Δεν υπάρχει άλλη αποβάθρα τόσο πολυσυζητημένη όσο αυτή του λιμανιού της Σμύρνης, λόγω του περιβόητου «συνωστισμού» που παρατηρήθηκε εκεί τον Αύγουστο του 1922, σύμφωνα με το βιβλίο της Ιστορίας της Εκτης. Στη σύγχρονη Σμύρνη γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ «Σμύρνη, 85 χρόνια μετά» του Αργύρη Ντινόπουλου (ΝΕΤ). Σε εκείνη την αποβάθρα των δακρύων, σήμερα εκτείνονται λωρίδες γκαζόν ανάμεσα στην άσφαλτο και το τσιμέντο. Ευμάρεια ναι, χάρη όχι.
Στη δεκαετία του ’30, τα παιδιά της Σμύρνης έπαιζαν στα «Καμένα», την πυρπολημένη ελληνική συνοικία, λέει μία από τις τρεις Ελληνίδες που ζουν σήμερα στη Σμύρνη. Παιχνίδι μες στα χαλάσματα. Καμία σχέση με τα παιχνίδια των παιδιών στου Χατζηφράγκου, που τόσο όμορφα τα περιγράφει ο Κοσμάς Πολίτης. Τα καημένα τα «Καμένα»…
Κάποια ελληνικά αρχοντικά, που γλίτωσαν την πυρκαγιά του ’22 επειδή βρίσκονταν κοντά στο λιμάνι, έχουν μετατραπεί σε καφετέριες με ιδιαίτερα φιλόξενη ατμόσφαιρα και με χαρτορίχτρες που διαβάζουν τα χαρτιά για τους θαμώνες!
Περίπου 120 κατοικίες ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, που χτίστηκαν από Ελληνες στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού, διασώζονται σήμερα στη Φότσα, την αρχαία Φώκαια. Αρκετά έχουν αγοραστεί από ευκατάστατους -και καλλιεργημένους- Τούρκους και έχουν ανακαινιστεί, όμως κάποια άλλα πανέμορφα κτίρια κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. Ισως η εκπομπή να συμβάλει στην ανάληψη κάποιας δράσης για τη σωτηρία τους. Στα Βουρλά (Ούλρα) το επιβλητικό αρχοντικό όπου γεννήθηκε ο Γιώργος Σεφέρης έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο και έχει μετατραπεί σε ξενοδοχείο. Yogo Seferis ονομάζονται το ξενοδοχείο και ο δρόμος.
Οπως είδαμε στο ντοκιμαντέρ, στο δημοτικό ιστορικό μουσείο της Σμύρνης δεν εκτίθεται ούτε μία φωτογραφία που να δείχνει την πόλη προ του ’22, με τη δικαιολογία ότι όλες οι φωτογραφίες χάθηκαν κατά την πυρκαγιά. Λες και δεν έζησαν τόσες γενιές Ελλήνων και άλλων εθνοτήτων εκεί, λες και εκείνη η Σμύρνη ήταν κάτι σαν τη μυθική Ατλαντίδα. Τουλάχιστον υπάρχει και είναι προσβάσιμο το αρχείο με τις ελληνικές εφημερίδες που εκδίδονταν εκεί.
Κανείς ποτέ δεν ζημιώθηκε, όχι αγοράζοντας γη αλλά γνωρίζοντας ή, μάλλον, προσπαθώντας να γνωρίσει την ιστορική αλήθεια. Η αμνησία και η άγνοια είναι το γόνιμο έδαφος όπου αναπτύσσονται ο ωχαδελφισμός ή ο επιθετικός εθνικισμός και η εκδικητικότητα. Η Σμύρνη των Ελλήνων κάηκε, όμως ας μην κάψουμε, και μάλιστα εθελοντικά, την ιστορική μας μνήμη.
Αρεσε το πρώτο μέρος των «Φακέλων» (Mega), με τα έργα και τις ημέρες ενός γκρουπ Κινέζων τουριστών εν Ελλάδι. (Λέμε το «πρώτο» γιατί, λόγω της προχωρημένης ώρας, πολλοί δεν άντεξαν να δουν και τα άλλα δύο θέματα.) Κινέζοι να εντυπωσιάζονται με τα πεσμένα στο έδαφος νεράντζια της Αθήνας. Κινέζοι να φωτογραφίζουν μετά μανίας τα πάντα, να κάνουν διακοπές σαν να εργάζονται, να παντρεύονται ομαδικά στη Σαντορίνη, στον δρόμο που άνοιξε η ταινία «Λάρα Κροφτ 2». Κινέζοι να απορούν που οι Ελληνες ξοδεύουν τόσο πολύ χρόνο πίνοντας καφέ, ενώ στην πατρίδα τους η διαδικασία του καφέ διαρκεί μόλις 10 λεπτά! Χρειάζεται τέχνη και παράδοση για να μάθει κανείς ότι μερικές φορές είναι ωραίο το να μην κάνεις τίποτα και ότι ο καφές δεν είναι μόνο σπονδή στην τεμπελιά αλλά και στη φιλία.