Αξιοπερίεργα έως απίστευτα πράγματα και πλάσματα βλέπει κανείς στο Μουσείο Δημιουργίας που πρόσφατα εγκαινιάσθηκε στην Πετρούπολη του Κεντάκι στις ΗΠΑ, αλλά και στην καινούργια έκθεση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης. Στο πρώτο, π.χ. μια πέρκα που από το ρύγχος της κρέμεται μια μισοφαγωμένη ρέγγα και στο δεύτερο, έναν χρυσό γρύπα, έναν μονόκερω φυσικού μεγέθους και κάμποσους δράκους.
Πλάσματα της φαντασίας
Το πιο περίεργο και γοητευτικό όμως όλων είναι ο φανταστικός κόσμος που δημιουργούν από κοινού τα δύο αυτά μουσεία, κατά τα άλλα εντελώς αντίθετα μεταξύ τους, μια και το ένα είναι αφιερωμένο στις θρησκευτικές ιδέες και το άλλο στις επιστημονικές. Τούτη η έκθεση γίνεται πολύ πιο εύγλωττη μέσα στο πλαίσιο της εποχής όπου αναδύονται εκ νέου οι παλιές συγκρούσεις μεταξύ ορθολογισμού και πίστης, επιστήμης και θρησκείας. Και πάλι η σύγκρουση Δαρβίνου και αποκαλυμμένης αλήθειας. Παρεμπιπτόντως, στο Μπρόντγουεϊ ξανανεβαίνει η «Κληρονομιά του ανέμου», έργο του 1955 για μια δίκη του 1925 για το δικαίωμα της διδασκαλίας της εξελικτικής θεωρίας του Δαρβίνου. Το Μουσείο Δημιουργίας, όπως γράφει ο Εντουαρντ Ρόθστιν στην «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν», το οποίο ίδρυσε μια χριστιανική οργάνωση με όνομα «Απαντήσεις στη Γένεση», παρουσιάζει μοντέλα δεινοσαύρων, απολιθωμένα και κάποια αληθινά ζώα, επιδιώκοντας να αποδείξει την αλήθεια των αναφερομένων στη Γένεση, ότι ο κόσμος έγινε σε έξι ημέρες και ότι τα πιο αρχαία απολιθώματα δεν είναι παλιότερα του Κατακλυσμού του Νώε.
Για την έκθεση «Μυθικά πλάσματα» του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας ισχύει το ακριβώς αντίθετο· τα μυθολογικά πλάσματα αποδεικνύουν αλήθειες του πραγματικού κόσμου. Τα φανταστικά πλάσματα, όπως οι γρύπες, οι κύκλωπες, οι γίγαντες, δεν ήταν παρά οι προσπάθειες των προγόνων να κατανοήσουν, μέσω της φαντασίας, τον προηγούμενο κόσμο των τεράστιων μαστοδόντων και των μαμούθ. Και τα μυθολογικά πλάσματα, δηλαδή, απηχούν φιλοδοξίες γνωστικές. Οι δημιουργοί του γρύπα -μισός αετός μισό λιοντάρι- ήταν οι πρώτοι παλαιοντολόγοι, αυθαίρετα συνδέοντας τα στοιχεία της παρατήρησής τους.
Για τους οπαδούς του Δημιουργισμού, οι σημερινοί επιστήμονες κάνουν το ίδιο λάθος. Μπορεί να μη συνδέουν τα στοιχεία της παρατήρησής τους τόσο αυθαίρετα όσο οι αρχαίοι δημιουργοί του γρύπα, όμως το ίδιο αυθαίρετα δημιουργούν το δικό τους σύμπαν, όπου στο πέρασμα εκατομμυρίων ετών, το κάθε είδος μεταβάλλεται σε κάτι άλλο και η ανθρώπινη ευφυΐα γεννιέται από τύχη. Ας σημειωθεί ότι κάποτε η θεωρία του Δαρβίνου φαινόταν τόσο τρομακτική όσο η φωτιά που βγαίνει, σε κάποιες καρικατούρες, από το ρύγχος των μυθικών δρακόντων.
Αυτές είναι βαθιά ριζωμένες απόψεις, αλλά δεν χρειάζεται να συγκρούονται με τόση παραφορά σαν αυτή που παρατηρείται ενίοτε και σήμερα. Οι απόψεις των άλλων δεν χρειάζεται να παρουσιάζονται σαν κάτι γελοίο ή παράλογο ή δυσοίωνο, η επιστήμη άλλωστε προήλθε από τη θρησκεία και όχι πάντα σε αντίθεση προς εκείνη. («Από τη θρησκεία στη φιλοσοφία» είναι ο τίτλος ενός σπουδαίου βιβλίου για την αρχαιοελληνική σκέψη.)
Γόνιμη σύγκριση
Στην «Κληρονομιά του ανέμου» ο δικηγόρος που υπερασπίζεται τον αθώο δάσκαλο, βασιζόμενος πάνω σε ενάρετες αρχές, επαγγέλλεται την ελεύθερη σκέψη και στηλιτεύει την άγνοια των φανατικών της Βίβλου. Το έργο τούτο των Τζερόμ Λόρενς και Ρόμπερτ Λι, που διαδραματίζεται στη φανταστική πόλη Χίλσμπορο, βασίζεται πάνω σε πραγματικό γεγονός, το οποίο μπορεί μεν να μην είχε τις διαστάσεις που οι συγγραφείς του έδωσαν επί σκηνής, διακρινόταν όμως από ενδιαφέρουσες ανθρώπινες και κοινωνικές λεπτομέρειες που είχαν να κάνουν με τον συγκεκριμένο τόπο (Τενεσί) και χρόνο (1925).
Υπήρξαν εκείνοι που διαμαρτυρήθηκαν για την ίδρυση του Μουσείου Δημιουργίας, ισχυριζόμενοι ότι αποτελεί κίνδυνο, αν και το ίδιο το μουσείο συγκρίνει τις απόψεις του με αυτές της εξελικτικής θεωρίας και διατείνεται ότι οι διαφορές βρίσκονται όχι στα στοιχεία αλλά στην ερμηνεία τους.