Ερωτες του Ντοστογιέφσκι

3' 29" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Την αγαπώ ακόμη, την αγαπώ πολύ, δεν θα ήθελα όμως να την αγαπώ. Δεν αξίζει μια τέτοια αγάπη. Την λυπάμαι γιατί προβλέπω ότι αιωνίως θα είναι δυστυχισμένη. Πουθενά δεν θα βρει ένα φίλο και την ευτυχία. Οποιος απαιτεί από τον άλλον τα πάντα, ενώ δεν αποδέχεται καμία ευθύνη, εκείνος ποτέ δεν πρόκειται να βρει την ευτυχία».

Ο πληγωμένος ερωτευμένος που γράφει αυτή την επιστολή, στις 19 Απριλίου 1865, είναι ο Ρώσος συγγραφέας Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Παραλήπτρια, η Σούσλοβα Ναντιέζντα Προκόβιεφνα, αδελφή της Απολλυναρίας Σούσλοβα, μεγάλου έρωτα του Ντοστογιέφσκι. Το περιοδικό «Διαβάζω» στο πρώτο τεύχος του 2007, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 2 Ιανουαρίου, δημοσιεύει άγνωστες στην Ελλάδα επιστολές του Ντοστογιέφσκι, προς «διάφορες γυναίκες οι οποίες άγγιξαν την καρδιά του» και άλλες προς ομοτέχνους του, σε μετάφραση και επιμέλεια Δημήτρη Τριανταφυλλίδη. Ο ίδιος άνθρωπος επιμελήθηκε την έκδοση «Το ημερολόγιο του συγγραφέα» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αρμός». Κι αν μέχρι σήμερα γνωρίζαμε τα δημοφιλή του μυθιστορήματα -τον «Ηλίθιο», τους «Αδελφούς Καραμαζόφ», τους «Δαιμονισμένους» -, τα δύο νέα αναγνώσματα δίνουν μια πλήρη εικόνα για τις άγνωστες πτυχές και τις απόψεις του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα. Η «Κ» προδημοσιεύει σήμερα μερικές από τις ανέκδοτες επιστολές του.

«Δρέσδη, 23 Απριλίου 1867,

Η κοινή μας εργασία κυλούσε εξαιρετικά. Στις 28 Νοεμβρίου το μυθιστόρημα «Ο παίκτης» (έχει ήδη εκδοθεί) ολοκληρώθηκε μέσα σε 24 ημέρες. Οταν τελείωσε το μυθιστόρημα, παρατήρησα πως η στενογράφος μου με αγαπάει ειλικρινά, αν και ποτέ δεν μου είπε ούτε μια λέξη γι’ αυτό, ενώ σ’ εμένα εκείνη άρεσε όλο και πιο πολύ. Ετσι, αφού μετά το θάνατο του αδελφού μου ένιωθα τρομερή μοναξιά και ζούσα πολύ δύσκολα, της πρότεινα να με παντρευτεί. Εκείνη συμφώνησε και μεις παντρευτήκαμε. Η διαφορά στα χρόνια (εκείνη είναι 20 κι εγώ 44) είναι τρομερή, αλλά εγώ ολοένα και πιο πολύ αρχίζω να πιστεύω ότι αυτή θα είναι ευτυχισμένη μαζί μου. Εχει καλή καρδιά και ξέρει να αγαπά», έγραφε για τη μετέπειτα σύζυγό του, Αννα Γκριγκόριεβνα Σνίτκινα, στην Απολλυναρία Σούσλοβα. Και στην ίδια επιστολή, λίγο μετά, προσθέτει: «Η Απολλυναρία είναι μεγάλη εγωίστρια.

Ο εγωισμός και η φιλαυτία της είναι κολοσσιαίων διαστάσεων. Απαιτεί από τους ανθρώπους τα πάντα, την τελειότητα, δεν συγχωρεί την παραμικρή ατέλεια σε συνάρτηση με όλα τα άλλα αγαθά στοιχεία, η ίδια όμως απορρίπτει κάθε υποχρέωσή της, ακόμη και την πιο μικρή, απέναντι στους ανθρώπους. Με μέμφεται ότι μέχρι σήμερα δεν ήμουν άξιος της αγάπης της, παραπονιέται και με κατηγορεί αδιάκοπα, η ίδια όμως, το 1863, με προϋπάντησε στο Παρίσι με τη φράση: «Αργησες λίγο να έρθεις», δηλαδή είχε αγαπήσει κάποιον άλλον, όταν πριν από δύο εβδομάδες μου έγραφε με θέρμη ότι με αγαπά. Δεν την κατηγορώ που αγάπησε άλλον, αλλά για τις τέσσερις αυτές γραμμές, που μου έγραψε από το ξενοδοχείο με τη χυδαία φράση: «Αργησες λίγο να έρθεις»».

Και παρότι αρκετοί από τους βιογράφους του ισχυρίζονται ότι ο έρωτάς του με την Απολλυναρία συνεχίστηκε και μετά το γάμο του με την Αννα, η ερωτική του αμφιθυμία φαίνεται στην επόμενη επιστολή προς τη γυναίκα του Αννα: «Γλυκέ μου άγγελε, σε χαιρετώ. (…) Περιδιάβαινα την τεράστια, γεμάτη σύννεφα καπνού αίθουσα, που μύριζε μπίρα. Πόνεσε το κεφάλι μου και νευρίασα. Σε σκεφτόμουν συνέχεια και αναλογιζόμουν: γιατί άφησα την Ανια μου. Σκεφτόμουν συνέχεια κάποια πτυχή της καρδούλας σου και της ψυχούλας σου, και όλο αυτό το διάστημα, αρχής γενομένης από τον Οκτώβριο, κατάλαβα ότι δεν αξίζω να έχω στη ζωή μου έναν τέτοιο ολοκληρωμένο, φωτεινό, ευγενικό, όμορφο, αθώο άγγελο. Πού πηγαίνω; Ο Θεός σου έδωσε εμένα για να μη χαθεί το παραμικρό από τον πλούτο της ψυχής και της καρδιάς σου, αλλά, απεναντίας, ο πλούτος αυτός να αυξηθεί και να ανθίσει. Μου έδωσε εσένα ώστε να εξαγοράσω τις μεγάλες μου αμαρτίες, προστατεύοντας, καθοδηγώντας, φυλάσσοντας και σώζοντας εσένα από κάθε κακό», της έγραφε στις 5 Μαΐου 1867.

Κι αν προς τους ομοτέχνους του αναφέρει μόνο θέματα που αφορούν τη λογοτεχνία και το περιοδικό «Εποχή», στις φίλες του δεν διστάζει να ομολογήσει και τις αδυναμίες του: «Εχετε γεια, αγαθότατη και αξιοσέβαστη Αλεξάνδρα Ιβάνοβνα. Μη με παρεξηγείτε με ένα τέτοιο, γεμάτο μουντζούρες, γραφικό χαρακτήρα. Πρώτον, ο γραφικός μου χαρακτήρας είναι το μοναδικό σημείο που μοιάζω με τον Ναπολέοντα και, δεύτερον, είμαι παντελώς ανίκανος να γράψω δύο γραμμές δίχως μουντζούρες», εξομολογούνταν στην ηθοποιό Αλεξάνδρα Ιβάνοβνα Σούμπερ, τον Μάιο του 1860.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή