Μαρκ Κοέν
Φράκταλ Φόνοι
μετ.: Ελενα Πισσία
εκδ. Τραυλός, 2007
Νουβέλα μυστηρίου από τον πρωτοεμφανιζόμενο Αμερικανό συγγραφέα Μαρκ Κοέν. Θέμα της οι μυστηριώδεις, σχεδόν ταυτόχρονοι θάνατοι τριών μαθηματικών, που είναι όλοι τους ειδικευμένοι στη θεωρία των φράκταλ. Την αόρατη σύνδεση των φόνων διερευνά μια συνάδελφός τους μαθηματικός στο Πανεπιστήμιο του Μπόλντερ Κολοράδο, μέσω ενός ιδιωτικού ντετέκτιβ, του Πέπερ Κέιν. Καλογραμμένη πλοκή που κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι την τελευταία σελίδα. Τα κομμάτια του παζλ χτίζονται έξυπνα και μεθοδικά, προετοιμάζοντας ένα τέλος-ανατροπή. Ο ήρωας ντετέκτιβ αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο, με χιούμορ, αυτοσαρκασμό και ειλικρίνεια, συχνά παρεμβάλλοντας σύντομες περιγραφές φαινομενικά ασύνδετες με την πλοκή, που όμως προσφέρουν μια στιγμή χαλάρωσης χτίζοντας ταυτόχρονα το συμπαθητικό και ευφυές προφίλ του ήρωα.
Τάξη στο Χάος
Η αναφορά στα φράκταλ μαθηματικά συνοψίζεται στα απολύτως απαραίτητα, για να κατανοήσει ο αναγνώστης τα πιθανά κίνητρα του δολοφόνου. Ο Μπενουά Μάντελμπροτ επινόησε τη γεωμετρία των φράκταλ και το Σύνολο Μάντελμπροτ είναι ίσως το πιο γνωστό φράκταλ στον κόσμο. Στην ουσία, ένα φράκταλ γεωμετρικό σχήμα είναι εκείνο το οποίο δεν έχει ακέραια αλλά κλασματική διάσταση (η ελληνική μετάφραση της φράκταλ γεωμετρίας είναι μορφοκλασματική γεωμετρία).
Η καθηγήτρια Τζέιν Σμάιερς εξηγεί στον Πέπερ Κέιν, που μόλις προσέλαβε, ότι τα φράκταλ είναι γεωμετρικά σχήματα τα ακανόνιστα μοτίβα των οποίων παραμένουν ίδια, ανεξάρτητα από την κλίμακα στην οποία τα εξετάζουμε. Στην ουσία δηλαδή ενυπάρχει (κρυμμένη) τάξη σε αυτό που νομίζουμε χαοτικό, κρυμμένα πρότυπα εκεί που νομίζουμε ότι υπάρχει αταξία. Με αυτό τον τρόπο, η γεωμετρία των φράκταλ μας επιτρέπει να τυποποιούμε και να προβλέπουμε τη συμπεριφορά πολύπλοκων συστημάτων. Το φράκταλ μοντέλο μπορεί να περιγράψει με ακρίβεια τη διακύμανση των τιμών των μετοχών και του χρηματιστηρίου, που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν τυχαίες.
Μέσα από τις εργασίες των αδικοσκοτωμένων μαθηματικών του βιβλίου του, ο Κοέν εξηγεί πώς ο ανθρώπινος παράγοντας (η ψυχολογία και το προφίλ ρίσκου των επενδυτών) και η ευφυής επινόηση του εγγενούς χρόνου (ο χρόνος κατά τον οποίο σημειώνεται η εντονότερη δραστηριότητα των μετοχών αποκτάει μεγαλύτερη βαρύτητα σε σχέση με εκείνον όταν η αγορά είναι αδρανής, μια ιδιότυπη δηλαδή σχετικότητα του χρόνου) είναι τα κλειδιά για την πρόβλεψη των χρηματαγορών. Εάν λοιπόν κάποιος κατορθώσει να αναπτύξει ένα μοντέλο που με επιτυχία προβλέπει τη διακύμανση των χρηματιστηρίων, αυτή θα είναι μια ανακάλυψη ασύλληπτα μεγάλης σημασίας.
Ο Πέπερ Κέιν συνειδητοποιεί τη σημασία αυτής της ιδέας και προχωράει τις έρευνές του, με τη βοήθεια φίλων και γνωστών, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της χώρας. Συνοδευόμενος από τον πιστό του φίλο, χάκερ κομπιούτερ και άνεργο αστροφυσικό, και βασισμένος στη διαίσθηση και την ευφυΐα του, καταφέρνει να αποσπάσει πληροφορίες εκεί όπου το FBI απέτυχε και να ανακαλύψει τις κρυμμένες σχέσεις των τριών θυμάτων, αποδεικνύοντας ότι τελικά υπάρχει πράγματι ένα κοινό μοτίβο σε κάθε τι, ακόμη και στους φόνους.
Με αυτό το βιβλίο ο Κοέν ξεκινάει, όπως φαίνεται, μια σειρά «περιπετειών Πέπερ Κέιν»: πρώην πεζοναύτης, δημόσιος κατήγορος, δικηγόρος και μποξέρ του οποίου η πρότερη ιστορία και οι σχέσεις με το FBI δεν είναι ακριβώς ιδανικές.
Αυτοβιογραφικά στοιχεία
Ευφυής και πνευματώδης, έχει έντονα υπαρξιακά διλήμματα, απολαμβάνει το ίδιο τα σπορ και τη φιλοσοφία του Χάιντεγκερ, το ροκ και την κάντρι. Στον χαρακτήρα του Κέιν, ο Κοέν έχει βάλει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία: ο ίδιος ήταν πεζοναύτης, στρατοδίκης και όταν αποστρατεύτηκε έγινε δικαστής στην ίδια περιοχή όπου τοποθετεί και την πλοκή του διηγήματός του. Το δεύτερο στη σειρά «Πέπερ Κέιν» βιβλίο του Κοέν πρόσφατα κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ με τον τίτλο «Bluetick Revenge».
* Η Ελένη Χατζηχρήστου είναι αστροφυσικός, επιστημονική συνεργάτις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
