Τ ι γίνεται λοιπόν με τον διάβολο; Πρόσφατα, ο Ούγκο Τσάβες, ο φλογερός πρόεδρος της Βενεζουέλας, αποκάλεσε τον Τζορτζ Μπους Διάβολο. Και πριν προλάβει να καθαρίσει ο αέρας από τους καπνούς της Κόλασης, ο ευαγγελιστής Τζέρι Φάλγουελ συνέκρινε ανέμελα τη Χίλαρι Κλίντον με τον Εωσφόρο. Είπε ότι ακόμα κι αν είχε αντίπαλό της τον ίδιο τον Σατανά στις προεδρικές εκλογές, πάλι θα νικούσε.
Ο Φάργουελ επιμένει ότι το είπε αυτό αστειευόμενος. Τον πιστεύω, αν και τον θυμάμαι να μέμφεται «τους ειδωλολάτρες, τους υπέρμαχους των αμβλώσεων, τις φεμινίστριες, τους γκέι και τις λεσβίες» για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Εχετε παρατηρήσει όμως ότι όταν πρόκειται να δαιμονοποιήσουμε τους εχθρούς μας οι χαρακτηρισμοί αποκτούν μια πολύ κυριολεκτική χροιά;
Μέχρι πρόσφατα, ο ευνοούμενος κακός για πάσα χρήση ήταν ο Χίτλερ. Υπάρχει μια απίστευτη ποικιλία ανθρώπων που έχουν συγκριθεί, όχι πάντα ευνοϊκά, με τον Χίτλερ. Από τη Μάργκαρετ Θάτσερ και τη Μάρθα Στιούαρτ έως τον Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, τον νέο πρόεδρο του Ιράν. Τώρα όμως ο Σατανάς παίρνει τη ρεβάνς. Στη ζούγκλα του Ιντερνετ, η λίστα με τους υποψήφιους για τον τίτλο του Αντίχριστου περιλαμβάνει τον Μπιλ Γκέιτς, τον Πάπα, τον Πρίγκιπα Κάρολο και όποιον έχει γεννηθεί στις 6.6.2006 (μη ρωτάτε γιατί).
Βεβαίως, οι φανατικοί ισλαμιστές αποκαλούν όλη την ώρα την Αμερική «σατανική». Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν έκανε έκκληση για ιερό πόλεμο μεταξύ μουσουλμάνων και σταυροφόρων ή μάλλον των «σατανικών αμερικανικών στρατευμάτων». Ο Μπους χαρακτήρισε τη Βόρεια Κορέα, το Ιράν και το Ιράκ ως «άξονα του Κακού» και υποσχέθηκε πόλεμο για να απαλλάξει τον κόσμο από τους σατανάδες.
Τις κατηγορίες του Ούγκο Τσάβες, πάντως, μπορούμε να τις αγνοήσουμε. Η Εθνική Ενωση Ευαγγελιστών μας διαβεβαιώνει σ’ ένα δελτίο Τύπου ότι «οι θεολόγοι και οι λόγιοι της ΕΕΕ διεξήγαγαν μια ενδελεχή μελέτη των βιβλικών κειμένων όσον αφορά το πρόσωπο, τις διαθέσεις και τις γήινες ενσαρκώσεις του Σατανά [Βελζεβούλ, Εωσφόρος, Πρίγκιψ του Σκότους]. Και έβγαλαν το ομόφωνο συμπέρασμα ότι, σε αντίθεση με τον ισχυρισμό του Ούγκο Τσάβες, ο πρόεδρος Μπους δεν είναι ο διάβολος». Εδώ που τα λέμε, ο Μπους ούτε καν φοράει Πράντα.
Ωστόσο, η πολωτική γλώσσα για το καλό και το κακό, για εμάς και τους άλλους, για τον Θεό και τον Διάβολο, παγώνει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ενεργούμε. Η νοοτροπία «άσπρο-μαύρο» συνεπάγεται ότι οποιοσδήποτε δεν είναι με το μέρος μας έχει προσχωρήσει στη σκοτεινή πλευρά του φάσματος.
Στην «Καταγωγή του Σατανά», μια κοινωνική ιστορία του διαβόλου, η Ελέιν Πάγκελς, καθηγήτρια θρησκειολογίας στο Πρίνστον, εξηγεί πώς «γίνεται επίκληση του Σατανά για να εκφραστεί η ανθρώπινη σύγκρουση και να χαρακτηριστούν οι εχθροί εντός των δικών μας θρησκευτικών παραδόσεων». Τις μέρες αυτές «η χρήση του Σατανά για να αντιπροσωπευθεί ο εχθρός προσδίδει στη σύγκρουση ένα ιδιαίτερο είδος ηθικής και θρησκευτικής ερμηνείας σύμφωνα με την οποία «εμείς» είμαστε οι άνθρωποι του Θεού και «αυτοί» είναι εχθροί του Θεού, και δικοί μας».
Οι καλοί «εμείς» και οι σατανικοί «αυτοί». Αυτός είναι ο τρόπος που μια χούφτα φανατικοί ισλαμιστές θεωρητικοί διαστρέβλωσαν τις απαγορεύσεις του Κορανίου όσον αφορά τον φόνο και την αυτοκτονία για να δικαιολογήσουν τον φόνο και τη «μαρτυρική» αυτοκτονία. Χαρακτήρισαν κάθε εχθρό ως αποστάτη και όρισαν αυθαίρετα ποιος είναι καλός μουσουλμάνος και ποιος όχι, ποιος πρέπει να ζήσει και ποιος να πεθάνει. Αλλά και στην Ουάσιγκτον, ο Λευκός Οίκος φαίνεται να προσδιορίζει οποιονδήποτε διαφωνεί με τον πρόεδρο ως αποστάτη, ηττοπαθή ή ανόητο που πιστεύει ότι μπορούμε να καθόμαστε και να παίζουμε τις κουμπάρες με τους τρομοκράτες. Παρουσιάζουν μια διαφωνία που αφορά τη στρατηγική και την τακτική σαν διαφωνία που έχει να κάνει με το καλό και το κακό. Πώς είναι δυνατόν να μιλήσεις για στρατηγική μ’ έναν άνθρωπο που μιλάει για τον Σατανά;
Οι Αμερικανοί δεν θα έπρεπε να πέσουν στη ρητορική παγίδα που βάζουν οι φανατικοί ισλαμιστές μιλώντας για ιερό πόλεμο. Οφείλουμε να απευθυνθούμε στους ανθρώπους που βλέπουν τον κόσμο με φωτοσκιάσεις και που θέλουν να ζήσουν χωρίς βία. Οταν καταφεύγουμε σε «ασυμβίβαστη» γλώσσα, μπαίνουμε στον κόσμο του απόλυτου. Και όταν υιοθετούμε τη ρητορική της σύγκρουσης, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, οδεύουμε σίγουρα προς την κόλαση.
* Η Ελεν Γκούντμαν είναι δημοσιογράφος της «Ουάσιγκτον Ποστ».