Ο Μάρκος Χατζηπατέρας είναι από τους καλλιτέχνες που μπορεί να δημιουργήσει έναν ολόκληρο κόσμο, περικλείοντας τον θεατή. Το έργο του κινείται ανάμεσα στη γλυπτική, τη ζωγραφική, τη φωτογραφία και τις εγκαταστάσεις, συνθέτοντας στην ουσία ένα μικρό προσωπικό σύμπαν όπου οι επισκέπτες νιώθουν σίγουρα ευπρόσδεκτοι.
Η έκθεση που παρουσιάζεται στη Δημοτική Πινακοθήκη Ρόδου μέχρι και τις 31 Οκτωβρίου αντικατοπτρίζει αυτήν ακριβώς τη λογική. Τίτλος της «Home ‘n’ Friends» και πρωταγωνιστές της οι αινιγματικές υβριδικές μορφές του καλλιτέχνη που μοιάζουν να έχουν βγει από παραμύθια αλλά και από ιστορίες επιστημονικής φαντασίας. Τα πλάσματά του έχουν στοιχεία από παιχνίδια, ζώα, Objets trouves, διαφορετικές εποχές και πολιτισμούς κυρίως όμως εκπέμπουν μια διάθεση επικοινωνίας, ένα είδος θετικής αύρας και επιφανειακής αθωότητας. Τούτο δεν σημαίνει καθόλου ότι δεν δίνουν τροφή για σκέψη.
Δεν είναι τυχαίο ότι κάποιες από αυτές τις φιγούρες κοσμούν τον σταθμό της 28th Street της γραμμής Broadway στον υπόγειο της Νέας Υόρκης. Δίνουν μια αίσθηση χαράς στο μουντό περιβάλλον του subway. Το ίδιο ισχύει και για τη μίνι αναδρομική του στη Ρόδο. Φεύγει κανείς με ψυχική ανάταση.
«Στην έκθεση αυτή έπρεπε για πρώτη φορά να αναλάβω και τον ρόλο του επιμελητή» λέει ο καλλιτέχνης στην «Κ». «Να επιλέξω και να στήσω μόνος μου τα έργα που νομίζω ότι εκπροσωπούν την πορεία μου. Υπολόγισα ότι έχω κάνει πάνω από 3.000 από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα. Αναγκαστικά ήταν ένα είδος απολογισμού που δεν το αντιμετώπισα όμως με βάρος. Στόχος ήταν να δείξω κάποιες δημιουργίες που δεν έχουν ξαναπαρουσιαστεί και έγιναν πολύ πρόσφατα, αλλά και κάποιες παλαιότερες που δεν είχε τύχει να δείξω. Αποφάσισα, λοιπόν, ότι με τα 80 έργα που διάλεξα θα ήθελα να πω μια μικρή ιστορία».
Οικειότητα
Μπορεί ο Χατζηπατέρας να κατάγεται από τη γνωστή εφοπλιστική οικογένεια των Οινουσσών, όμως ο ίδιος είναι απολύτως προσηνής, απλός και με αιρετική άποψη για την αγορά της τέχνης: «Η ιστορία που διηγούμαι στη Ρόδο είναι ότι η καλλιτεχνική δημιουργία δεν είναι αποκλειστικά μια υπόθεση που αφορά την ελίτ ή τους ανθρώπους που έχουν εξειδικευμένες γνώσεις για την ιστορία της τέχνης. Αντιθέτως, ένα εικαστικό αφιέρωμα πρέπει να λειτουργεί ως ανοικτή πρόσκληση στον καθένα. Αλλωστε ο κόσμος που θα δει τα έργα μου ανήκει στην πλειονότητά του στη φυλή των παραθεριστών. Ετσι, λοιπόν, έστησα την έκθεση με την πρόθεση να δημιουργήσω οικειότητα, ένα είδος σπιτικής ζεστασιάς, μια διάθεση παιχνιδιού. Ο καλλιτέχνης πρέπει να ξέρει πώς να ψυχαγωγεί. Οχι με ύποπτη ελαφρότητα, αλλά με την προσφορά ενός ωραίου περιβάλλοντος ή ενός γοητευτικού αντικειμένου. Να μοιράζεσαι σκέψεις και αισθήματα, όχι να κοιτάζεις αφ’ υψηλού». Η έκθεση έχει εξασφαλισμένη επισκεψιμότητα. Η πινακοθήκη βρίσκεται στην κεντρική είσοδο της παλιάς πόλης της Ρόδου που δέχεται καθημερινά χιλιάδες τουρίστες. Είναι βέβαιο ότι πολλοί από αυτούς θα διαβούν το κατώφλι του μουσείου. «Προσωπικά έχω βρει καταφύγιο στην τέχνη. Με βοηθά να ενσωματώνομαι κοινωνικά. Αισθάνομαι τυχερός που η ζωή τα έφερε έτσι ώστε να μπορώ να αφοσιωθώ στη δημιουργία χωρίς την έγνοια της καθημερινής επιβίωσης», λέει στην «Κ» συμπληρώνοντας: «Σκέφτομαι, λοιπόν, ότι κάθε έργο μπορεί να προσφέρει στους άλλους κάτι. Να ανταποδώσω. Παλαιότερα όταν ήμουν φοιτητής στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Λονδίνο ή έκανα τα πρώτα μου βήματα είχα πολύ έντονη την ανάγκη της επιβεβαίωσης. Δημιουργούσα έργα για να αποδείξω ότι μπορώ να κάνω κάτι καλά. Τώρα πια χαίρομαι πολύ περισσότερο τη διαδικασία της δημιουργίας».
Φρεσκια οπτική
Η τάση αυτή είναι φανερή στην ενότητα της έκθεσης όπου ο καλλιτέχνης έχει κάνει μια τεράστια εγκατάσταση με αντικείμενα που έχει αγοράσει από το κατάστημα ΙΚΕΑ: σουρωτήρια, κουβέρτες, παπλώματα, κουνουπιέρες, μπουκάλια, καθρέφτες γίνονται στοιχεία του καλλιτεχνικού έργου όπως είδαμε και στα «Δωμάτια» της Unfair του Γεράσιμου Καππάτου. Τα βιομηχανοποιημένα αντικείμενα χάνουν τη χρηστική τους ιδιότητα και αποκτούν μια νέα ταυτότητα.
Η μίνι αναδρομική του Χατζηπατέρα μας φανερώνει με πόσα πολλά πράγματα έχει καταπιαστεί. Από γλυπτική με αντικείμενα που μάζεψε στη Σύρο στις αρχές της δεκαετίας του ’90 μέχρι μονοτυπίες και από φιγούρες καμωμένες με ειδικά υλικά μέχρι ζωγραφική. «Το μυαλό ποτέ δεν σταματά να δημιουργεί. Υπάρχουν ιδέες που επανέρχονται και υλοποιούνται αργότερα. Σημασία έχει όσο προχωρά ένας καλλιτέχνης να αφήνει πίσω του τον εγωκεντρισμό και τον ναρκισσισμό για να καταλάβει τι πραγματικά κουβαλάει μέσα του. Ευτυχώς αξιώθηκα να γίνω πατέρας και τα δυο μου παιδιά με έκαναν να καταλάβω ότι ούτε εγώ ούτε η τέχνη είμαστε το κέντρο του κόσμου». Η ωριμότητα του Μαρκ Χατζηπατέρα τον βοηθά να επεξεργάζεται την παιδικότητά του ως πρώτη ύλη για τα έργα του. Με διάθεση χιουμοριστική, ειρωνική, με ειλικρίνεια και αυτογνωσία.