ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Φρανσουά Βεγεργκάνς
Τρεις μέρες στο σπίτι της μητέρας μου
μετ. Εφη Κορομηλά
εκδ. Πατάκη, σελ. 232 – 12,50 ευρώ
Μια μητέρα πλησιάζει στο τέλος της ζωής της και ο εξηντάρης γιος της διανύει καθυστερημένα την κρίση της μέσης ηλικίας. Η μητέρα, μια χήρα σχεδόν εύθυμη, μοιάζει να βρίσκει την ταυτότητά της τη στιγμή που το σώμα της διαλύεται από τον χρόνο. Και ο γιος -αφηγητής και συγγραφέας- κάνει τον θλιμμένο, αλλά και σαρκαστικό, απολογισμό της ζωής του, θυμάται και δεν θυμάται τους έρωτές του, τα βιβλία που έγραψε και αυτά που έμειναν άγραφα (που δεν αποκλείεται να ήταν και τα καλύτερα). Το μυθιστόρημα αυτό που τιμήθηκε με το βραβείο Goncourt 2005 είναι εν μέρει αυτοβιογραφία και εν μέρει η ιστορία ενός συγγραφέα για τον οποίο το γράψιμο μοιάζει με περιπέτεια χωρίς τέλος και χωρίς κάθαρση.
Ζοέ Βαλντές
Γυναίκες θαλασσόλυκοι
μετ. Ντίνα Σιδέρη
εκδ. Κέδρος, σελ. 280 – 12 ευρώ
Η Ανν Μπόνι και η Μαίρη Ριντ έδρασαν στα τέλη του 17ου αιώνα ως φλογερές και παράτολμες πειρατίνες. Παράνομος έρωτας ενός δικηγόρου αστού με μια υπηρέτρια, η Ανν αποκληρώνεται ύστερα από τον φόνο της γκουβερνάντας της. Οταν θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί τον πειρατή Καλικό Τζακ θα μεταμφιεστεί σε άντρα και θα τον ακολουθήσει στις περιπέτειές του. Την ίδια περίπου εποχή, η Μαίρη Ριντ κατατάσσεται στο Βασιλικό Ναυτικό μεταμφιεσμένη και αυτή σε άντρα. Και όταν το πειρατικό του Καλικό Τζακ καταλαμβάνει το πλοίο της, η Μαίρη παίρνει την παράτολμη απόφαση να ακολουθήσει τους πειρατές. Ο Καλικό Τζακ, η Ανν Μπόνι και η Μαίρη Ριντ θα σχηματίσουν ένα ερωτικό τρίγωνο και θα γίνουν ο φόβος και ο τρόμος των θαλασσών πραγματοποιώντας επιτυχημένα ρεσάλτα κατά των ισπανικών πλοίων, που μεταφέρουν στην Ισπανία τους θησαυρούς των χωρών του Νέου Κόσμου.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Ανδρέας Καρκαβίτσας
Ο αρχαιολόγος
επιμ. Κώστας Γ. Παπαγεωργίου
εκδ. Αλεξάνδρεια, σελ. 191
Με τον «Αρχαιολόγο» ο Ανδρέας Καρκαβίτσας παίρνει θέση και στο περιβόητο γλωσσικό ζήτημα. Εχουν ήδη προηγηθεί τα «Ευαγγελικά» και τα «Ορεστειακά», στα 1901 και 1903 αντιστοίχως, με νεκρούς και τραυματίες και στις δύο περιπτώσεις. Ο Καρκαβίτσας υπερασπίζεται τη δημοτική θυμίζοντας σε πολλά σημεία τις θέσεις του Ψυχάρη στο «Ταξίδι μου» (1888). Κυρίως, όμως, ο «Αρχαιολόγος» αποτελεί μια κραυγή εναντίον της ανιστόρητης προγονοπληξίας, όταν αυτή καταντάει να είναι μια στείρα παρελθοντολογία και όχι υπεύθυνος θαυμασμός προς ένα κόσμο που παρήγαγε ένα βέβαιο πολιτισμό. Ο Καρκαβίτσας έγραψε τον «Αρχαιολόγο» για να αντιδράσει στην επιφανειακή προγονική καύχηση, όταν αυτή περιφρονεί τη σημερινή τύχη και πρόοδο του έθνους.
