Η εγκυκλοπαίδεια του 21ου αιώνα

Η εγκυκλοπαίδεια του 21ου αιώνα

8' 9" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η ανανέωση μιας παράδοσης είναι μια ιδέα που από μόνη της προκαλεί. Στέκεται κανείς στο βραχώδες έδαφος και σηκώνει το βλέμμα στον ουρανό. Το χθες και το αύριο. Η συσσωρευμένη γνώση και η ζωή που μπαίνει ορμητική σαν ποτάμι, μέρα τη μέρα, λεπτό το λεπτό και διαμορφώνει νέους χάρτες της καθημερινότητας. Κάθε μέρα όλα αλλάζουν και εμείς, οι άνθρωποι του 2006, ζώντας τα τελευταία χρόνια με την επίγνωση ότι βιώνουμε την Ιστορία στο πετσί μας νιώθουμε φορές φορές ανταγωνιστές της καταιγιστικής επικαιρότητας. Ωστόσο, τη γνώση, που όσο προσεγγίζουμε τόσο αυτή διευρύνεται με νέες προκλήσεις, τη θέλουμε στο χέρι. Θέλουμε την ασφάλεια της πρόσβασης στη γνώση μέσα από την καλειδοσκοπική οπτική ενός παντογνώστη. Οταν το Ιντερνετ κέρδισε λαϊκή βάση στη δεκαετία του ’90, πολλοί μίλησαν για τον θάνατο της έντυπης γνώσης, του βιβλίου αναφοράς, τον νέο προσδιορισμό της παραδοσιακής βιβλιοθήκης, το ιστορικό τέλος της παιδαγωγικής Εγκυκλοπαίδειας, όπως αυτή γεννήθηκε πριν από 200 και πλέον χρόνια. Υπήρξε κρίση, περισσότερο αμηχανία ή μάλλον στάση αναμονής.

Σήμερα, γνωρίζουμε ότι όλοι χωράμε στον ίδιο πολιτισμό. Υπάρχει θέση για όλους, γιατί ο κάθε ένας δικαιώνει τον απέναντι, συμπληρώνει ένα παζλ πολυφωνίας και ευελιξίας. Η ιστορική αναβίωση της παραδοσιακής, έντυπης Εγκυκλοπαίδειας στις μέρες μας συνιστά μια απόδειξη ότι η κοινωνία έχοντας πλέον χωνέψει τις κατακλυσμιαίες αλλαγές της τελευταίας 15ετίας έχει την ωριμότητα να προχωρήσει σε μια ανασύνθεση. Αλλη λειτουργία επιτελεί το google ή η Wikipedia και άλλη λειτουργία, και κυρίως άλλη αποστολή, επιτελεί μια έντυπη, πολύτομη Εγκυκλοπαίδεια με όλες τις γνώριμες, για τους άνω των 30, συνηχήσεις. Το ξεφύλλισμα ώς τον εντοπισμό του λήμματος είναι μια αξεπέραστη πράξη μιας συμπαγούς κουλτούρας, που μαρτυρεί κοινό πολιτισμικό κώδικα.

Ολα εξ αρχής

Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, η επανακυκλοφορία της πλήρως ανανεωμένης ιστορικής έκδοσης της Εγκυκλοπαίδειας Πάπυρος – Λαρούς -Μπριτάνικα είναι ένας καλοδεχούμενος εκσυγχρονισμός. Με το πλεονέκτημα μιας παράδοσης, του Εκδοτικού Οργανισμού Πάπυρος, με το κύρος των ισχυρών συνεργασιών (Larousse και Βritannica), η εγκυκλοπαίδεια με τη γνώριμη και οικεία σε όλους επωνυμία μπαίνει πρώτη στην τροχιά της νέας εποχής. Αυτή την εκδοτική καινοτομία, που αναλαμβάνει τη φιλόδοξη αποστολή να συμπεριλάβει και να κωδικοποιήσει για τον μέσο Ελληνα το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης από την αρχή της Ιστορίας ώς το 2006, θα προσφέρει με προνομιακούς όρους στους αναγνώστες της η «Καθημερινή» σε συνεργασία με τον Εκδοτικό Οργανισμό Πάπυρος και με την πεποίθηση ότι η ανάγκη για γνώση είναι δικαίωμα όλων.

