Ενας άνδρας στέκει ολόγυμνος πάνω σε ένα τετράγωνο βάθρο, το σώμα του αλειμμένο με γκρίζο, γυαλιστερό λίπος. Εχει τη στάση του αθλητή της κλασικής αρχαιοελληνικής γλυπτικής, αλλά με τα λαδωμένα μαλλιά και το συνοφρυωμένο βλέμμα μοιάζει περισσότερο με παρωδία του. ΄Η μάλλον παρωδία του ανθρώπινου αγάλματος, γενικά.
Ενα ταξίδι
Το δείχνει άλλωστε και ο τίτλος του: «Ανθρώπινο άγαλμα», έργο του νέου Αμερικανού γλύπτη Φρανκ Μπένσον. Είναι μέρος της έκθεσης «Οι αβέβαιες πολιτείες της Αμερικής» που φιλοξενείται στη Σερπεντάιν Γκάλερι του Λονδίνου. Πρόκειται για μια απέραντη έκθεση, όπως γράφει η Λόρα Κάμινγκ στην «Ομπζέρβερ», καθώς περιέχει γύρω στα 200 έργα 50 καλλιτεχνών, που σχεδόν μετά βίας χωράει στους χώρους της γκαλερί. «Υπάρχουν χαρακτικά στους τοίχους, πλάι στις εισόδους για τις τουαλέτες, εγκαταστάσεις που προεκτείνονται και έξω από τις αίθουσες και βίντεο, τα οποία προβάλλονται πέριξ των επισκεπτών στο καφέ της γκαλερί. Μοιάζει με ένα ταξίδι σε ολόκληρη την Αμερική, το οποίο όμως δεν έχει να προσφέρει πολλά εντυπωσιακά πράγματα, παρά τον συχνά κραυγαλέο χαρακτήρα του. Ο ίδιος ο τίτλος της έκθεσης, π.χ. στα ζωγραφικά έργα του Τζος Σμιθ, αναφέρεται με χαρακτήρες περιοδικών λαϊκής κυκλοφορίας, υποδηλώνοντας κάτι που έτσι κι αλλιώς συλλαμβάνεται με την πρώτη ματιά. Η Μπέτι Τόμσον προσφέρει το σκίτσο ενός υάκινθου και ο Μάικ Μπουσέ το «Τζιακούζι του Καρλ Λάγκερφελντ», μια κατασκευή από χαρτόνι και φάιμπεργκλας, σε σχήμα ανθοδοχείου που έχει μέσα κρίνα. Γιατί αυτός ο τίτλος και όχι κάποιος άλλος, παραμένει μυστήριο στον θεατή.
Στο πάτωμα πεταμένες φωτοκόπιες ή σε μέρη του, γραμμένες επιγραφές στον Τύπο των φύλλων του Φθινοπώρου, καθώς είναι κολλημένα στις πλάκες του πεζοδρομίου. Ευφυές, εάν σημαίνει ότι η τέχνη βρίσκεται παντού, ακόμη και κάτω από τα πόδια μας. Από τα βίντεο, εκείνο του Τζόρνταν Ουίλσον παρουσιάζει άστρα που αναβοσβήνουν, καθώς προσεγγίζουν όλο και πιο κοντά, τα μάτια του θεατή. Και η «Ασυνείδητη τέχνη της εξάλειψης των γκράφιτι» του Ματ Μακόρμικ, κομίζει κάτι από το όραμα του Μαρκ Ρόθκο να απομένει κάτω από την καθημερινή γραφή της ζωής.
Ηδη στις ΗΠΑ έχει κάνει εντύπωση το βίντεο της Μίκα Ρότενμπεργκ, στο οποίο μια πολύ παχιά γυναίκα σπρώχνει μάζες ζυμάρι μέσα από μια τρύπα σε μια άλλη γυναίκα με υπερβολικά μακριά νύχια, η οποία τις ετοιμάζει σε κομμάτια. Τα δάκρυα τής μιας γυναίκας και ο ιδρώτας της άλλης που μοχθεί είναι μέρη απλώς της διαδικασίας της εργασίας σε ένα εργοστάσιο· και το μήνυμα για την ανθρώπινη κατάσταση πρόδηλο. Οπως και στο βίντεο της Ντάρια Μάρτιν στο οποίο αθλητές (πραγματικοί) του πένταθλου ασκούνται υπό από τις διαταγές μιας αυταρχικής γυμνάστριας.
