Η ιστορία είναι αληθινή. Πήγε κάποτε μια νεαρή ρεπόρτερ και ζήτησε να πάρει μία συνέντευξη από την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Η Αλίκη συνεχώς την απέφευγε. Η άλλη όμως επέμενε. Και το τελευταίο της επιχείρημα ήταν: «Μα κυρία Βουγιουκλάκη, εγώ δεν θα σας πάρω μια συνέντευξη σαν όλες τις άλλες. Εγώ, ξέρετε, θέλω να σας απομυθοποιήσω…».
Μέσα στη γενική εκστρατεία της απομυθοποίησης των πραγματικών ή των κατασκευασμένων -θεατρικών- μύθων και μυθοποιών ο «σύγχρονός μας» -κατά τον Πολωνό μελετητή του Γιαν Κοττ- έχει περίοπτο θέση. Ειδικά στις αγγλοσαξονικές χώρες, όπου ο ελισαβετιανός συγγραφέας διδασκόταν και εξακολουθεί να διδάσκεται εξαντλητικά από τις μικρές κιόλας σχολικές τάξεις, κι όπου τα κείμενά του αποτελούσαν για ολόκληρες γενιές αμετακίνητα κλισέ, η τάση για μια «απομυθοποίηση» βρήκε πρόσφορο έδαφος στην εποχή της αμφισβήτησης. Η ιστορία της Βουγιουκλάκη επαναλαμβάνεται όλο και συχνότερα, κι όχι μόνο εδώ σε μας.
Η θεατρικά πληθωριασμένη Ελλάδα που αρέσκεται ιδιαίτερα στο να βρίσκεται δίπλα-δίπλα στη διεθνή πρωτοπορία ακολουθεί τη μόδα. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πόσοι faux -ή καλύτερα freak- Σαίξπηρ παρουσιάζονται αυτή τη στιγμή στην ελληνική επικράτεια. Υπάρχει πρώτα-πρώτα ένας απολαυστικά αστείος «Αμλέτ ο Β΄» στο Θέατρο Νέο Ριάλτο όπου ο εύστροφος και ευρηματικός Βλαδίμηρος Κυριακίδης σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί πάνω σε μια χαμογελαστή μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ, ο οποίος ξεπερνώντας το εξυπνακίστικο κείμενο του μέτριου Αμερικανού Σαμ Μπόμπρικ καγχάζει επιτυχώς.
Τρανταχτό γέλιο
Μια διαδραστική (interactive στην καθομιλουμένη) παράσταση, που πα να πει μία παράσταση όπου σκηνή και κοινό βγάζουν τρανταχτό γέλιο επικοινωνώντας με άνεση και δίχως συμπλέγματα. Μία παράσταση η οποία ουσιαστικά στηρίζεται επάνω στην ευφυΐα του Βλ. Κυριακίδη, αλλά και σε ηθοποιούς (Εφη Μουρίκη ως τζάνκυ Οφηλία, Ελένη Τζώρτζη ως σεξομάνιακ Γερτρούδη, Χρήστος Κελαντώνης ως βαλκανότροπος βασιλιάς, Πάνος Σταθακόπουλος ως «ξεφωνημένος» Λαέρτης, αλλά και οι Γιάννης Κοτσαρίνης, Πρόδρομος Τοσουνίδης, Δημήτρης Μενούνος), οι οποίοι επιστρατεύουν το πολύ προσωπικό τους χιούμορ για να παρουσιάσουν χαρακτήρες, οι οποίοι σαρκάζουν αστραφτερά τους ρόλους τους. Και ασφαλώς ο Βλαδίμηρος Κυριακίδης πάλι που αποκαλύπτει έναν ξεκαρδιστικά νευρωτικό πρίγκιπα της Δανίας.
Πάνω στην ίδια αρχή της διαδραστικότητας πλατείας-σκηνής είναι βασισμένη και η άλλη παράσταση ενός Νεο-Σαίξπηρ. Το «ολόκληρος ο Σαίξπηρ σε μια ώρα» πόνημα τριών διόλου εγκεφαλικών Αμερικανών ηθοποιών-συγγραφέων, οι οποίοι γνώρισαν παγκόσμια επιτυχία με αυτή τους την παρωδία, δεν θα μπορούσε ποτέ να σταθεί επάνω στη σκηνή περισσότερο από πέντε λεπτά δίχως ικανούς, ευφάνταστους και τετραπέρατους ερμηνευτές. Στην περίπτωσή μας και στη συγκεκριμένη «ΠΟΡΤΑ» οι Γεράσιμος Γεννατάς, Ακης Σακελλαρίου, Ταξιάρχης Χάνος και η Ναταλία Δραγούμη στηρίζουν άνετα το σκελετό ενός μη-έργου ολοκληρωτικά επάνω στις πλάτες τους. Πρέπει να ήταν σωστό γλέντι για τον Κωνσταντίνο Αρβανιτάκη να σκηνοθετήσει το έργο. Ετσι δείχνει.
