Σιγά σιγά το τοπίο ξεκαθαρίζει στη Λυρική. Τουλάχιστον όσον αφορά τις προθέσεις της νέας διεύθυνσης, υπό τον διαπρεπή στον κόσμο της όπερας σκηνογράφο και σκηνοθέτη Στέφανο Λαζαρίδη. Και το νέο τοπίο δείχνει, για την ώρα τουλάχιστον, έγνοια για ποιότητα στις παραστάσεις όπερας, εκ θεμελίων αναδιοργάνωση του Μπαλέτου, ενίσχυση της Πειραματικής Σκηνής και ξανακοίταγμα της Οπερας για Παιδιά, άνοιγμα στη συνεργασία με ξένες όπερες, έργα στο Ολύμπια και στο Ακροπόλ για λειτουργικότερες σκηνές κ.ά. Είναι ένα πρώτο βήμα. Υπάρχουν τεράστια προβλήματα στη Λυρική, με κυρίαρχο βέβαια την έλλειψη κατάλληλου κτιρίου Οπερας. Αλλά το προέχον αυτήν τη στιγμή για τον κ. Λαζαρίδη είναι να υπάρξει μια αναγεννητική πορεία τέτοια που να συμπαρασύρει όσους αντιμετωπίζουν επιφυλακτικά ή ακόμα και εχθρικά, μέσα κι έξω από τη Λυρική, τον νέο διευθυντή. Ο οποίος έχει μεν το αβαντάζ ότι δεν ήρθε στην Ελλάδα «για να κάνει καριέρα ή λεφτά», αυταπόδεικτο, αλλά έχει και το μειονέκτημα ότι είναι Ελληνας της Διασποράς και «ακόμα δεν έχει κατορθώσει να καταλάβει τι ακριβώς σημαίνει» η διαβόητη «ελληνική πραγματικότητα»…
Δεν μπορείς να φοράς πολλά καπέλα
– Δεν έχετε ζήσει στην Ελλάδα;
– Ποτέ, είναι η πρώτη φορά. Γεννήθηκα έξω, σπούδασα έξω, δούλεψα έξω. Στην Ελλάδα ερχόμουν μόνο τα καλοκαίρια για διακοπές.
– Γεννηθήκατε στην Αντίς Αμπέμπα;
– Οχι, γεννήθηκα και μεγάλωσα σε μια μικρή πόλη της Αιθιοπίας, την Ντιριντάουα. Στην Αντίς Αμπέμπα πήγαμε όταν έβγαλα το Δημοτικό. Υπάρχει ακόμα εκεί μια μικρή ελληνική παροικία. Εκεί έζησα την εφηβεία, με το σχολείο μου, την κλασική μου μουσική και το ροκ εν ρολ τότε, με τα βιβλία μου… Από εκεί έφυγα για σπουδές πια, πρώτα στη Γενεύη και μετά στο Λονδίνο. Οπου και έμεινα μόνιμα. Τα καλοκαίρια μόνο πήγαινα στην Αιθιοπία για να βλέπω τους γονείς μου – ώς το ’75 αυτό. Από τότε έχω να ξαναπάω, 30 χρόνια! Θα ήθελα να πάω ένα ταξίδι, στην Ντιριντάουα κυρίως. Ακόμα είναι θαμμένη εκεί η γιαγιά μου…
– Ιδού λοιπόν τώρα εσείς, από τις μεγαλύτερες όπερες του κόσμου εδώ, στη Λυρική Σκηνή – στον «λάκκο με τα φίδια» ή «στα καζάνια της κολάσεως», όπως γράφτηκε.
– Εγώ πάντως άλλες εικόνες χρησιμοποίησα – γιατί έχω το ιδίωμα να εκφράζομαι με εικόνες, πράγμα επικίνδυνο, όπως διαπίστωσα. Η μία εικόνα που μου είχε έρθει για τη Λυρική ήταν μια τεράστια ομπρέλα γεμάτη τρύπες. Η άλλη, ένα δωμάτιο στρωμένο με φρέσκο τσιμέντο και μέσα σ’ αυτό όλοι οι άνθρωποι της Λυρικής με γυμνά πόδια, που πρέπει αμέσως να φύγουν από εκεί, πριν στεγνώσει το τσιμέντο και παγιδευτούν σ’ αυτήν την κατάσταση. Εκφραστικές εικόνες, αλλά ίσως δεν πρέπει να τις λέω δημόσια. Παρεξηγούνται.
– Τι σας φοβίζει περισσότερο στη Λυρική;
– Ο εαυτός μου. Να μη χάσω την όρεξη που έχω να φτιάξω κάτι ολοκληρωμένο.
