Τα παιχνίδια της μνήμης…

4' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Εχει μία πολύ ιδιαίτερη αύρα η παρουσία του Τζέφρι Μουρ. Αυτός ο κοκκινομάλλης Καναδός, εξορυγμένος από τα γαλλόφωνα βαθιά σπήλαια της πατρίδας του, φέρει το ίχνος ενός συγγραφέα του 19ου αιώνα με την μποέμ εμφάνιση ενός σύγχρονου διανοούμενου. Είναι επιφυλακτικός με τα ΜΜΕ αλλά τον δικαιολογεί κανείς αν ακούσει τις ιστορίες που έχει να διηγηθεί! Ο Μουρ θέλει να γράφει και μόνο, αλλά η επιτυχία των βιβλίων του, τον υποχρεώνει να τα υποστηρίζει ταξιδεύοντας.

Λίγο πριν αναχωρήσει για τη Θεσσαλονίκη ρωτάει τι θα συναντήσει εκεί. «Ναι, πράγματι», λέει, «έχω ακούσει ότι το Φεστιβάλ Κινηματογράφου έχει αποκτήσει καλό όνομα στην Ευρώπη». Αυτό το έλεγε στο λόμπι του αθηναϊκού του ξενοδοχείου, καθώς προσπαθούσε να ξεχάσει το βουητό του τζετ λαγκ. Ενας δεύτερος καφές κρίνεται απαραίτητος. Αναπαυτική θέση στον καναπέ.

Για την απώλεια

«Οι καλλιτέχνες της μνήμης» (μετ. Βάνια Λαμπρινίδου, εκδ. Εμπειρία Εκδοτική) είναι το μυθιστόρημα που τον έφερε στην Ελλάδα, όπου η Καναδική Πρεσβεία στην Αθήνα του οργάνωσε ένα πρόγραμμα επίσκεψης σε συνεργασία με τον εκδότη του στα ελληνικά. Τιμημένο με το βραβείο του Συνδέσμου Καναδών Συγραφέων για το 2005, «Οι καλλιτέχνες της μνήμης» είναι ένα βιβλίο στο οποίο ο ήρωας πάσχει από μία εξουθενωτικά ακριβή μνήμη ενώ η μητέρα του βυθίζεται σταδιακά στο αλτσχάιμερ. Ενας άντρας που θυμάται πιο πολλά από όσα αντέχει και μία γυναίκα που θυμάται πιο λίγα από όσα θα ήθελε. Ανάμεσά τους, σε αυτό το πολυεπίπεδο μυθιστόρημα, όπου οι διαφορετικές οπτικές των ηρώων διασταυρώνονται, κινούνται άνθρωποι σε αναζήτηση της ταυτότητάς τους ή σε έναν αγώνα να την καταργήσουν μέσα από κανάλια άρνησης ή νοσταλγίας.

«Είναι και ένα βιβλίο για την απώλεια», λέει ο Τζέφρι Μουρ. «Ολοι οι ήρωες έχουν νιώσει τις συνέπειες μιας απώλειας, ηθικής, ερωτικής, υπαρξιακής». Σαν τους νευρώνες στον εγκέφαλο, τα μονοπάτια που χαράζουν οι ήρωες του βιβλίου δημιουργούν ενώσεις και σταυροδρόμια, σαν μία ακτινογραφία ενός διαρκώς αναπτυσσόμενου ή φθίνοντος νου. Ο Μουρ δημιούργησε, όπως λέει, ένα «γραφιστικό μυθιστόρημα». Γεμάτο αποκόμματα εφημερίδων, ημερολογιακές καταγραφές και σχεδιαγράμματα, «Οι καλλιτέχνες της μνήμης» είναι ένα προϊόν πνευματικού μόχθου, με καταγωγή από τη μεγάλη παράδοση του 19ου αιώνα που εκβάλλει σε παραποτάμους στη σύγχρονη γραφή. «Οταν έχεις διαβάσει Μπόρχες, έχεις στα χέρια ένα εφόδιο για να ξεκινήσεις ένα βιβλίο για τη μνήμη», λέει ο Τζέφρι Μουρ.

