκη, οι νεανικές φιγούρες της Μαρίας Φαραντούρη, του Πέτρου Πανδή και του Αντώνη Καλογιάννη και ένα γράμμα του Οδυσσέα Ελύτη από τα χρόνια της μελοποίησης του «Αξιον Εστί», ήταν το ξαναζωντάνεμα μιας εποχής, μιας προσωπικής διαδρομής, μιας μεγάλης και πλούσιας καριέρας. Ο Μίκης Θεοδωράκης πάντα φύλαγε και ταξινομούσε τα έγγραφά του, τα μουσικά σχέδια των συνθέσεών του. Γιατί «κάθε φορά που ήθελα να κάνω ένα βήμα μπροστά, φυλλομετρούσα το παρελθόν. Ετσι αισθανόμουν σιγουριά, πριν από το άλμα στο σκοτεινό άγνωστο», είπε στο πολυπληθές, για πρωινή εκδήλωση, κοινό του Μεγάρου Μουσικής στο τέλος της παρουσίασης του αρχείου του. Με εμφανές το βάρος της 80χρονης πορείας του, «τρίπους και όχι δίπους» όπως είπε, ανέβηκε στο βήμα του Μεγάρου Μουσικής για να αποτιμήσει και να ονειρευτεί. «Εύχομαι το υλικό του αρχείου να γίνει αντικείμενο προσοχής από τις νεότερες γενιές. Το αρχείο εκφράζει την αγωνία και την προσπάθεια ενός ανθρώπου που για μεν τον εαυτό που προσπάθησε να είναι ελεύθερος και δημιουργικός για δε την πατρίδα να κάνει όσα μπορούσε και όσα δεν μπορούσε, για να είναι ελεύθερη και πολιτισμένη».
Τα λόγια του σκεπάστηκαν από ένα θερμό, παρατεταμένο και ιδιαίτερα εύγλωττο χειροκρότημα απ’ όλους (κοινό και δημοσιογράφους). Θερμό, σαν τα αισθήματα που νιώθουμε τόσα χρόνια από τη μουσική του· παρατεταμένο, όσο και η πολύχρονη διαδρομή του στη μουσική και στη σύγχρονη ιστορία της χώρας και εύγλωττο γιατί υπογράμμιζε τη συνενοχή και τη συνοδοιπορία με τον άνθρωπο, το βίο και την πολιτεία του, που στιγμές του είχαμε δει πριν από λίγο στην οθόνη του υπολογιστή.