Πτυχές της διαδικασίας αυτοπροσδιορισμού ανάμεσα στις δυσδιάκριτες περιοχές της αρρενωπότητας και της θηλυπρέπειας στη σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική σκηνή, προσεγγίζει η νέα εικαστική παραγωγή του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης «Μεταμφιέσεις: Θηλυκότητα, Ανδροπρέπεια και άλλες Βεβαιότητες» που εγκαινιάζεται σήμερα.
Η έκθεση συγκεντρώνει έργα 34 σύγχρονων καλλιτεχνών, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν ασχοληθεί συστηματικά με το σώμα και τις εκδοχές του φύλου. Οι δημιουργοί αναδεικνύουν τη σχέση ανάμεσα στις έμφυλες ταυτότητες και τη μετανάστευση, τη σωματική κακοποίηση, τη σεξουαλική εκμετάλλευση, την εμπορευματοποίηση και άλλες επίκαιρες ή διαχρονικές μορφές κοινωνικής αδικίας.
«Μέσω της μεταμφίεσης, ο/η καλλιτέχνης «ενδύεται» το φύλο του/της, εκθέτει, αμφισβητεί, αποδομεί, απορρίπτει ή ενισχύει τις στερεότυπες αντιλήψεις γύρω από το αρσενικό και το θηλυκό, επαναπροσδιορίζει τα συμβατικά σχήματα κατανόησης της διαφορετικότητας και μετατρέπει το σώμα σε ανοιχτό πεδίο διασταύρωσης και προβολής πολλαπλών εικόνων και μηνυμάτων», αναφέρει η ιστορικός Τέχνης του ΚΜΣΤ και επιμελήτρια της έκθεσης κ. Συραγώ Τσιάρα.
Μέσα έκφρασης
Το θέμα προσεγγίζεται με διάφορα εικαστικά μέσα: ζωγραφική, φωτογραφία, γλυπτική, βίντεο, εγκατάσταση, περφόρμανς body-art. Μεταξύ άλλων παρουσιάζονται οι διάσημες φωτο-μεταμορφώσεις του Λουκά Σαμαρά από τη δεκαετία του ’70 και οι εννοιολογικές αναπαραστάσεις του σώματος και του ρόλου της κληρονομικότητας της Αθηνάς Τάχα. Οι δράσεις, οι εγκαταστάσεις και οι ταινίες της Λήδας Παπακωνσταντίνου, ο κύκλος μεταμορφώσεων της Λίζης Καλιγά, οι φωτογραφίες-γλυπτά της Ελένης Μυλωνά και η διεξοδική επεξεργασία του αμφίφυλου σώματος της Μαρίας Κλωνάρη – Κατερίνας Θωμαδάκη.
Μια διάσταση του έμφυλου σώματος (εξίσου υποκειμενική και πολιτική) αναδεικνύει η δουλειά του Κυριάκου Κατζουράκη και της Νίκης Καναγκίνη. Η θηλυκότητα βιωμένη ως πόνος ξεπηδά από το έργο της Ελλης Χρυσίδου και του Νίκου Χαραλαμπίδη. Η εγκατάσταση του Μαρκ Χατζηπατέρα δραματοποιεί τη διαδικασία εναλλαγής έμφυλων ταυτοτήτων. Την εικόνα της εγκύου οικειοποιείται ο Δημήτρης Ξόνογλου. Ο Φίλιπ Τσιάρας χειρίζεται τις γόβες-σύμβολα της θηλυκότητας, ενώ οι βιντεοσκοπημένες δράσεις της Ευαγγελίας Μπασδέκη και της Φανής Σοφολόγη ακροβατούν ανάμεσα στην «πραγματικότητα» και την αναπαράσταση.
Η έκθεση, διευκρινίζει η κ. Τσιάρα, αφ’ ενός επιχειρεί να καταγράψει την προβληματική των έμφυλων ταυτοτήτων στη σύγχρονη ελληνική τέχνη, αφ’ ετέρου να ανασυνθέσει την ιστορικότητα του ζητήματος.