Ασφαλώς και δεν είναι συμπτωματικό το ότι και οι δύο αυτές παραστάσεις παίζονται για δεύτερη ή τρίτη φορά. Δείτε τις. Αυτό, πάντως, που μου έλειψε με τον Αμλετ τον Β΄ ήταν ένα Ντι-Βι-Ντι μαζί με το πρόγραμμα. Εξηγούμαι: Υπάρχουν πολλές κινηματογραφημένες εκδοχές του Αμλετ, απ’ αυτή με τον Λώρενς Ολιβιέ (1948) και τον Ι. Σμοκτουνόφσκι (1964) μέχρι και άλλες πρόσφατες. Εφόσον, λοιπόν, το κόστος δεν είναι απαγορευτικό ένας τέτοιος βιντεοσκοπημένος «Αμλετ» θα ήταν μια ευπρόσδεκτη προσφορά για όσους θα ήθελαν να γνωρίζουν και το αυθεντικό πρωτότυπο. Αλλωστε όλες οι παρωδίες γίνονται ουσιαστικά για όσους κατέχουν το πρωτότυπο. Ο Αμλετ μοιάζει με τη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι, γράφει ο Γιαν Κοττ. «Προτού καν δούμε τον πίνακα ξέρουμε πως η Τζοκόντα χαμογελάει». Η αναφορά δηλαδή του ονόματός του και μόνο σημαίνει κάτι και για όσους δεν γνωρίζουν το έργο.
Στη Θεσσαλονίκη
Το «Σήμερα ούτε Αμλετ» είναι ένας μονόλογος επάνω σε γενικότερες θεατρικές υποθέσεις του Ράινερ Λεβαντόφσκι που παρουσιάζει κάθε Τετάρτη στη Θεσσαλονίκη στην «Πειραματική Σκηνή της Τέχνης» ένας ταλαντούχος -όπως μου είπαν, εγώ δεν το έχω δει- ηθοποιός που λέγεται Πρόδρομος Τσινικόρης. Αυτό πάντως που είδα σ’ ένα off-off υπόγειο θεατράκι στη Θεσσαλονίκη (Ομάδα Νέμεση με ζωή δέκα χρόνων) ήταν το συλλογικά γραμμένο «Σεξ ή Σέξπιρ; Ιδού η απορία…» της Τίνας Στεφανοπούλου, η οποία και σκηνοθετεί και υποδύεται εδώ μια σεξοθεραπεύτρια. Το έργο δεν έχει ουδεμία απολύτως σχέση με τον ελισαβετιανό βάρδο, είναι όμως διασκεδαστικό παρ’ όλες τις κατανοητές ατέλειες μιας περιφερειακής μικρο-ομάδας. Αρκετά με τους ανορθόδοξους Σαίξπηρ.
Πολυπαιγμένη κωμωδία
Και για ν’ αποφύγω να αναφερθώ τώρα στο «κανονικό» «Ονειρο Θερινής Νύχτας» στο ΚΘΒΕ (όπου ο Γκλέτσος παίζει τον Ομπερον, και δεν είναι διόλου κακός, ή τουλάχιστον χειρότερος από τους άλλους) που η δεοντολογία δεν μου επιτρέπει να σχολιάσω (καλύτερα!), να πω τουλάχιστον δυο λόγια για μια άλλη «στρωτή» παράσταση σαιξπηρικής κωμωδίας, την πολυπαιγμένη «Δωδεκάτη Νύχτα» όπου στις ιλλυρικές ακτές εκτελούνται ηδονικότατα παιχνιδίσματα διπροσωπιών και μπερδευτικές μεταμορφώσεις φύλων. Στο τέλος όλα εξομαλύνονται κατ’ ευχήν.
Στο θέατρο «Τόπος Αλλού» ο Νίκος Καμτσής σκηνοθέτησε μία παράσταση, η οποία δίχως να φιλοδοξεί να προσφέρει καμιά ιδιαίτερη τρέλα και ουδεμία φαντασμαγορική πρωτοτυπία έχει τουλάχιστον τροχιοδρομηθεί σε ασφαλείς ράγες απ’ όπου δύσκολα εκτροχιάζεται. Πώς λέμε στην καθομιλουμένη μας πάλι, μιλώντας για μία πολύ straight παράσταση; Ετσι ακριβώς. Νέοι ηθοποιοί ως επί το πλείστον, με τον Δημήτρη Φραγκιόγλου να ξεχωρίζει λόγω υπερπαιξίματος, με τους ικανοποιητικούς Μαλβόλιο του Λεωνίδα Κακούρη και Σερ Αντριου του Δημήτρη Φραγκιόγλου, με δροσερές τις Μαίρη Σταυρακέλη, την Ειρήνη Μπαλτά, την Υρώ Λούπη και την Κατερίνα Τσάγαλου, και ποζάτους τον Ορσίνο του Χάρη Μαυρουδή και τον Σεμπάστιαν του Θοδωρή Ανθόπουλου. Υπερβολικά τα κοστούμια της Μίκα Πανάγου και προχειρο-ξεπεταγμένα τα σκηνικά της ίδιας. Φροντισμένη και με γνώση η μουσική του Μίνωα Μάτσα. Μία παράσταση που βλέπεται ευχάριστα, αλλά όχι πρώτης-πρώτης διαλογής.
Εννοείται πως η φετινή σοδειά του Σαίξπηρ-nouveau δεν τελειώνει εδώ. Υπάρχουν ακόμα δύο «Μάκβεθ» ή «Μάκμπεθ». Ο πρώτος με τρεις ηθοποιούς όλους κι όλους, πειραματικός και σκηνοθετημένος από τους Γ. Γάλλο και Στ. Σιάμου και ο άλλος στη Θεσσαλονίκη, στο «Ακτίς Αελίου» με μία υπογραφή μετάφρασης που υπόσχεται πολλά: Δημήτρης Δημητριάδης. Θα τους δω και θα σας πω.