Τι το ιδιαίτερα αμερικανικό υπάρχει σε αυτές τις εικόνες, που αντικατοπτρίζουν τη ζωή σε κάθε χώρα του βιομηχανοποιημένου κόσμου; Μια διακεκριμένη Αμερικανίδα κριτικός, όταν είδε την έκθεση στην περιοδεία της στις ΗΠΑ, διέκρινε ένα αίσθημα απογοήτευσης, ένα προαίσθημα τέλους παιχνιδιού. Ποιου παιχνιδιού; Της ποπ αρτ, στην περίπτωση των ακατέργαστων πλαστικών γλυπτών του Μάθιου Ρόνι, του υπερρεαλισμού, που φθάνει στο παράλογο, στην περίπτωση του αγάλματος του Φρανκ Μπένσον. Διέκρινε όμως και κάτι άλλο· τον φόβο της μορφοποίησης, ακόμη και της πρωτοτυπίας, σε αυτά τα ετερόκλητα συμπλέγματα, τις φωτοκόπιες, τους σωρούς κουτιά. Ισως να μην είναι τόσο φόβος όσο συνειδητοποίηση ότι το άμορφο, το απών, είναι πιο κοντά στη σύγχρονη ανθρώπινη κατάσταση.
Ενας από τους καλλιτέχνες, ο Καρλ Χέντελ, υποστηρίζει στον κατάλογο της έκθεσης ότι η πίστη στην πρωτοτυπία είναι «εγωιστική πλάνη». Το δικό του έκθεμα είναι αναπαραγωγή των πρωτοσέλιδων των «Νιου Γιουρκ Τάιμς», σε αντίστιξη με το βίντεο στο οποίο συζητεί με ένα κουνελάκι για τον έρωτα, τον θάνατο και τις δολοφονίες της Μέρας του Αγίου Βαλεντίνου, όταν αντίπαλες συμμορίες ξεκαθάρισαν τους λογαριασμούς τους. Τα πρωτοσέλιδα γράφουν για τη σφαγή από Αμερικανούς Κορεατών, Βιετναμέζων και Ιρακινών πολιτών. Χαρακτηριστική είναι, όσο μπορεί κανείς να γενικεύσει από τα έργα της συγκεκριμένης έκθεσης, η πολιτικοποίηση των νέων Αμερικανών καλλιτεχνών. Της ομάδας αυτής τουλάχιστον. Αυτό είναι ένα νήμα που τους δένει σε ένα νοηματικό σύνολο. Εξετάζοντας τα έργα, το καθένα ξεχωριστά, μερικά αποτελούν ανταμοιβή για το μάτι και το μυαλό του καλλιεργημένου θεατή· κυρίως ένα έργο του Πολ Τσαν.
Η πτώση
Σε προβολή πάνω στο πάτωμα, εικόνες μεγάλες και μικρές, είναι μπερδεμένες σε ένα φασματικό παιχνίδι. Τηλεγραφικά σύρματα που πάνω τους στέκουν κοράκια, ρολόγια, τηλέφωνα και αυτοκίνητα να εκτινάσσονται στον ουρανό σαν από κάποια έκρηξη της Αποκάλυψης. Εδώ κι εκεί εμφανίζονται ανθρώπινες φιγούρες πέφτοντας μέσα από τα αντικείμενα, σαν από τη Θεία Χάρη ή από τους Δίδυμους Πύργους. Τοιχογραφία όπου παριστάνεται και σατιρίζεται η Μέρα της Αποκάλυψης των φονταμενταλιστών, καμωμένη με ομορφιά αλλά και θλίψη.