– Τι απειλεί την όρεξή σας;
– Η ανταπόκριση του κόσμου της Λυρικής. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ανταποκριθεί πολύ θετικά, αλλά υπάρχουν άλλοι που θα προτιμούσαν να μείνουν τα πράγματα ως έχουν. Το ζήτημα είναι εγώ να μπορέσω να μεταδώσω αυτό που πιστεύω και που ξέρω ότι μπορώ να κάνω. Γι’ αυτό αποφάσισα να συγκεντρωθώ στις πράξεις. Και ας με κρίνουν από τις πράξεις.
– Ποιο θεωρείτε σημαντικότερο πρόβλημα της Λυρικής;
-Αυτό, να υπάρξει μια διάθεση αναγέννησης. Η οποία όμως να βγει από τα μέσα. Είναι πολύ εύκολο να φτιάξει κανείς μια βιτρίνα «ανανέωσης». Το ζήτημα είναι να βγει από τους ίδιους τους ανθρώπους της Λυρικής.
Οχι μουσειακές παραστάσεις
– Θεωρείτε ότι με το ρεπερτόριο που αναγγείλατε θα έχετε την «εντυπωσιακή πρώτη σεζόν» που επιθυμούσατε για να κερδίσετε την εμπιστοσύνη;
– Είναι μια αρχή. Περιλαμβάνει δείγματα από διάφορα πράγματα. Και Τόσκα και Ναμπούκο και σύγχρονη όπερα με τον Νίξον του Ανταμς. Ορφέα και Ευρυδίκη, αλλά και Νταλαπίκολα και Bida Breve, Ντον Τζιοβάνι και Νυχτερίδα… Δεν μπορείς να κάνεις προβοκέισον από την αρχή – το «σουξέ ντε σκαντάλ» είναι το πιο εύκολο αν θες απλώς να εντυπωσιάσεις. Δεν μ’ ενδιαφέρουν αυτά. Στόχος είναι ένα ρεπερτόριο με ποιότητα, ώστε να δημιουργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης. Και φροντίσαμε ιδιαίτερα για την ποιότητα κάθε παραγωγής και μάλιστα με μια ανανεωτική ματιά όπου γινόταν. Η Τόσκα λ.χ. θα είναι κάτι πολύ διαφορετικό φέτος, το ψάξαμε πολύ με τον Νίκο Πετρόπουλο, θα τη μεταφέρουμε στη μεταπολεμική περίοδο. Δεν πιστεύω καθόλου σε μουσειακές παραστάσεις και αυτό θα φανεί στις παραστάσεις μας. Φέρνουμε και δύο εξαιρετικές παραστάσεις από έξω και ρίξαμε το βάρος να στελεχώσουμε όσο καλύτερα γινόταν κάθε παράσταση. Φέρνουμε σημαντικούς καλλιτέχνες από έξω, μαέστρους, σκηνοθέτες, τραγουδιστές, σκηνογράφους και ταυτόχρονα αξιοποιούμε το δικό μας έμψυχο υλικό. Να φτιάξουμε μια γερή βάση, ώστε να τολμήσουμε στη συνέχεια πράγματα. Από του χρόνου θα αρχίσω λ.χ. να παρουσιάζω Γιάνατσεκ, θα τον παίξουμε όλον.
– Δεν βλέπουμε όμως κανένα ελληνικό έργο.
– Το ελληνικό φέτος θα το βρούμε μόνο στην Πειραματική Σκηνή.
– Κυκλοφορεί σε μουσικούς κύκλους ότι είσαστε εχθρός της ελληνικής όπερας, ότι λέτε για τα ελληνικά έργα «καλό είναι να τα αφήσουμε στην ησυχία τους».
– Δεν γνωρίζω πολλά για την ελληνική όπερα ώστε να μπορώ να την καταδικάσω. Εχω ακούσει τη Ρέα του Σαμάρα και μου αρέσει ο Καλομοίρης. Ιδίως το Δαχτυλίδι της μάνας, το οποίο μάλιστα σκέφτομαι να το ανεβάσουμε σε νέα παραγωγή μαζί με μια ξένη όπερα. Δεν θέλω να κάνω μια ελληνική όπερα μόνο και μόνο για να κλείνω στόματα. Θέλω να κάνω μια όπερα που να γίνει ωραία παράσταση, ώστε να ενδιαφέρει το κοινό και να μπορώ και να την προωθήσω έξω. Θα ψάξω για ελληνικά έργα, δουλεύουμε ήδη με τον συνεργάτη μου στο Τμήμα Δραματολογίου, τον Νίκο Δοντά, συζητώ και με τον Θόδωρο Αντωνίου.
Ωθηση στην Πειραματική
– Τι σχέδια έχετε για την Πειραματική Σκηνή Οπερας;
– Με ενδιαφέρει πάρα πολύ και θα της δώσουμε ώθηση, όπως και στο Παιδικό. Θέλω να προσφέρω στους συνεργάτες της Πειραματικής ένα χώρο που να διαμορφώνεται κάθε φορά όπως εκείνοι θέλουν.
– Για το κτιριακό ο κ. Βουλγαράκης ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση έχει καταλήξει σε αποφάσεις τις οποίες θα ανακοινώσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Τι συμβαίνει;
– Μέχρι στιγμής γνωρίζω ό,τι και εσείς. Ελπίζω ότι το θέμα θα πάρει τον δρόμο του…
– Εχει κλείσει ο κύκλος της προσωπικής σας δουλειάς στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα;
– Συνέχεια αρνούμαι προτάσεις από το εξωτερικό – χτες φτάσαμε στις οχτώ, ήρθε μια πρόταση για «Μακμπέθ» από Σαν Φραντζίσκο. Είναι δύσκολο να μη συνεχίζεις να κάνεις αυτό που έκανες 45 χρόνια στη ζωή σου. Αλλά δεν μετανιώνω που αρνούμαι. Αυτό είναι το σωστό. Για να γίνει η δουλειά σωστά, πρέπει να φοράς ένα καπέλο. Δεν μπορείς να φοράς πολλά καπέλα μαζί. Δεν γίνεται! Αν και βλέπω ότι εδώ τα συνηθίζετε τα πολλά καπέλα…
Στο Μπαλέτο η μεγάλη τομή
– Τη μεγάλη τομή, προσωπικά, στο Μπαλέτο τη βλέπω για την ώρα.
– Ναι, εκεί γίνεται αυτή τη στιγμή τεράστια δουλειά υποδομής. Φέραμε την Λιν Σίμουρ, διάσημη χορεύτρια, όπως ξέρετε, και τώρα δασκάλα χορού, μαζί με δυο τρεις τοπ καθηγητές μπαλέτου στον κόσμο, που δεν τους έχει αυτή τη στιγμή ούτε το Κόβεν Γκάρντεν -τον Τρούμαν Φίνεϊ, την Εβελιν Χαρτ, τον Ιρεκ Μουχαμέντοφ, τον αρχιμουσικό Αλαν Μπάρκερ, την ειδική σε θέματα εκπαίδευσης στο χορό Ντένη Ευθυμίου… Εχουμε αρχίσει μια δουλειά αναγέννησης στο Μπαλέτο -το οποίο θα πρέπει κάποια στιγμή να ονομαστεί και Εθνικό Μπαλέτο της Ελλάδας. Η ανανέωση θα προχωρήσει και στο ρεπερτόριο. Εργα άλλης πνοής, με χορογραφίες κορυφαίων στον κόσμο (Αντονι Τιούντορ, Κένεθ Μακμίλαν, Φρέντερικ Αστον, Τζέρομ Ρόμπινς, Τζορτζ Μπαλανσίν κ.ά.), αλλά και ταλαντούχων νέων, Ελλήνων και ξένων. Νομίζω ότι και μια ματιά μόνο στο φετινό του πρόγραμμα πείθει. Και διαθέτουμε στο Μπαλέτο δική του σκηνή από φέτος, το Ακροπόλ.
– Επαρκεί η σκηνή του για μπαλέτο;
– Την επεκτείναμε κατά δύο μέτρα και δημιουργήσαμε τάφρο για ορχήστρα, ώστε να πάψει το απαράδεκτο να χορεύει το μπαλέτο με πλέι μπακ. Ακόμα πιο σημαντικά είναι τα έργα στο Ολύμπια. Μεγαλώσαμε κατά 2,5 μέτρα τη σκηνή και διευρύναμε το χώρο της ορχήστρας. Εφερα κι έναν επιστήμονα ακουστικής από το Μόναχο για να γίνουν μερικά απαραίτητα -όχι τίποτα μεγαλεπήβολα. «Θα το κάνουμε ρώσικο», λέω. Ολα θα γίνουν σωστά, αλλά όχι με πολυτέλεια ή υπερεπιστημονική τελειότητα, που κοστίζει. Κάναμε ήδη πολλά έργα και δεν θα σταματήσω να φτιάχνω καλύτερες συνθήκες για τους εργαζόμενους στη Λυρική. Είναι υποχρέωσή σου να τιμάς τον άνθρωπο που σου δουλεύει προσφέροντάς του καλύτερες συνθήκες εργασίας.