Η πρώτη θεωρία για την προέλευση των Ετρούσκων, διατυπώθηκε εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια, και όμως η καταγωγή τους παραμένει ακόμη άγνωστη. Πρόκειται για τον λαό εκείνο με τον χυμώδη, αλλά και μυστηριακό πολιτισμό που ήκμασε στη βορειοδυτική Ιταλία, μέχρι την επικράτηση των Ρωμαίων το 510 π.Χ.
Μεταλλουργοί και θαλασσοπόροι
Την υπόθεση είχε αναπτύξει ο Ηρόδοτος και έλεγε ότι οι Ετρούσκοι είχαν μεταναστεύσει στην Ιταλία από την Εγγύς Ανατολή. Η άποψη αυτή δεν βρήκε ποτέ πρόσφορο έδαφος μεταξύ των αρχαιολόγων αλλά σήμερα, κάποια νέα ευρήματα, όπως γράφει ο Νίκολας Γουέιντ στην International Herald Tribune έρχονται να την ενισχύσουν.
Οι Ρωμαίοι ιστορικοί τείνουν να υποβαθμίζουν το χρέος του ρωμαϊκού πολιτισμού στον ετρουσκικό, ο οποίος όμως άφησε βαθιά τα ίχνη του στη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική και τη θρησκεία. Οι Ετρούσκοι ήταν δεξιοτέχνες μεταλλουργοί και σπουδαίοι θαλασσοπόροι και για ένα διάστημα υπήρξαν η μεγαλύτερη δύναμη της Μεσογείου. Οι ιστορικοί των άλλων αρχαίων πολιτισμών σημειώνουν, με έκπληξη και θαυμασμό, την ελευθερία που επικρατούσε στις μεταξύ τους σχέσεις.
Ο πολιτισμός τους ήταν και πιο προηγμένος και πολύ διαφορετικός από τους άλλους που αναπτύχθηκαν στην ιταλική χερσόνησο. Υπάρχουν αρχαιολόγοι που βλέπουν μια συνέχεια ανάμεσα στον βιλανόβειο πολιτισμό, ο οποίος αναπτύχθηκε στην Ιταλία γύρω στο 900 π.Χ. και τον Ετρουσκικό που οι απαρχές του σημειώνονται στο 800 π.Χ. Ομως, το ερώτημα της προέλευσής τους παραμένει. Ενα ενδεικτικό στοιχείο είναι πάντα η γλώσσα. Η ετρουσκική που επιζεί σε χιλιάδες επιγραφές, δεν φαίνεται να είναι ινδοευρωπαϊκή, να ανήκει στη γλωσσική οικογένεια που κατέκλυσε την Ευρώπη πριν από περίπου οχτώμισι χιλιάδες χρόνια και απ’ όπου προήλθε η Λατινική, η Αγγλική και πολλές άλλες. Ενα άλλο στοιχείο είναι η παρουσία επιγραφών γραμμένων σε μια συγγενική της ετρουσκικής, στη γλώσσα του ελληνικού νησιού της Λήμνου. Ποιος είναι ο γονιός και ποιο το τέκνο παραμένει ασαφές.
Ο Ηρόδοτος λέει σαφώς ότι οι Ετρούσκοι μετανάστευσαν από τη Λυδία της Μικράς Ασίας. Μετά 18χρονο λιμό, ο βασιλιάς της, έστειλε τον μισό πληθυσμό να αναζητήσει καλύτερη τύχη αλλού.
Στη συνέχεια, άλλοι αρχαίοι ιστορικοί απάντησαν το ερώτημα, ο μεν Θουκυδίδης θεωρώντας ότι οι Ετρούσκοι έφυγαν από κάπου στην Εγγύς Ανατολή, ο δε Διονύσιος ο Αλικαρνασσέας εκτιμώντας ότι ήταν αυτόχθονες της Ιταλίας.
Η γενετική πρόσφερε, με τις δυνατότητες της ανάλυσης του DNA, νέα επιχειρήματα στους επιστήμονες αυτήν τη φορά. Μια ομάδα από τον Γκουίντο Μπαρμπουτζάνι του Πανεπιστημίου της Φεράρα ερεύνησε στοιχεία του DNA παρμένο από 30 χιλιάδες άτομα, θαμμένα σε ετρουσκικές νεκροπόλεις σε όλη την Ιταλία. Γρήγορα ξέσπασαν αντιδράσεις επειδή είναι εξαιρετικά δύσκολη η συναλλαγή συμπερασμάτων από αρχαίο DNA. Ομως, νέες έρευνες, έστω και στο επισφαλές αυτό πεδίο, κομίζουν στοιχεία που υποστηρίζουν τη θεωρία του Ηρόδοτου, δείχνοντας ότι οι Ετρούσκοι πιθανότατα προέρχονταν από την Εγγύς Ανατολή. Οι γενετιστές εξέτασαν το DNA των κατοίκων του Μούρλο, μιας μικρής πρώην ετρουσκικής πόλης, που ο πληθυσμός της δεν θα πρέπει να έχει αλλάξει ουσιαστικά, από τον καιρό των Ετρούσκων. Βρήκαν, λοιπόν, κάτω από το μικροσκόπιο, ότι οι κάτοικοι του Μούρλο είναι συγγενικοί με τους Παλαιστινίους και τους Σύριους. Τα ευρήματα της ομάδας, υπό τους Τορόνι και Ακίλι, δημοσιεύθηκαν σε πρόσφατο τεύχος του αμερικανικού περιοδικού Ανθρώπινης Γενετικής. Η ομάδα ανακάλυψε ότι στοιχεία του DNA των κατοίκων ολόκληρης της Τοσκάνης, δεν ανευρίσκονται πουθενά αλλού στην Ευρώπη, αλλά είναι κοινά με λαών της Εγγύς Ανατολής.
Ομοιότητες και διαφορές
Το ίδιο ακριβώς ανακάλυψαν και άλλοι γενετιστές ασχολούμενοι με την καταγωγή των Ετρούσκων που αυτήν τη φορά ερεύνησαν το DNA των ζώων της Τοσκάνης όπου ακόμη ανατρέφονται τέσσερις αρχαίες ράτσες, από τον καιρό των Ετρούσκων.
Σε σύγκριση με τις άλλες ράτσες της υπόλοιπης Ιταλίας, οι επιστήμονες βρήκαν ότι ενώ αυτές συνδέονται με τη Βόρεια Ευρώπη, οι τέσσερις εκείνες, γενετικώς είναι όμοιες με ράτσες της Εγγύς Ανατολής. Είναι δηλ. φερμένες από εκεί.