Η προσφορά

Η διάθεση των τόμων της Εγκυκλοπαίδειας Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα αρχίζει μέσω της «Κ» την ερχόμενη Κυριακή 5 Νοεμβρίου. Ο πρώτος τόμος θα διατίθεται μαζί με την εφημερίδα. Από την Κυριακή 12 Νοεμβρίου και μετά, έως ότου ολοκληρωθεί η διάθεση της 48τομης Εγκυκλοπαίδειας, το κοινό μπορεί να προμηθεύεται από τα περίπτερα ένα τόμο κάθε Κυριακή έναντι 10 ευρώ.

Η καινοτομία την οποία προσφέρει η νέα έκδοση της Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα είναι το σχήμα και το περιεχόμενο. Η εμφάνιση της νέας εγκυκλοπαίδειας δεν έχει καμία σχέση με την ογκώδη σειρά του παρελθόντος. Η επανέκδοση συμβαδίζει με τον εξ αρχής σχεδιασμό και την οργάνωση του υλικού σε 48 πλέον τόμους (αντί των 63 τόμων της προηγούμενης έκδοσης) σε μικρότερο σχήμα. Στην ουσία, η νέα έκδοση είναι σε μορφή pocket και, όπως υποστηρίζουν οι εκδότες, η απόφαση για την υιοθέτηση του μικρού, εύχρηστου σχήματος αντανακλά «την τάση που τείνει να επικρατήσει σε όλα τα εγκυκλοπαιδικά έργα ανά τον κόσμο». Το μικρότερο σχήμα δείχνει να εξουδετερώνει ή έστω να αμβλύνει σημαντικά σε ένα πρώτο επίπεδο το μειονέκτημα του όγκου, που εξ ορισμού συνοδεύει τη φύση κάθε πολύτομης εγκυκλοπαίδειας.

Πολλά λήμματα έγιναν πιο ευσύνοπτα, ενώ νέα λήμματα προστέθηκαν. Οπως μας εξηγεί ο εκδότης, «χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των λημμάτων που αφορούν τις μαθηματικές επιστήμες: στην προηγούμενη έκδοση περιλαμβάνονταν μακροσκελέστατα λήμματα, εν είδει πραγματειών, τα οποία, όμως, μόνον ένας ειδικός μπορούσε να παρακολουθήσει. Στη νέα έκδοση, τα λήμματα αυτά αντικαταστάθηκαν με λήμματα πιο ευσύνοπτα, περισσότερο ισορροπημένα και εποπτικά, που εξασφαλίζουν ένα βαθμό εκλαΐκευσης».

Επί του πιεστηρίου

Εκείνο όμως που δίνει στη νέα εγκυκλοπαίδεια την επαφή με το απολύτως νέο είναι η ικανότητά της να συμπεριλάβει επί του πιεστηρίου όλες τις ελληνικές και διεθνείς εξελίξεις, τα νέα πρόσωπα στο προσκήνιο όλων των εκδηλώσεων της ζωής, τις καινοτομίες και τις εξελίξεις της επιστήμης. Γίνεται, δηλαδή, η πρώτη ελληνική εγκυκλοπαίδεια που αποτυπώνει τη ζωή το έτος 2006, που λαμβάνει υπόψη της το σύγχρονο γεωπολιτικό σκηνικό και που αντανακλά τη ματιά του ανθρώπου της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα πάνω σε όλα τα ιστορικά και επιστημονικά θέματα. Ενδεικτικό είναι ότι η νέα Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα έχει «προλάβει» το Νομπέλ Λογοτεχνίας στον Ορχάν Παμούκ, που ανακοινώθηκε μέσα στον μήνα Οκτώβριο.

Τρεις είναι οι άξονες που αναθεωρήθηκαν πλήρως: Γεωπολιτική – Βιογραφικά λήμματα – Εξελίξεις στην επιστήμη και στην τέχνη.

