Οψεις

5' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πότε και πού άρχισε αυτός ο πόλεμος; Λίγο μετά τις 9 π.μ. τοπική ώρα, στις 12 Ιουλίου, όταν μαχητές της Χεζμπολάχ απήγαγαν τους δύο Ισραηλινούς εφέδρους, τον Εχούντ Γκολντβάσερ και τον Ελντάντ Ρεγκέβ, στη διάρκεια μιας επιδρομής στο βόρειο Ισραήλ; Την Παρασκευή, 9 Ιουλίου, όταν ισραηλινές οβίδες σκότωσαν τουλάχιστον επτά αμάχους σε μια παραλία στη Λωρίδα της Γάζας; Τον περασμένο Ιανουάριο, όταν η Χαμάς κέρδισε στις παλαιστινικές βουλευτικές εκλογές; Το 1982, όταν το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο; Το 1979, με την ισλαμική επανάσταση στο Ιράν; Το 1948, με τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ; Ή μήπως στη Ρωσία, το 1881;

Απλά ερωτήματα που απαιτούν περίπλοκες απαντήσεις. Σε πολυδαίδαλες ιστορίες όπως αυτή, κάθε φρίκη εξηγείται ή δικαιολογείται με κάποια προηγούμενη φρίκη. Ωστόσο, παρατηρώντας τις ευρωπαϊκές αντιδράσεις στην παρούσα κρίση, θέλω να επιμείνω ότι η Ευρώπη έχει τεράστιο μερίδιο ευθύνης. Τα ρωσικά πογκρόμ του 1881· ο όχλος στη Γαλλία που κραύγαζε «Κάτω οι Εβραίοι», καθώς στη Στρατιωτική Σχολή έσχιζαν τα γαλόνια από τις επωμίδες του λοχαγού Ντρέιφους· ο νοσηρός αντισημιτισμός στην Αυστρία, που γαλούχησε τον νεαρό Χίτλερ· όλη η πορεία προς το Ολοκαύτωμα του ευρωπαϊκού εβραϊσμού και τα κύματα αντισημιτισμού που συντάραξαν περιοχές τις Ευρώπης αμέσως μετά. Αυτή η ιστορία ριζικής και εντεινόμενης εχθρότητας, από το 1880 ώς τη δεκαετία του 1940, ήταν που δημιούργησε την κινητήρια δύναμη του πολιτικού σιωνισμού, την εβραϊκή μετανάστευση στην Παλαιστίνη και τελικά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.

«Εκείνο που με έκανε σιωνιστή ήταν η δίκη του Ντρέιφους», είπε ο Θεόδωρος Χερτζλ, ο πατέρας του σύγχρονου σιωνισμού. H Ευρώπη αποφάσισε ότι κάθε έθνος έπρεπε να έχει το δικό του κράτος, αλλά δεν δεχόταν τους Εβραίους πολίτες ως πλήρη μέλη του γαλλικού ή του γερμανικού έθνους, για να καταλήξει να γίνει η σκηνή της απόπειρας πλήρους εξόντωσής τους. Επομένως, οι Εβραίοι έπρεπε ν’ αποκτήσουν το δικό τους έθνος-κράτος κάπου αλλού. Η πατρίδα -σε έναν ορισμό που αγαπούσε ο Ιζάια Μπέρλιν- είναι ο τόπος όπου όταν πας οφείλουν να σε δεχτούν. Ποτέ πια οι Εβραίοι δεν θα βάδιζαν σαν πρόβατα για σφαγή. Ως Ισραηλίτες, θα πολεμούσαν για τη ζωή του κάθε συμπατριώτη τους. Τα γερμανικά στερεότυπα του 19ου αιώνα για τους Γερμανούς Helden και τον Εβραίο Handler ανατράπηκαν. Οι Γερμανοί, και μαζί τους οι περισσότεροι σημερινοί αστοί της Ευρώπης, έχουν γίνει οι αιώνιοι έμποροι· οι Εβραίοι, στο Ισραήλ, έγιναν οι αιώνιοι πολεμιστές.

Βέβαια, αυτή είναι μόνο μια κλωστή στο πιο περίπλοκο πολιτικό υφαντό του κόσμου· είναι όμως πολύ σημαντική. Πιστεύω ότι κανένας Ευρωπαίος δεν πρέπει να μιλάει ή να γράφει για τη Μέση Ανατολή χωρίς να επιδεικνύει έστω και λίγη επίγνωση της δικής μας ευθύνης. Φοβάμαι ότι μερικοί μιλάνε και γράφουν έτσι· και δεν εννοώ απλώς τους Γερμανούς ακροδεξιούς εξτρεμιστές που παρήλαυναν προχθές ανεμίζοντας σημαίες του Ιράν και φωνάζοντας «Ισραήλ – παγκόσμιο κέντρο γενοκτονίας». Εννοώ επίσης ανθρώπους της Αριστεράς, που συμμετέχουν στη γενικότερη συζήτηση. Ακόμα και όταν επικρίνουμε τον τρόπο που οι Ισραηλινοί στρατιωτικοί σκοτώνουν αμάχους και παρατηρητές του ΟΗΕ στο όνομα της σωτηρίας του Εχούντ και του Ελντάντ (και της καταστροφής της υποδομής της Χεζμπολάχ) πρέπει να θυμόμαστε ότι όλα αυτά πιθανότατα δεν θα συνέβαιναν αν μερικοί Ευρωπαίοι δεν είχαν αποπειραθεί, πριν από λίγες δεκαετίες, να εξαφανίσουν από προσώπου γης όποιον ονομαζόταν Εχούντ ή Ελντάντ.

