Δεν μας αρέσει να μιλάμε συχνά για την Αφρική. Κι αν τύχει κι έρθει αποσπασματικά η κουβέντα, δεν επιδεικνύουμε τον παραμικρό ζήλο. Αντιθέτως δυσφορούμε, παριστάνοντας τους ενοχλημένους από το δράμα των ανθρώπων της που ζουν συντροφιά με το έιτζ που γαντζώνεται στα «αραχνοΰφαντα» κορμιά των γυναικών, στα σκελετωμένα παιδιά και στους πρόωρα γερασμένους νέους. Την ασθένεια που κρύβεται ανάμεσα στα σπάρτα, στα έλη, στις καλύβες, στις παρθένες της Αφρικής, πίσω από τις κλειστές πόρτες της εξουσίας. Κάποιοι μάλιστα από μας πετάμε αυθαίρετα κουβέντες για το πετρέλαιο, τον υπόγειο πλούτο της Αφρικής, για τις μεγάλες δυνάμεις που διαγκωνίζονται, για τις διεφθαρμένες πολιτικές ηγεσίες των αφρικανικών χωρών που επιμένουν να κυνηγούν τις ζέβρες του πλούτου, του ατομικού, όμως, πλούτου. Κι ύστερα, επιστρέφουμε οίκαδε, στις μικρότητές μας, στο αδήμευτο εγώ μας, στις αλάνες των μικρών απενοχοποιημένων κοινωνιών.
Η Αφρική όμως δεν είναι τίποτα απ’ όλα αυτά ή μάλλον είναι τα πάντα. Μια τεράστια ήπειρος, με τεράστια προβλήματα, με απίστευτες φυσικές ομορφιές και απίστευτες ανισότητες. Μια πλούσια ήπειρος με περήφανους ανθρώπους. Διάβασα στη βρετανική εφημερίδα «Ιντιπέντεντ» άρθρο του Μπομπ Γκέλντοφ με τον τίτλο «Η δική μου Αφρική». Ο Γκέλντοφ δεν χρειάζεται συστάσεις. Χρόνια τώρα αγωνίζεται να βγάλει την Αφρική από την αφάνεια, να ξυπνήσει τους λαούς της και να προσφέρει βοήθεια σε αυτούς που ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας και σχεδόν θεατρικής τραγικότητας. Τον ενδιαφέρει να κατανοήσει ο κόσμος τι ακριβώς σημαίνει Αφρική. Σκεφθείτε, λέει, ότι το Σουδάν έχει το μισό μέγεθος των Ηνωμένων Πολιτειών, η Σαχάρα είναι όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Κονγκό, όσο η Δυτική Ευρώπη. Σκεφθείτε ακόμη ότι οι περισσότερες αφρικανικές χώρες δεν συνδέονται μεταξύ τους αεροπορικώς. Αν για παράδειγμα κάποιος θελήσει να ταξιδέψει από το Ντακάρ της Σενεγάλης στο Μπενίν της Δυτικής Ακτής θα πρέπει να το κάνει μέσω Παρισίων. Θα χρειαστεί, δηλαδή, να βγει από την ήπειρο!
Επειτα είναι η εικόνα που πρέπει να σχηματίσετε για την Αφρική, είτε είστε τουρίστας είτε επιχειρηματίας. Αν μείνετε μόνο στην εικόνα που μεταδίδουν τα δελτία ειδήσεων, χάσατε. Γιατί σίγουρα θα πιστέψετε ότι οι άνθρωποι δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να σφάζονται μεταξύ τους και ότι οι μόνες λέξεις που τους ταιριάζουν είναι πείνα και πόλεμος. Αυτή όμως η σύλληψη της Αφρικής ως ένα σύνολο φτώχειας και πολέμου, είναι λανθασμένη. Οταν επικρατεί εμφύλια σύρραξη στη Σιέρα Λεόνε, ο επενδυτής φοβάται να επενδύσει στη Μοζαμβίκη, η οποία αναπτύσσεται με ρυθμούς 10% ετησίως. Το ίδιο θα έλεγα και για τους τουρίστες, σημειώνει ο Γκέλντοφ. Αν αντιληφθούν ότι σκοτώνονται στη Σιέρα Λεόνε δεν θα επιλέξουν κανένα άλλο μέρος της Αφρικής. Είναι σαν να υπάρχει πόλεμος στη Λευκορωσία και ο τουρίστας να αποφεύγει την Ισπανία!
Κι όμως, έτσι και φτάσετε εκεί, θα δείτε ότι οι άνθρωποι είναι φανταστικοί. Υπάρχουν 2.000 διαφορετικές κουλτούρες, 2.000 γλώσσες, 2.000 θρησκείες, 2.000 φιλοσοφίες, 2.000 διαφορετικά είδη ανεκδότων, θεάτρων, τραγουδιών, πολιτικής, οικονομίας… μια μοναδική κρύπτη της ανθρώπινης φαντασίας. Και παρά το γκροτέσκο της φτώχειας και του έιτζ, σημειώνει ο Γκέλντοφ, αν κάτι χαρακτηρίζει τους Αφρικανούς είναι ο συλλογικός τρόπος σκέψης, ένας σπουδαίος μηχανισμός επιβίωσης και φυσικά η μεγάλη ευτυχία! (Σκεφθείτε τώρα ότι ο δυτικός κόσμος έχει προ πολλού πάψει να πιστεύει στην ευτυχία, απλώς συμμαζεύει τις μικρές καθημερινές ευτυχίες και πορεύεται μαζί τους.)
Επομένως, ίσως να μην αποτελεί έκπληξη το ότι η Αφρική γίνεται μόδα στην Ευρώπη. Εκτός από τα πανέμορφα κορίτσια που λικνίζουν θεσπέσια κορμιά στις πασαρέλες, εκτός από τις γυναίκες της πένας που ξεφυτρώνουν σαν άγρια μανιτάρια παντού, το αφρικανικό ταλέντο απλώνεται τώρα στο χώρο της μουσικής, της διακόσμησης και της τέχνης. Η Γαλλία, χώρα με έντονες αποικιοκρατικές ενοχές, πρωτοστατεί σ’ αυτήν την ανάδειξη της Μαύρης Ηπείρου και μάλιστα στις 20 Ιουνίου «υποδέχεται» στο Παρίσι το Μουσείο Αφρικανικής Τέχνης, στο Beaubourg, το «Africa remix» και στη Comedie Francaise, το «Ecriture d Afrique», ενώ στο πολυκατάστημα Printemps, ένα πολυθέαμα με τον τίτλο «Expressions africaines».
Λέγεται ότι πίσω από τις φωταγωγημένες βιτρίνες, Αφρικανοί πολίτες, μέλη ανθρωπιστικών οργανώσεων θα αναλάβουν να ενημερώσουν το κοινό για όσα βαραίνουν σήμερα την Αφρική. Φημολογείται ότι θα βρίσκεται ανάμεσά τους η δραστήρια Σομαλή Γουόρις Ντίρι, πρώην μοντέλο και νυν πρέσβειρα των Ηνωμένων Εθνών. Μια γυναίκα που ευελπιστεί να συμβάλει με τη δράση της στην απάλειψη της κλειτοριδεκτομής, μιας συγκλονιστικής βαρβαρότητας σε βάρος μικρών κοριτσιών. Πρόσφατα κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το βιβλίο της «Λουλούδι της Ερήμου» όπου περιλαμβάνονται μαρτυρίες κοριτσιών που στην τρυφερή ηλικία των πέντε ετών υπέστησαν κλειτοριδεκτομή, προκειμένου να μην αισθάνονται ηδονή κατά τη σεξουαλική πράξη.
Φημολογείται ότι ανάμεσά τους θα βρίσκονται Αφρικανές ακτιβίστριες που παλεύουν να σώσουν τις μικρές παρθένες των Ζουλού. Τα κορίτσια που κάθε χρόνο μια συγκεκριμένη μέρα του χειμώνα σε συνθήκες βαρύτατου ψύχους βαδίζουν ολόγυμνες προς τις αναμμένες φωτιές στους λόφους της επαρχίας Νατάλ της Αφρικής, κραδαίνοντας στο χέρι το πιστοποιητικό της αγνότητάς τους. Λίγο νωρίτερα με το πρώτο φως της ημέρας ηλικιωμένες γυναίκες τηρώντας την παράδοση έχουν ελέξγει του λόγου το αληθές, την παρθενία δηλαδή. Τα κορίτσια, παρα τη διαδικασία, αισθάνονται όμορφα. Αλλωστε, είναι πεπεισμένες ότι η αγνότητά τους θα σώσει τη μικρή κοινωνία των Ζουλού από το έιτζ. Πράγματι, οι προσβεβλημένοι με έιτζ άνδρες της φυλής σπεύδουν να κάνουν σεξ με μια παρθένα, όντας βέβαιοι ότι θα θεραπευτούν!
Η Αφρική, λοιπόν, σαν διαφανής ακτινοβόλος σχηματισμός. Η αποθέωση της αντίθεσης. Η έκρηξη της ομορφιάς και της ασχήμιας. Η εσωτερική δύναμη των ανθρώπων και η εξωτερική αδυναμία. Οι απροσπέλαστοι στόχοι των πολλών και οι προσπελάσιμοι των λίγων. Η παθητικότητα των φτωχών και η χειμαρρώδης κατακτητική ορμή των πλουσίων. Κι όλα αυτά υπό το αυστηρό βλέμμα των νέων κατακτητών. Το «Νέο Μεγάλο Παιγνίδι» δεν θα παιχτεί μόνο στο μαλακό υπογάστριο της πρώην ΕΣΣΔ, αλλά και στην Αφρική…
Διαρκές το σφυροκόπημα στον αυχένα τόσων φυλών, τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων, τόσων πολιτισμών και θρησκειών. Και μάλιστα μπροστά στα απαθή βλέμματα μιας αποχαυνωμένης οικουμενικής συνείδησης που αρνείται να αντιληφθεί τις νέες μορφές διακυβέρνησης που αναδύονται μέσα από τους καθ’ οδόν μετασχηματισμούς. Θεατές, τι ρόλος κι αυτός!