Πολλαπλές επιρροές

Γεννημένος στο Μόντρεαλ, με μητρική γλώσσα τα γαλλικά, μεγαλωμένος στο Οντάριο, και με βιώματα από το Παρίσι, ο Μουρ ζει στον Καναδά, όπου απολαμβάνει την «ανοιχτή κοινωνία» αυτής της αχανούς πατρίδας. «Η ενασχόλησή μου με τη μετάφραση έχει ενισχύσει αυτό το άνοιγμα στις ξένες κουλτούρες», λέει και αισθάνεται ιδιαίτερη ικανοποίηση που μπορεί ο ίδιος να έχει τον τελικό έλεγχο τουλάχιστον της μετάφρασης των βιβλίων στα γαλλικά ως γαλλομαθής. «Με ενδιαφέρουν οι αντηχήσεις και οι κοιλότητες της γλώσσα στη μετάφραση και όχι μόνο η ακριβής απόδοση. Αυτό βεβαίως μπορώ να το ξέρω μονάχα για τη γαλλική μετάφραση. Δεν μπορώ, ας πούμε, να ξέρω τι κάνουν στο Ισραήλ ή στην Ουγγαρία».

Μέσα από τη γαλλόφωνη κουλτούρα του Μόντρεαλ, ο Μουρ αισθάνεται εξοικειωμένος με τις πολλαπλές πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της Ευρώπης, όπου, όπως λέει τα βιβλία του πωλούν πιο πολύ παρά στην Αμερική. «Στις ΗΠΑ είναι τόσο πληθωρική η λογοτεχνική παραγωγή που πρέπει να έχεις μία κριτική σε ένα καλό έντυπο μεγάλης προβολής και κύρους, όπως π.χ. στους New York Times για να ξεχωρίσεις». Οσο μιλάει τόσο περισσότερο δίνει την αίσθηση στον συνομιλητή του για τα αγαθά λογοτεχνικά του κίνητρα. Ο Μουρ δεν είναι ο συγγραφέας της «αγοράς». Βρίσκεται στην «πιάτσα» αναγκαστικά και αυτή η εντύπωση του ακούσιου συγχρωτισμού με τον μηχανισμό προώθησης ενός βιβλίου τού προσδίδει ένα μανδύα αγνότητας.

Ρόλος για τη Μέριλ Στριπ

Είναι όμως ανυπόμονος να δει τι θα γίνει με την πιθανότητα κινηματογραφικής μεταφοράς του βιβλίου. «Αυτήν την περίοδο η Μέριλ Στριπ διαβάζει τους «Καλλιτέχνες της Μνήμης»», λέει με αυθόρμητο ενθουσιασμό αλλά και ελεγχόμενη αποστασιοποίηση. Ο παραγωγός τής το έχει στείλει κατόπιν συμφωνίας. Κανείς δεν ξέρει αν η Μέριλ Στριπ θα πει το «ναι» για να υποδυθεί τον ρόλο της μητέρας, της Στέλας, που κυλάει στο Αλτσχάιμερ. Αν δεχθεί τον ρόλο, θα βρεθούν αμέσως χρηματοδότες.

«Η Μέριλ Στριπ θα ήταν ιδανική για τις μεταμορφώσεις της Στέλας», λέει ο Τζέφρι Μουρ. «Εχετε δει την ταινία «Ιρις»;», ρωτάει (σ.σ. με θέμα τη συγγραφέα Αϊρις Μέρντοχ που έπασχε στο τέλος της ζωής της από Αλτσχάιμερ). «Πιστεύω ότι ήταν μία καταθλιπτική ταινία. Αντιθέτως, οι «Καλλιτέχνες της μνήμης» είναι ένα βιβλίο, που αν και το θέμα του δεν είναι ελαφρύ, δεν είναι ωστόσο σκοτεινό. Η εποχή μας θέλει όλα να είναι σε διαρκή έκθεση. Ετσι, και το θέμα των διανοητικών ασθενειών έχει πάψει να είναι ταμπού. Οπως και το σεξ, έτσι και τα θέματα υγείας αποτελούν θέματα δημόσια. Το θέμα είναι πώς στέκεται κανείς απέναντι σ’ αυτά».

* Στα ελληνικά κυκλοφορεί και το πρώτο βιβλίο του Τζέφρι Μουρ με τίτλο «Σε δεσμά κόκκινων ρόδων» (Εμπειρία Εκδοτική), για το οποίο είχε τιμηθεί με το Βραβείο της Κοινοπολιτείας για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή