Στη συμμετοχική τηλεοπτική δημοκρατία, ο καθείς έχει δικαίωμα όχι μόνο στα «15 λεπτά διασημότητας», αλλά στην άποψη των 15 λέξεων ή των 15 δευτερολέπτων. Βγήκανε για να λιαστούν τα γεροντάκια στην πλατεία του Αγρινίου και οι ρεπόρτερ τα περικύκλωσαν με το μικρόφωνο στο χέρι: «Τι γνώμη έχετε για τη θανατική ποινή;»
Το ίδιο συμβαίνει στις πλατείες, στις καφετέριες, στα ΚΑΠΗ, έξω από τον ΟΑΕΔ, στη λαϊκή αγορά. Οι ερωτήσεις ποικίλλουν, όμως το «φορμάτ» είναι παντού το ίδιο. Τι γνώμη έχετε για το γάμο των ομοφυλόφιλων, για την ακρίβεια και το ασφαλιστικό, για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, για την αναδόμηση του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ, για τα πλαστικά ή τα αληθινά χριστουγεννιάτικα δέντρα. Εκεί που ζούμε ξεχασμένοι από Θεό, πολιτεία και ανθρώπους, ξάφνου γινόμαστε κάτι. Η γνώμη μας μετράει, κάθε εκπομπή και δημοψήφισμα, κάθε παράθυρο και αναβίωση της αρχαίας Αγοράς.
Συνήθως οι απαντήσεις εντάσσονται στο δίπολο «είμαι υπέρ / είμαι κατά» ή «μου αρέσει / δεν μου αρέσει». Ο τηλεοπτικός χρόνος είναι πολύτιμος, δεν ευνοεί την ανάπτυξη επιχειρημάτων και την αλληλουχία των λογικών συλλογισμών. Πείτε γρήγορα την άποψή σας, ώστε να περάσουμε στον επόμενο περαστικό, στον επόμενο καλεσμένο, στο επόμενο διαφημιστικό διάλειμμα. Ασφαλώς έχετε την ελευθερία να είστε όσο γλαφυροί και παραστατικοί θέλετε, ακόμα και να μη μας απαντήσετε, «το σεβόμαστε».
Η ευκολία έκφρασης και στιγμιαίας προβολής της άποψης δεν είναι η αποθέωση της δημοκρατίας, αλλά η άρνησή της. Εχουμε την ελευθερία της άγνοιας και της διαιώνισής της, την ελευθερία του «νιώθω», του «αισθάνομαι», αλλά όχι του «γνωρίζω». Την ελευθερία να απαντάμε με ένα «ναι ή ου» στην ερώτηση αν ο Ορχάν Παμούκ πήρε φέτος το Νομπέλ Λογοτεχνίας, την ελευθερία να συμπαθούμε ή όχι τους Τούρκους παίκτες του «Survivor», όχι όμως την ελευθερία -ή μάλλον τη δυνατότητα και το κίνητρο- να γνωρίσουμε το έργο του Γιασάρ Κεμάλ ή του Αρά Γκιουλέρ. Εχουμε την ελευθερία και τη δύναμη του τηλεκοντρόλ, ενώ η AGB, όπως και οι δημοσκοπήσεις, καταγράφουν με αντικειμενικότητα την ελεύθερη βούλησή μας. Εμείς αποφασίζουμε! Είμαστε ελεύθεροι να δανειστούμε από την τράπεζα της επιλογής μας, να υποθηκεύσουμε το μέλλον μας όσες φορές αντέχουμε, να διαλέξουμε το είδος της τηλεοπτικής, ενίοτε και της πολιτικής βλακείας που νομίζουμε ότι μας ταιριάζει και ας ψυχανεμιζόμαστε ότι δεν μας αξίζει. Η αγοραία άποψη και το συναίσθημα υποκαθιστούν τη θεωρία και τη δράση. Οι διεκδικήσεις των εργαζομένων βλέπουν το τηλεοπτικό φως μόνον ως παρενόχληση του κοινωνικού συνόλου ή ως πληρωμένη διαφημιστική καταχώριση.
Ανέγγιχτα και αδιαφανή τα μεγάλα ζητήματα της δημοκρατίας, της τέχνης, της επιστήμης και της τεχνολογίας, σε πολιορκία οι ατομικές ελευθερίες («δεν ξέρω/δεν απαντώ» αποφαίνεται το πόρισμα για τις τηλεφωνικές υποκλοπές), δεν ξέρουμε αν, πού και πώς θα σπουδάζουν και θα εργάζονται στο μέλλον τα παιδιά μας, δεν ξέρουμε τι νερό και γάλα πίνουμε, τι αέρα ανασαίνουμε, δεν ξέρουμε ποιος πόλεμος μάς ξημερώνει, όμως στροβιλιζόμαστε σε ένα σύμπαν από μετέωρες απόψεις και κούφιες επιλογές.