Ρος ΜακΝτόναλντ
Η νεκροφόρα με τις ρίγες
μετ. Βικτωρία Λέκκα
εκδ. Αλεξάνδρεια
Ο Ρος ΜακΝτόναλντ (ΗΠΑ, 1915-1983) δεν είναι πολύ γνωστός στη χώρα μας, αν και θεωρείται ένας από τους καλύτερους συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων, ισάξιος του Ρέιμοντ Τσάντλερ και του Ντάσιελ Χάμετ. Γι’ αυτό και η πρόσφατη κυκλοφορία ενός από τα καλύτερα έργα του, «Η νεκροφόρα με τις ρίγες», ήταν μια ευχάριστη έκπληξη.
Ο ντετέκτιβ, που επανέρχεται σχεδόν σε όλα τα έργα του ΜακΝτόναλντ, λέγεται Λιου Αρτσερ και διακρίνεται όχι μόνο για την οξύνοια και την παρατηρητικότητά του, αλλά και για την ηθική στάση του απέναντι στα πράγματα, την ευελιξία του σε σχέση με την ενοχή και την τιμωρία. Γνωρίζει καλά πώς να κοιτάζει κατάματα τους αντιπάλους του, τους υπόπτους, να τους ακούει και με εύστοχες, κοφτές τις περισσότερες φορές, ερωτήσεις και αναφορές να τους κάνει εξομολογητικούς και αποκαλυπτικούς.
Εμμονή στις λεπτομέρειες
Ορισμένες από τις αρετές της γραφής του ΜακΝτόναλντ είναι η επιμονή του να συλλέγει χρήσιμες λεπτομέρειες -όπως ένα κουμπί, μια νεκροφόρα με ρίγες, ένα παλτό-, οι οποίες οδηγούν στην εξιχνίαση του εγκλήματος ή των κατά συρροήν εγκλημάτων. Η παρατηρητική ματιά μετακινείται από τα γεγονότα και διεισδύει στον ψυχικό και συναισθηματικό κόσμο των προσώπων, ενώ φέρνει στο φως ενοχές, μυστικά από το παρελθόν, λάθη, που βασανίζουν γενιές και γενιές, και όπως παρατηρεί κάποια στιγμή ο αφηγητής «το παρελθόν βρίσκεται στο παρόν και το μέλλον», θυμίζοντας τους γνωστούς στίχους του Ελιοτ. Ο συγγραφέας, λοιπόν, δεν παραμένει στην επιφάνεια του παιχνιδιού, δηλαδή στην απλή αναζήτηση του ενόχου ή των ενόχων, αλλά οι γρήγοροι συλλογισμοί, η ταχύτατη και σύνθετη δράση, περιβάλλονται από εσωτερικότητα και διάθεση σχολιασμού των κοινωνικών και ψυχικών δεδομένων. Παρουσιάζονται υπαινικτικά προβλήματα, που εκδηλώθηκαν πολύ νωρίς στην αμερικανική οικογένεια, στη διάλυσή της, στην έλλειψη ειλικρινών και θερμών σχέσεων.
Πότε ποιητικός πότε στοχαστικός, ο ΜακΝτόναλντ ανασύρει στην επιφάνεια σκοτεινές και αντικρουόμενες πλευρές των χαρακτήρων του, καθώς και κοινωνικά φαινόμενα, που βρίσκονται σε οριακό σημείο. Οι έξυπνοι, σπιρτόζικοι διάλογοι, η ζωντανή σε πρώτο πρόσωπο αφήγηση, οι αιχμηρές νύξεις αλλά και ο εύστοχος αυτοσαρκασμός είναι τα συστατικά της επιτυχίας του μυθιστορήματος: «Σκεφτόμουν ότι ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις τι θα έκανε ένας δολοφόνος. Οι περισσότεροι έκαναν πράξη κάποια φαντασίωση που δεν μπορούσαν να την εξηγήσουν ούτε στον εαυτό τους: κατέστρεφαν ένα αξιοθρήνητο παρελθόν που φαινόταν να τους κόβει τον δρόμο προς τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο, έσβηναν τον φόβο για τον θάνατο προκαλώντας θάνατο, ή έθαβαν τον παλιό πόνο σαν καρκίνο, που θα εξαπλωνόταν και θα πολλαπλασιαζόταν και θα εκφυλιζόταν, εξολοθρεύοντας τον εξολοθρευτή…».
Η ιστορία είναι απλή: ο Λιου Αρτσερ καλείται από έναν πλούσιο πελάτη του να ανακαλύψει τι κρύβει η αινιγματική προσωπικότητα του υποψήφιου γαμπρού του, ο οποίος είναι ένας περιπλανώμενος ζωγράφος χωρίς εισοδήματα. Οι έρευνές του θα τον οδηγήσουν από το Λος Αντζελες σε δρόμους και πόλεις του Μεξικού, του Σαν Φρανσίσκο αλλά και στη λίμνη Τάχο της Νεβάδας. Θα συναντήσει πρόσωπα, τα οποία άλλοτε ξεδιαλύνουν και άλλοτε περιπλέκουν ακόμα πιο πολύ τα πράγματα, ενώ το κέντρο βάρους μετατοπίζεται από τον υποψήφιο γαμπρό στους φόνους, που έρχονται στο φως καθώς και στις σχέσεις των μελών της οικογένειας του πελάτη του Αρτσερ.
Η δράση, οι ενδιαφέροντες χαρακτήρες, η ατμόσφαιρα και οι στοχαστικές παρατηρήσεις συνθέτουν ένα άκρως γοητευτικό μυθιστόρημα.