Αυτό καθόλου δεν σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να επιδεικνύουν άνευ όρων αλληλεγγύη με οτιδήποτε επιλέγει να κάνει η εκάστοτε κυβέρνηση του Ισραήλ, όσο βάναυσο και λαθεμένο κι αν είναι. Αντίθετα, ο αληθινός φίλος είναι αυτός που όταν κάνεις λάθος στο λέει. Δεν σημαίνει ότι πρέπει να προσυπογράψουμε τις επικίνδυνες απλουστεύσεις για ένα «τρίτο παγκόσμιο πόλεμο» εναντίον «της τρομοκρατικής συμμαχίας Ιράν – Συρίας – Χεζμπολάχ» (σύμφωνα με τον Αμερικανό ρεπουμπλικανό γερουσιαστή Νιουτ Γκίνγκριτς) ή για το «ολοκληρωτικό κίνημα» του πολιτικού ισλαμισμού (σύμφωνα με τον Βρετανό συντηρητικό βουλευτή και δημοσιογράφο Μάικλ Γκόουβ).

Δεν σημαίνει ότι κάθε Ευρωπαίος που επικρίνει το Ισραήλ είναι καλυμμένος αντισημίτης, όπως υπονοούν ορισμένοι σχολιαστές στις ΗΠΑ. Και ασφαλώς δεν σημαίνει ότι νοιαζόμαστε λιγότερο για τα βάσανα των Αράβων και ιδιαίτερα των Παλαιστίνιων Αράβων, που έφυγαν ή διώχτηκαν από τα σπίτια τους όταν ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ, και των απογόνων τους που μεγάλωσαν μέσα σε στρατόπεδα προσφύγων. Η ζωή του κάθε Λιβανέζου που σκοτώνεται ή τραυματίζεται από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς έχει την ίδια ακριβώς αξία με τη ζωή του κάθε Ισραηλινού που σκοτώνεται ή τραυματίζεται από τις ρουκέτες της Χεζμπολάχ.

Μήπως όμως σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι έχουμε μια ιδιαίτερη υποχρέωση να συμβάλουμε ώστε να διασφαλιστεί μια ειρηνική διευθέτηση που θα επιτρέψει στο κράτος του Ισραήλ να ζήσει μέσα σε ασφαλή σύνορα δίπλα σ’ ένα βιώσιμο παλαιστινιακό κράτος; Νομίζω πως ναι. Βέβαια, εφόσον οι Ευρωπαίοι έχουμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επηρεάσει σχεδόν κάθε γωνιά αυτού του κόσμου, ένα τέτοιο ιστορικό επιχείρημα θα μας έφερνε θεωρητικά παντού – η κληρονομιά του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού θα πρόσφερε ηθική δικαιολογία στον ευρωπαϊκό νεοϊμπεριαλισμό. Ομως, η ιστορία των Εβραίων που διώχτηκαν από τις ευρωπαϊκές πατρίδες τους και με τη σειρά τους έδιωξαν τους Παλαιστίνιους από τη δική τους πατρίδα είναι μοναδική. Ακόμα και αν δεν δεχτεί κανείς αυτό το επιχείρημα από ιστορική και ηθική σκοπιά, τα ζωτικά συμφέροντα της Ευρώπης σαφώς διακυβεύονται: πετρέλαιο, διάδοση πυρηνικών όπλων, αντιδράσεις των δικών μας μουσουλμανικών μειονοτήτων, για να αναφέρουμε μόνο τρία.

Ποια μπορεί να είναι αυτή η συμβολή μας, είναι λιγότερο σαφές. Μια πρόταση είναι να συμμετάσχουν ευρωπαϊκές δυνάμεις σε μια πολυεθνική ειρηνευτική δύναμη στον νότιο Λίβανο, αυτό όμως θα είχε νόημα μόνο αν υπήρχαν ρεαλιστικές παράμετροι για μια σαφή, εφικτή και αποτελεσματική αποστολή. Κάτι τέτοιο δεν είναι ορατό. Αυτή τη στιγμή δεν είναι ορατή ούτε η δυνατότητα κατάπαυσης του πυρός. Οσον αφορά τους όρους εφαρμογής της, οι διαφορές ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ισραήλ, από τη μια, και τον υπόλοιπο κόσμο, περιλαμβανομένης της Ε.Ε. και του ΟΗΕ, από την άλλη, δύσκολα μπορούν να γεφυρωθούν. Η αλήθεια είναι ότι τώρα, περισσότερο παρά ποτέ, το διπλωματικό κλειδί βρίσκεται στη στάση της αμερικανικής κυβέρνησης, η οποία μπορεί να ασκήσει τη μοναδική επιρροή της στο Ισραήλ και να διαπραγματευτεί όσο το δυνατόν πιο άμεσα με όλους τους εμπλεκόμενους.

Το ζήτημα, ωστόσο, δεν αφορά μόνο τη λύση της σημερινής κρίσης. Το πώς μιλούν και γράφουν οι Ευρωπαίοι για τη θέση των Εβραίων στην περιοχή όπου οι Ευρωπαίοι τους οδήγησαν έχει επίσης να κάνει με τον δικό μας αυτοπροσδιορισμό. Πρέπει να ζυγίζουμε την κάθε λέξη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή