Η αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας της Νέας Υόρκης στη σύγχρονη τέχνη είναι ένα ευγενικό, διασκεδαστικό σπορ ανάμεσα στους επαΐοντες της τέχνης που αρέσκονται να αμφισβητούν κατεστημένες καταστάσεις, ανακαλύπτοντας νέους, άφθαρτους παραδείσους. Κι αν υπάρχει ισχυρή δόση αλήθειας στην περιγραφή ενός περισσότερο αποκεντρωμένου δικτύου διεθνών κέντρων όπου παράγεται και (κυρίως) αγοράζεται σύγχρονη τέχνη, άλλο τόσο πραγματική είναι η διατήρηση ενός σημαντικού τμήματος, έστω, της νεοϋρκέζικης υπεροχής όπως εδραιώθηκε στον μεταπολεμικό κόσμο. Το παλιό αλλά και το καινούργιο χρήμα εξακολουθεί να έχει έδρα, βασικά, το Μανχάταν. Οπως και οι μεγάλες εκθέσεις.
Εικαστικός μαραθώνιος
Αυτό ποτέ δεν άλλαξε. Λίγες ημέρες στη Νέα Υόρκη αρκούν για ένα μεθυστικό, εικαστικό μαραθώνιο. Ή οπως αλαζονικά έγραψε το περιοδικό New York «εδώ μέσα σ’ ένα βράδυ συμβαίνει ό, τι γίνεται σε άλλες πόλεις κατά τη διάρκεια ενός ολόκληρου χρόνου». Κι έχει δίκιο.
Παραμονές Χριστουγέννων και δύο μεγάλες εκθέσεις προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες σε καθημερινή βάση. Είναι οι «Αμερικάνοι στο Παρίσι» στο Μητροπολιτικό Μουσείο (έως τις 28 Ιανουαρίου) και η μοναδική ανθολογία της ισπανικής ζωγραφικής στο εξωτερικά ανακαινιζόμενο Γκούγκενχαϊμ («Από τον Ελ Γκρέκο στον Πικάσο, Χρόνος, Αλήθεια και Ιστορία», έως τις 28 Μαρτίου).
Η μεγάλη έκθεση στο Μετροπόλιταν εξερευνά τη δράση Αμερικάνων ζωγράφων στο Παρίσι στα τέλη του 19ου αιώνα όταν η γαλλική πρωτεύουσα διαμορφωνόταν σε αδιαμφισβήτητη διεθνή μητρόπολη του πολιτισμού. Ηταν τα χρόνια που κορυφαίοι Αμερικανοί δημιουργοί μαθήτευαν στο πλευρό μεγάλων δασκάλων με την ελπίδα να δείξουν τη δουλειά τους στο Παρίσι για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον πάμπλουτων Αμερικάνων συλλεκτών. Οπως είχε παρατηρήσει ο Χένρι Τζέιμς το 1887 «ακούγεται κάπως παράδοξο αλλά αν ψάχνουμε σήμερα για αμερικανική τέχνη θα τη βρούμε κυρίως στο Παρίσι. Κι όταν δεν τη βρούμε στο Παρίσι, βρίσκουμε πολύ Παρίσι στα ίδια τα έργα».
Ανατρεπτική
Το Μουσείο Γκουγκενχάιμ υπερηφανεύεται ότι η τρέχουσα έκθεση ισπανικής ζωγραφικής δεν είναι μόνο μία από τις πιο πλούσιες στο είδος της, αλλά και η πλέον αντισυμβατική. Αντίθετα με άλλες παρόμοιες παραγωγές, η ισπανική ανθολογία του νεοϋροκέζικου ιδρύματος δεν ακολουθεί την αναμενόμενη χρονολογική ακολουθία· «σπάει» σε 15 διαφορετικούς θεματικούς άξονες για να αναδείξει τις απροσδόκητες συγγένειες που προκύπτουν ανάμεσα στους ζωγράφους της «ακαδημαϊκής» και της μοντέρνας τέχνης. Είναι μία ρηξικέλευθη οπτική που αμφισβητεί την τρέχουσα θεωρία των ιστορικών τέχνης και αναζητεί συνέχεια σε πέντε αιώνες ισπανικής ζωγραφικής.