Χένρι Ντέιβιντ Θορό «Ουόλντεν ή Η ζωή στο δάσος». Μετάφραση Βασίλης Αθανασιάδης, Εκδόσεις Κέδρος, 2007.
Ο Χένρι Ντέιβιντ Θορό (1817-1862) είναι ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς δοκιμιογράφους και στοχαστές, ο οποίος έκανε πράξη ζωής, αλλά και υλικό για το βιβλίο του «Ουόλντεν», στις αρχές του Υπερβατισμού, το κίνημα εκείνο που συνδυάζει τον ρομαντισμό με τις μεταρρυθμιστικές ιδέες. Οι Υπερβατιστές είχαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους το άτομο, τις δυνατότητές του, το συναίσθημα και τη φύση, στη θεία ένωση του ανθρώπου με τη φύση. Κατ’ αυτούς το άτομο κατακτούσε τη γνώση μέσω των αισθήσεων και της ενόρασης, ενώ ταυτοχρόνως πίστευαν στην ενότητα ύλης και πνεύματος. Παράλληλα, είχαν την πεποίθηση ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι δυνατόν να προέλθουν από την ομάδα και την οργάνωση αλλά από το κάθε άτομο ξεχωριστά, το οποίο έχει μεγάλες δυνατότητες. Μολονότι επεδίωκε να βρει την ηρεμία κοντά στη φύση, ωστόσο οι κοινωνικές του ιδέες ήταν ριζοσπαστικές. Αγωνίστηκε κατά της δουλείας αλλά και των εκκλησιαστικών φόρων, τους οποίους είχε αρνηθεί να πληρώσει, ενώ ήταν ένθερμος υπερασπιστής της «παθητικής αντίστασης». Μέλος των Υπερβατιστών ήταν και ο δοκιμιογράφος και ποιητής Εμερσον, στενός φίλος του Θορό, ο οποίος υποστήριζε ότι ο «υπερβατικός νόμος ήταν ο ηθικός νόμος διαμέσου του οποίου ο άνθρωπος ανακαλύπτει τη φύση του Θεού, αυτού του ζωντανού πνεύματος, ενώ τα κύρια χαρακτηριστικά της ζωής είναι η ενέργεια και η ρευστότητα.
Ο Θορό εγκατέλειψε την πόλη και πήγε να ζήσει απλά κοντά στη λίμνη Ουόλντεν. Στο αριστούργημά του «Ουόλντεν», ο συγγραφέας εκφράζει τις ιδέες του για τον άνθρωπο και τη φύση -ο άνθρωπος είναι μέρος της φύσης- καθώς και τις θέσεις του Υπερβατισμού. Ετσι, στο λιτό, αν και συχνά χρησιμοποιούνται παρομοιώσεις και μεταφορές, άμεσο κείμενό του, που χωρίζεται σε ενότητες -π.χ. Διάβασμα, Φωνές, Μοναξιά, Οι Λίμνες κ.ά.- ξετυλίγονται οι θέσεις του, μερικές από τις οποίες συνοπτικά εκφράζουν τα ακόλουθα: α) Ο άνθρωπος πρέπει να ζει σύμφωνα με τη συνείδησή του, β) Δεν πρέπει να σπαταλούμε πολύτιμο χρόνο από τη ζωή μας προσπαθώντας να εξασφαλίσουμε καλύτερους όρους ζωής και γ) Αξίζει να ζούμε μόνοι μας κοντά στη φύση παρά στις πόλεις, μες στον όχλο και τους θορύβους. Πίστευε ότι ο άνθρωπος εξακολουθεί να φοβάται το αύριο και το σκοτάδι αν και έχει κρεμάσει όλες τις μάγισσες, και ας έχει εφεύρει τα κεριά και τον χριστιανισμό (σ. 187, Μοναξιά). Παράλληλα, προτρέπει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τη ζωή τους ως έχει, χωρίς γκρίνιες και κακομοιριά. Να την αγαπούν και να απολαμβάνουν όπου και να βρίσκονται το ηλιοβασίλεμα, γιατί «Το ηλιοβασίλεμα καθρεφτίζεται στα τζάμια του οίκου των απόρων με το ίδιο θάμπος με το οποίο καθρεφτίζεται και στα παράθυρα της έπαυλης. Το χιόνι λιώνει μπροστά σε κάθε πόρτα την ίδια μέρα της άνοιξης… Επισκευάστε τα παλιά…. επιστρέψτε σε αυτά. Δεν αλλάζουν τα πράγματα, εμείς αλλάζουμε…» (σ. 414).
Ο Θορό με εξαιρετική ικανότητα μετατρέπει το απλό σε σημαντικό, το παράδοξο σε φυσικό, το ονειρικό σε πραγματικό, και μεταβάλλει ακόμα και το πιο κοινότοπο σε μοναδικό και πρωτότυπο.
Η εισαγωγή του Βέρλιν Κλίνκενμπεργκ ρίχνει φως στο έργο του Θορό, ερμηνεύει ορισμένες από τις ιδέες του και σχολιάζει το ύφος του, ενώ ο χρονολογικός πίνακας αναδεικνύει σημαντικά γεγονότα από τη σύντομη ζωή του συγγραφέα. Η μεταφορά στη γλώσσα μας υπήρξε επιτυχής.