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Φρανκ ΜακΚορτ
Ο δάσκαλος
μετ. Νεκτάριος Καλαϊτζής
εκδ. Scripta, σελ. 360
Με πρόζα τολμηρή και νευρώδη, διαπνεόμενη από το εικονοκλαστικό πνεύμα και τη σπαρακτική ειλικρίνειά του, ο Νεοϋορκέζος Φρανκ ΜακΚορτ καταγράφει τις δοκιμασίες, τους θριάμβους και τις εκπλήξεις που αντιμετωπίζει στα δημόσια λύκεια της γενέτειράς του. Αναπτύσσοντας μια κάθε άλλο παρά συμβατική μέθοδο διδασκαλίας, αφήνει το στίγμα του στις καρδιές των μαθητών, αναθέτοντάς τους να γράψουν ευρηματικές εργασίες, παρακινώντας τους σε ευτράπελα ωδικά δρώμενα και οδηγώντας τους σε περιπετειώδεις εκπαιδευτικές εκδρομές.
ΜΜΕ
Φιλήμων Μπαντιμαρούδης
Σύντομη ιστορία της Επικοινωνίας
Μέσα και πολιτισμός
εκδ. Επίκεντρο, σελ. 188 – 22 ευρώ
Από το ξεκίνημα της ιστορίας της ανθρώπινης περιπέτειας, η εξέλιξη της επικοινωνίας καθόρισε τους ρυθμούς των πολιτισμικών ανακατατάξεων και την πορεία της γνώσης. Το βιβλίο παρουσιάζει το έντυπο, το ραδιόφωνο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και το Διαδίκτυο ως τις εφευρέσεις που καθόρισαν και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις οικονομικές, πολιτιστικές αλλά και τις κοινωνικές εξελίξεις στον σύγχρονο κόσμο.
ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ξενοφών Ι. Κοντιάδης
Δημοκρατία, κοινωνικό κράτος και σύνταγμα στην ύστερη νεωτερικότητα
πρόλ. Κωνσταντίνος Τσουκαλάς
εκδ. Παπαζήση, σελ. 404 – 21 ευρώ
Μπορούν οι πραγματικές μεταβολές του σύγχρονου κόσμου να προσεγγιστούν με βάση τα εννοιολογικά εργαλεία της νεωτερικότητας; Ποιο είναι σήμερα το πραγματικό περιεχόμενο της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και πώς η αλλοίωση του ρόλου των πολιτικών κομμάτων επηρεάζει τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς; Σε ποιο βαθμό η ενδυνάμωση των μη κυβερνητικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και η εξάπλωση των φαινομένων των ανεξάρτητων αρχών επενεργούν στις κρατικές λειτουργίες; Ποια η σημασία της ανάδειξης συγκεκριμένων πεδίων κρατικής παρέμβασης που τελούν εκτός δημοκρατικού ελέγχου και επικαλούνται αποκλειστικά μια τεχνοκρατική νομιμοποίηση; Στο πρώτο μέρος του βιβλίου προσεγγίζονται ορισμένες σύγχρονες σημαντικές εκφάνσεις των μετασχηματισμών στη λειτουργία της δημοκρατίας και του κοινωνικού κράτους σε επίπεδο έθνους – κράτους. Στο δεύτερο μέρος επιχειρείται η ανάλυση της δημοκρατίας και των κοινωνικών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το τρίτο μέρος πραγματεύεται ορισμένες σύγχρονες τάσεις στη συνταγματική ερμηνεία. Το επίμετρο επικεντρώνεται τέλος στη «Συνθήκη για το Σύνταγμα της Ευρώπης», το περιεχόμενό της και τα αίτια της κρίσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης μετά τα αρνητικά δημοψηφίσματα.
Νίκος Παπαχριστόπουλος επιμ.
Ψυχανάλυση και κοινωνικά συμπτώματα
εκδ. Βιβλιόραμα, σελ. 459
Στην εποχή του Φρόυντ τα πράγματα ήταν ξεκάθαρα. Το υποκείμενο, προκειμένου να εξασφαλίσει την απόλαυσή του, παραχωρεί στον Αλλο του πολιτισμού, υπό τη μορφή πολιτισμικής συνύπαρξης, το πιο ζωτικό του κομμάτι. Εξ ου και το νευρωτικό σύμπτωμα, στη βάση μιας ενορμητικής αναστολής. Αλλά και στον Λακάν των Οικογενειακών συμπλεγμάτων και του Ονόματος-του-Πατέρα το σύμπτωμα προκύπτει ως απάντηση στην οιδιπόδεια φιγούρα του πανίσχυρου Αλλου. Τι γίνεται όμως στην εποχή μας, που κατά πολλούς είναι εποχή ανυπαρξίας του Αλλου που απαγορεύει; Υπάρχουν όντως νέα κοινωνικά συμπτώματα και ποιος είναι ο ρόλος του Αλλου του πολιτισμού απέναντί τους;
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Joao Μagueijo
Φως
Ο μύθος της ταχύτητας
μετ. Ανδρομάχη Σπανού
εκδ. Τραυλός, σελ. 364 – 20 ευρώ
Είναι γνωστό ότι τίποτα δεν ταξιδεύει πιο γρήγορα από το φως. Η θεωρία της ειδικής σχετικότητας υποστηρίζει ακόμα ότι η ταχύτητα του φωτός είναι η ίδια, παντού και πάντα. Μήπως όμως το θέσφατο αυτό της σύγχρονης φυσικής είναι λάθος; Αυτό ισχυρίζεται ο 35χρονος φυσικός, καθηγητής θεωρητικής φυσικής στο Ιμπήριαλ Κόλλετζ του Λονδίνου Ζοάο Μαγκέιζο. Και εισάγει τη θεωρία της μεταβαλλόμενης ταχύτητας του φωτός υποστηρίζοντας ότι τις πρώτες ημέρες μετά τη δημιουργία του Σύμπαντος, η ταχύτητα του φωτός ήταν μεγαλύτερη από τη σημερινή. Αν η θεωρία του αποδειχθεί ορθή, επέρχονται θεαματικές αλλαγές σε διάφορα θεμελιώδη ζητήματα: στο ταξίδι στον χρόνο, στις μαύρες τρύπες, στη θεωρία χορδών, ενώ παράλληλα επικυρώνεται η «Μεγάλη Ενοποιημένη Θεωρία». Ακόμα όμως και αν η θεωρία του Μαγκέιζο αποδειχθεί λανθασμένη, το βιβλίο παρουσιάζει ενδιαφέρον δείχνοντας πώς η επιστημονική κοινότητα αντιμετωπίζει τις ρηξικέλευθες ιδέες.
ΔΟΚΙΜΙΟ
Ρaul Celan
Ο Μεσημβρινός και άλλα πεζά
μετ. Γιώργος Σαγκριώτης
εκδ. Αγρα, σελ. 208 – 14 ευρώ
Στο αποκορύφωμα της λογοτεχνικής του σταδιοδρομίας, ο Πάουλ Τσέλαν -κατά πολλούς ο σημαντικότερος γερμανόφωνος ποιητής του 20ού αιώνα- συνοψίζει τον αναστοχασμό του για την ποίηση με μια ομιλία που έγινε διάσημη. «Ο Μεσημβρινός» μαζί με τα άλλα πεζά του Τσέλαν αναμετράται με όλα τα μεγάλα προβλήματα της ευρωπαϊκής ποιητικής παράδοσης, όπως αυτά εμφανίζονται από τον μεγεθυντικό φακό της μεταπολεμικής εμπειρίας και της ώριμης συνείδησης του μοντέρνου. Πώς είναι εφικτή μια ποίηση μετά το Αουσβιτς που δεν θα νομιμοποιεί τη βαρβαρότητά του; Σε ποια αβυσσαλέα ρήγματα θα πρέπει να εγκατασταθεί η λέξη, ποια δύσβατα μονοπάτια και ποιες παράδοξες διαδρομές είναι αναγκασμένος να ακολουθήσει ο στίχος προκειμένου να συνεχίσει να μιλάει στο όριο της σιωπής; Ο Τσέλαν δεν προδίδει το μυστικό του ποίηματος. Σε πείσμα των αδιεξόδων, επικαλείται την κυριολεξία της μεταφοράς, τη συνάντηση του μοναδικού Εγώ με το «εντελώς Αλλο», τη διαυγή επικοινωνία μέσω της σκοτεινότητας.
Μichel Οnfray
Πραγματεία περί αθεολογίας
Μεταφυσική της μεταφυσικής
μετ. Σαπφώ Διαμαντή
εκδ. Εξάντας, σελ. 277
Υπήρξε κάποτε μια εποχή στην οποία έλαβε χώρα ο θάνατος του Θεού. Η δική μας, πιστεύει ο Μισέλ Ονφρέ, είναι μάλλον η εποχή της επιστροφής του. Γι’ αυτό και σήμερα παρουσιάζεται, κατά τον συγγραφέα, επείγουσα ανάγκη για μια αθεΐα τεκμηριωμένη, στοιχειοθετημένη, αταλάντευτη και μαχητική. Η «Πραγματεία περί αθεολογίας» όχι μόνο σημείωσε τεράστια επιτυχία πουλώντας στη Γαλλία πάνω από 400.000 αντίτυπα, κάτι που την έφερε μακράν στην πρώτη θέση των δοκιμίων, αλλά προκάλεσε και οξύτατη πολεμική στους κύκλους των διανοουμένων. Εγινε αφορμή για τη δημοσίευση δεκάδων άρθρων, καθώς και δύο βιβλίων που αντιτάσσονται λυσσαλέα στις απόψεις του «καλλιτέχνη φιλοσόφου».