Εξελίξεις σε επιστήμη και τέχνη

Στο θεματικό υλικό, η αναθεώρηση υπήρξε πολυδιάστατη. Με ραγδαίες τις εξελίξεις σε όλους τους τομείς, «κρίθηκε επιβεβλημένο πολλά λήμματα είτε να συμπληρωθούν είτε να αναθεωρηθούν εν μέρει είτε και να αντικατασταθούν με νέα λήμματα». Από τον «Πάπυρο» μας εξηγούν τη διαδικασία με ένα παράδειγμα: «Στο λήμμα που αφορά την ακτινοβολία και τις επιδράσεις στην υγεία, ο αναγνώστης θα διαβάσει τα τελευταία πορίσματα των ειδικών γύρω από το θέμα, αλλά και πίνακες με τα νέα επιτρεπτά όρια ακτινοβολίας που μπορεί να δεχθεί ο άνθρωπος, όπως καθορίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Ενωση στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ενώ στο λήμμα ακτινολογία ο αναγνώστης θα πληροφορηθεί για τις τελευταίες μεθόδους που χρησιμοποιούνται στον τομέα αυτό». Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι υπάρχουν πλέον λήμματα για έννοιες και κινήματα που δεν υπήρχαν ποτέ πριν σε εγκυκλοπαίδεια, όπως «αποδόμηση», «μη κυβερνητικές οργανώσεις», «χιπ χοπ» και «τέκνο» μουσική, «Μπόλιγουντ», «Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου» και «Αλ Κάιντα».

Γεωπολιτική

Η δεκαετία του 1990 και η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα είδαν τον παγκόσμιο χάρτη να αλλάζει. Η αλλαγή των συνόρων, π.χ., στην Ανατολική Ευρώπη, για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οδήγησε σε μια εξ αρχής θεώρηση δεκάδων λημμάτων που έχουν να κάνουν με τα νέα ευρωπαϊκά κράτη, την πρώην Σοβιετική Ενωση, αλλά και άλλα νεοπαγή κράτη, όπως, π.χ., το Ανατολικό Τιμόρ στη Νοτιοανατολική Ασία, που κέρδισε την ανεξαρτησία του το 2002. Η αναθεώρηση του γεωπολιτικού χάρτη περιλαμβάνει όχι μόνο τις μεγάλες αλλαγές, αλλά λαμβάνει υπόψη και όλα τα νεότερα απογραφικά δεδομένα για όλα τα γεωγραφικά λήμματα. Ετσι, λοιπόν, όλες οι αναφορές σε πληθυσμούς, όπως και όλα τα δημογραφικά και στατιστικά στοιχεία για όλες τις περιοχές του κόσμου, είναι τα πλέον πρόσφατα. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, όλα τα λήμματα δήμων, νομών και περιφερειών έχουν αναθεωρηθεί στο σύνολό τους βάσει των αναδιαρθρώσεων που επήλθαν με το σχέδιο «Καποδίστριας» (1997), ενώ οι αναφορές σε πληθυσμιακά στοιχεία για όλα τα ελληνικά λήμματα προκύπτουν από την πλέον πρόσφατη εθνική απογραφή του 2001.

Βιογραφίες

Ολα τα λήμματα ζώντων προσώπων είναι αναθεωρημένα ώς το 2006. Πέραν όμως των ήδη καταχωρημένων λημμάτων (από την παλαιότερη έκδοση) που τώρα εκσυγχρονίστηκαν, υπάρχουν νέες κατηγορίες που διεκδίκησαν χώρο, όπως οι Ελληνες πολιτικοί της τελευταίας δεκαετίας. Τα λήμματα για τον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή, τον Γιώργο Παπανδρέου, τον Κώστα Σημίτη, τον Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο απηχούν το νέο ελληνικό πολιτικό σκηνικό. Εκείνο, όμως, που συνιστά πραγματική καινοτομία είναι η εισαγωγή μεγάλου αριθμού προσωπικοτήτων από διάφορους τομείς. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι υπάρχουν πλέον λήμματα για τον Αμερικανό φωτογράφο Ρίτσαρντ Αβεντον, την κάτοχο βραβείου Νομπέλ Αυστριακή συγγραφέα Ελφρίντε Γέλινεκ, τον Καναδό σκηνοθέτη Ντενί Αρκάν (δημιουργός της «Επέλασης των Βαρβάρων»), τον σχεδιαστή μόδας Τζόρτζο Αρμάνι και την Ελληνίδα σχεδιάστρια Σοφία Κοκοσαλάκη, τον χορογράφο Δημήτρη Παπαϊωάννου, τους αρχιτέκτονες Φρανκ Γκέρι, Σαντιάγο Καλατράβα και Ζάχα Χαντίντ, τους πολιτικούς Μαχμούντ Αμπάς, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, Χοσέ Λουίς Θαπατέρο, Αγκελα Μέρκελ και Τζον Κέρι, την περιβαλλοντολόγο Ουανγκάρι Ματάι (Νομπέλ Ειρήνης 2004) και τον οικονομολόγο Εντμουντ Φελπς (Νομπέλ Οικονομικών Επιστημών 2006).

Πλούσια εικονογράφηση

Ολοι οι τόμοι της νέας εγκυκλοπαίδειας «Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα» είναι πλούσια εικονογραφημένοι. Σε σχέση με την προηγούμενη έκδοση, το εικονογραφικό υλικό έχει ανανεωθεί σε ένα μεγάλο ποσοστό, όχι μόνο από τεχνική και θεματική, αλλά και από αισθητική άποψη. Με την πλήρη αναθεώρηση της ύλης της, η νέα 48τομη Εγκυκλοπαίδεια αναδεικνύεται η πρώτη του αιώνα που συνδυάζει με τέτοιο τρόπο την παράδοση και την νεωτερικότητα. Και πέραν αυτού, η εμφάνιση ενός τέτοιου εκδοτικού έργου στην αγορά στήνει και πάλι σε νέες βάσεις τη σχέση του κοινού με τους παροχείς εγκυκλοπαιδικής γνώσης σημειώνοντας ένα άλμα από την εποχή που αγοράζαμε τα τεύχη ένα ένα από τα περίπτερα ώς το σήμερα που η ολοκληρωμένη έκδοση συναντάει το μεγάλο κοινό μέσα από τον έγκυρο δίαυλο της «Καθημερινής».

70 χρόνια από την ίδρυση του Εκδοτικού Οργανισμού Πάπυρος

Η Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα επανακυκλοφορεί φέτος με την ευκαιρία της επετείου των 70 χρόνων από την ίδρυση του Εκδοτικού Οργανισμού Πάπυρος.

Ο «Πάπυρος» ιδρύθηκε το 1936 από τον Ανδρέα Ι. Πουρνάρα με βασικό εκδοτικό έργο την έκδοση των Απάντων των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, Μάρτιος 1967). Το 1962, ο Γιάννης Α. Πουρνάρας αποφασίζει να ιδρύσει την «Πάπυρος Γραφικές Τέχνες» και να ειδικευθεί στην έκδοση εγκυκλοπαιδικών και ιστορικών έργων. Μέσα σε περίοδο πέντε ετών, είχε ολοκληρωθεί η «Γενική Παγκόσμιος Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Λαρούς», η οποία γνώρισε τότε τεράστια απήχηση και ώς τα τέλη της δεκαετίας του 1970 είχε πραγματοποιήσει οκτώ επανεκδόσεις. Ηταν μια τομή στην ιστορία της έκδοσης Εγκυκλοπαιδειών στην Ελλάδα, μια παράδοση μακρά και σημαντική που συγκαταλέγει, μεταξύ άλλων, τις εκδόσεις του «Πυρσού» (εκδ. Δανδάκη), του «Ελευθερουδάκη», του «Ηλιου» (εκδ. Ι. Πασσά), κ.ά.

Ορόσημο, όμως, για την εξελικτική πορεία του εγκυκλοπαιδικού έργου του Παπύρου ήταν η διεύρυνση της διεθνούς συνεργασίας. Η νέα Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα γεννήθηκε το 1981 ως καρπός συνεργασίας του ελληνικού εκδοτικού οίκου (καταξιωμένου στο ελληνικό κοινό) και των δύο ξένων κολοσσών. Η Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα ολοκληρώθηκε το 1998 με την κυκλοφορία 61 τόμων και δύο τόμων «Ελλάς».

Τώρα, η Εγκυκλοπαίδεια είναι σε θέση, για μία ακόμη φορά, να αναπροσαρμόσει το τεράστιο αυτό υλικό στα δεδομένα του σήμερα και με νέο σχήμα να επανιδρύσει τη σχέση της με το ευρύ κοινό με φορέα την «Καθημερινή».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή