Ανάμεσα σε πολυκατοικίες, στην καρδιά της παλιάς βιομηχανικής Κέρκυρας, επιζεί ένα αυθεντικό κομμάτι του βιοτεχνικού παρελθόντος. Το ιστορικό Σαπωνοποιείο Πατούνη, που γνώρισε μεγάλη ακμή, λειτουργεί ακόμη και σήμερα σε ένα οίκημα που χτίστηκε το 1891. Η κήρυξή του ως μνημείου, από το ΥΠΠΟ, είναι μα κίνηση που υποστηρίζεται από σειρά φορέων αλλά και αρμοδίων διευθύνσεων, έπειτα από εκδήλωση προσωπικού ενδιαφέροντος του ενός εκ των τριών ιδιοκτητών του ακινήτου.
Μοναδικό στο είδος
Στην Κέρκυρα, το όνομα «Πατούνη» συνδέεται με μία επιχείρηση που, αν και ξεκίνησε στη Ζάκυνθο ως «Μπαζάκης και Πατούνης», εξελίχθηκε σε κερκυραϊκό σήμα κατατεθέν. Μυρίζει ακόμη αρωματικό σαπούνι ο χώρος που διατηρεί ακόμη όλον τον εξοπλισμό του. Στην είσοδό του σώζεται χυτοσιδηρό κυλινδρικό υποστύλωμα με ανάγλυφη επιγραφή, κατασκευασμένο στο μεγαλύτερο ελληνικό μηχανουργείο του 19ου αιώνα, το Μηχανουργείο Βασιλειάδη του Πειραιά. Αυτές τις σημαντικές πληροφορίες δίνει το Ελληνικό Τμήμα του TICCHI (για τη βιομηχανική κληρονομιά), που χαρακτηρίζει το σαπωνοποιείο Πατούνη «ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό δείγμα εμπορικού καταστήματος με εργαστήριο του 19ου αιώνα». Ηδη, όμως, η εισήγηση της Διεύθυνσης Νεώτερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς είναι ιδιαιτέρως θετική ως προς την αξία του κτιρίου και του μοναδικού εξοπλισμού του, ως ενός αυτοτελούς μικρόκοσμου που με την πάροδο των ετών και τις προσθήκες (όπως το Χημείο που κατασκευάστηκε το 1940) συνδέθηκε όχι μόνο με τη βιομηχανική ιστορία της Κέρκυρας αλλά και με τις μνήμες των ανθρώπων της. Ζωντανές μαρτυρίες αφηγούνται τη διαδρομή της σαπωνοποιίας στον χρόνο, τις επιχειρηματικές φιλοδοξίες, τα δίκτυα σε όλη την Ελλάδα, τον εξοπλισμό, αλλά και τους ανθρώπους που εργάστηκαν γι’ αυτήν την επιχείρηση. Αυτό που το καθιστά μοναδικό, όπως υπογραμμίζεται σε όλες τις εισηγήσεις και αυτοψίες (π. χ. Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Ιωαννίνων), είναι η αδιάλειπτη λειτουργία του με τις παραδοσιακές μεθόδους. Καζάνια που βράζουν τα σαπούνια, λίθινες στέρνες, παλιές ζυγαριές, αντλίες, κιούπια και φορητά καλούπια, διασώζονται όλα, όπως και πολλά ακόμη κινητά ή αρχιτεκτονικά στοιχεία. Πολλοί το επισκέπτονται ακριβώς γι’ αυτήν τη μοναδικότητά του, εργασίες έχουν εκπονηθεί και το Εθνικό Μουσείο Τεχνών και Λαϊκού Πολιτισμού του Παρισιού γύρισε ένα ντοκιμαντέρ το 2004 (Bulle d’ olive – La fabrique de savon Patounis, Corfou, Grece). Το Ιόνιο Πανεπιστήμιο όπως και η Ελληνική Εταιρεία υποστηρίζουν την ανάγκη ανάδειξης του σαπωνοποιείου γι’ αυτό ακριβώς που είναι.
Το σαπωνοποιείο Πατούνη βρίσκεται σε μια περιοχή της Κέρκυρας (Αβραμίου) που ήταν κάποτε γεμάτη από ανάλογες βιοτεχνικές εγκαταστάσεις. Μπορεί κανείς να το βρει ανάμεσα στις οδούς Ι. Θεοτόκη (πρώην Αβραμίου) και Γερασίμου Μαρκορά.