Ο Ελ. Βενιζέλος στη διεθνή βιβλιογραφία

Ο Ελ. Βενιζέλος στη διεθνή βιβλιογραφία

3' 20" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Paschalis M. Kitromilides (επιμ.) Eleftherios Venizelos: the Trials of Statesmanship

Edinburgh University Press

σελ. xi+403

Η δημοσίευση του συλλογικού έργου για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, το οποίο επιμελήθηκε ο καθηγητής Πασχάλης Κιτρομηλίδης, σηματοδοτεί μια μείζονος σημασίας εξέλιξη στην αγγλόφωνη ιστοριογραφία για την Ελλάδα, αλλά και στις ευρύτερες κατευθύνσεις της ελληνικής βιβλιογραφίας για τον Κρητικό πολιτικό. Η μελέτη της εποχής και της πολιτικής του Βενιζέλου πέρασε έως σήμερα από διάφορα στάδια. Αρχικά, έως τη δεκαετία του ’60, οι έντονες αντιπαλότητες των ετών 1910-36 έθεσαν εμπόδια στη νηφάλια προσέγγιση του έργου του αρχηγού των Φιλελευθέρων: οι μνήμες του Διχασμού ήταν ακόμη νωπές, ενώ η έλλειψη επαρκών πρωτογενών πηγών αποτελούσε παράγοντα ανασταλτικό για τη διατύπωση περισσότερο «οριστικών» ερμηνειών. Αργότερα, στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, όταν πλέον είχε καταστεί διαθέσιμο το σχετικό αρχειακό υλικό, παρουσιάστηκαν πολυάριθμες σημαντικές μελέτες. Αλλά τις τελευταίες δύο δεκαετίες η συναφής επιστημονική παραγωγή σημείωσε σοβαρή κάμψη, ίσως και υπό την επήρεια μιας εντύπωσης ότι το θέμα είχε «καλυφθεί» βιβλιογραφικά. Παράλληλα, ο Βενιζέλος παρέμενε ένα θέμα πρώτιστα της ελληνικής βιβλιογραφίας, καθώς σχετικά λίγα έργα είχαν παρουσιαστεί σε διεθνείς γλώσσες.

Καλύπτει κενά

Ο τόμος The Trials of Statesmanship έρχεται, συνεπώς, να καλύψει δύο σημαντικά κενά. Πρώτον, συμβάλλει δυναμικά στην επαναφορά του Βενιζέλου στην επιστημονική συζήτηση, παρουσιάζοντας μια σειρά κειμένων, στα οποία συναντάται το έργο παλαιότερων αλλά και νεότερων ιστορικών και πολιτικών επιστημόνων. Δεύτερον, αποτελεί την πρώτη εδώ και πολλά χρόνια -από το 1942, όταν κυκλοφόρησε η βιογραφία του Βενιζέλου από τον Δώρο Αλαστο- συνολική μελέτη του προσώπου και του έργου του Κρητικού πολιτικού σε μία από τις μείζονες γλώσσες της διεθνούς βιβλιογραφίας. Κατά τούτο, συμβάλλει στην παρουσίαση διεθνώς των σημαντικών επιτευγμάτων της ελληνικής έρευνας, η οποία, αν και εξαιρετικά αναπτυγμένη, παρέμενε σε γενικές γραμμές περιορισμένη στα όρια του ελληνόφωνου κόσμου.

Επομένως, πέραν και της μεγάλης σημασίας του συγκεκριμένου θέματος -του Ελευθερίου Βενιζέλου και της πολιτικής του- ο τόμος, συνάπτοντας την ελληνική επιστήμη με τη διεθνή, διεκδικεί ένα ρόλο κρίσιμο στην εξέλιξη της ελληνικής βιβλιογραφίας στο σύνολό της.

Διεπιστημονική προσέγγιση

Το δεύτερο μείζον χαρακτηριστικό του βιβλίου αφορά τη διεπιστημονική του προσέγγιση. Τα πρώτα δύο μέρη περιέχουν την κλασική ιστορική ανάλυση. Παρουσιάζουν την επαναστατική ιστορία της Κρήτης -μήτρα στην οποία αναπτύχθηκε η προσωπικότητα του Βενιζέλου- καθώς και τα πρώτα χρόνια της ζωής και της σταδιοδρομίας του στη Μεγαλόνησο, όταν ενεργά ενεπλάκη στον εθνικό και στον πολιτικό αγώνα. Πρόκειται για θέματα λιγότερο γνωστά στο ευρύ κοινό, τα οποία όμως είναι κρίσιμης σημασίας για την επαρκή κατανόηση της μετέπειτα πολιτικής πορείας του Κρητικού πολιτικού.

Ακολουθεί μια σειρά άρθρων που αναφέρονται στην πολιτική δράση του στην Ελλάδα, το 1910-36. Η πολυσχιδής δραστηριότητά του στην αναμόρφωση της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής αναπτύσσεται με αναφορά στις ευρύτερες συζητήσεις που έκτοτε προκάλεσαν οι επιλογές του.

Η ανάλυση αυτή, πάντως, συμπληρώνεται στο τρίτο μέρος του βιβλίου από την ανάπτυξη αξόνων θεματικών -συνταγματικές προτεραιότητες, σχέσεις στρατού και πολιτικής, οικονομική και εκπαιδευτική πολιτική, σχέσεις κράτους εκκλησίας- και από τον επίλογο που αναπτύσσει ένα ελάχιστα ερευνημένο ζήτημα, αυτό των προσωπικών πνευματικών αναζητήσεων του Βενιζέλου. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρείται, συνεπώς, μια «επιστροφή» στην πολιτική ατζέντα του Βενιζέλου από άλλες οδούς και μεθοδολογίες· και τούτο είναι που τονίζει τη διεπιστημονικότητα της προσέγγισης. Είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι το εγχείρημα αυτό πραγματοποιείται χωρίς να διασπαστεί η ενότητα του όλου βιβλίου ως μιας συνολικής αποτίμησης της δράσης του Βενιζέλου.

Διαφορετικές οπτικές

Η δημοσίευση του βιβλίου, σε συνδυασμό με την πρόσφατη παρουσίαση και άλλου συλλογικού έργου για τη ζωή του αρχηγού των Φιλελευθέρων στην ελληνική γλώσσα, καθώς βέβαια και με την πολύ σημαντική επιστημονική δραστηριότητα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», συμβάλλει στην επαναφορά στην επιστημονική συζήτηση των συναφών θεμάτων, σε ένα νέο πλαίσιο και χωρίς να χάνεται η συνολική θεώρηση του ανδρός και της εποχής του. Ο τόμος The Trials of Statesmanship, συνδυάζοντας διάφορες οπτικές γωνίες και προσφέροντας μια επανεκτίμηση της προσωπικότητας και του έργου του Βενιζέλου, αποτελεί απαραίτητο ανάγνωσμα για τον νηφάλιο και ενημερωμένο Ελληνα πολίτη. Θα ήταν ευχής έργον να παρουσιαστεί σύντομα και η ελληνική του μετάφραση.

* Ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου είναι επικουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή