Οι ιστορικοί κύκλοι του προτεσταντισμού

Οι ιστορικοί κύκλοι του προτεσταντισμού

2' 44" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

William Naphy

The Protestant Revolution

From Martin Luther to Martin Luther King Jr

εκδ. BBC Books, σελ. 303

Οι πρώιμοι πρωταγωνιστές της αποκαλούμενης Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης δεν ξεκίνησαν για να γίνουν μεταρρυθμιστές. Ισως, λοιπόν, ο τίτλος «Προτεσταντική Επανάσταση», στο βιβλίο του Ουίλιαμ Νάφι, να χαρακτηρίζει καλύτερα την εκκλησιαστική αναταραχή που ξέσπασε στις αρχές του 16ου αιώνα. Γιατί, όπως συχνά συμβαίνει, ρίχνοντας ξίδι στις θεολογικές πληγές που είχε συσσωρεύσει η Εκκλησία τους προηγούμενους αιώνες, οι πρωτεργάτες της Μεταρρύθμισης δημιούργησαν κάτι καινούργιο προσπαθώντας να γυρίσουν πίσω στην αρχή. Από τη μικρή ομάδα που συνέταξε το «protestatio» στη Δίαιτα του Σπέγιερ το 1529, υποστηρίζοντας προτάσεις που διατύπωσαν ο Μαρτίνος Λούθηρος και ο Ουρλίχος Ζβίγγλιος, αναπτύχθηκε ένα πολυάνθρωπο κίνημα. Τα κύρια χαρακτηριστικά του -η έμφαση στην άμεση σχέση με τον Ιησού και η ισχυρή πίστη ανθρώπων από διάφορες συνιστώσες του κινήματος ότι μόνον αυτοί είχαν φθάσει στη σωστή ανάγνωση της Καινής Διαθήκης- εξακολουθούν να ισχύουν σήμερα στον προτεσταντισμό. Οι θέσεις αυτές δεν συνιστούν υψηλά εμπόδια στην είσοδο, κάτι που εξηγεί ώς ένα βαθμό την «δημιουργική καταστροφή» που χαρακτηρίζει ανέκαθεν τις προτεσταντικές σέκτες. Παλιές πεθαίνουν και καινούργιες γεννιούνται, η κάθε μια με την πεποίθηση ότι το πρόσφατο παρελθόν υπήρξε φαύλο και ότι εκείνο που χρειάζεται είναι η επιστροφή σε μια παλιότερη, πιο αγνή και καθαρή χριστιανοσύνη.

Επαναλαμβανόμενα μοτίβα

Ο Ουίλιαμ Νάφι πιστεύει ότι αυτή η μεγάλη δύναμη ανανέωσης μπορεί επίσης να ανιχνευθεί στην άνοδο του κλασικού φιλελευθερισμού τον 19ο αιώνα και στο κίνημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τον 20ό (εξ ου και η παράδοξη συμμετρία του υπότιτλου του βιβλίου). Πιθανόν να είναι έτσι. Ωστόσο, η αφήγησή του είναι πιο ενδιαφέρουσα όταν περιορίζεται στη θρησκευτική ιστορία.

Ενα από τα θέλγητρα της μακρόχρονης ανασκόπησης αυτού του είδους είναι ότι αναδύονται επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Το 1505, ο νεαρός Λούθηρος τρόμαξε τόσο από μια καταιγίδα, που ορκίστηκε ότι αν γλίτωνε από τους κεραυνούς θα έμπαινε σε μοναστήρι. Κράτησε την υπόσχεσή του, κάτι που, όπως αποδείχθηκε, δεν ήταν καθόλου καλό νέο για τους μοναχούς ανά τον κόσμο. Πάνω από δύο αιώνες αργότερα, ένα παρόμοιο περιστατικό ανάμεικτο με μεγάλη δόση δεισιδαιμονίας είχε ανάλογη επίδραση στον Τζον Γουέσλεϊ, έναν από τους σημαντικότερους θρησκευτικούς «νεωτεριστές» του 18ου αιώνα. Ο Γουέσλεϊ βρέθηκε εν μέσω μιας φοβερής καταιγίδας ενώ διέσχιζε με πλοίο τον Ατλαντικό. Οι Αγγλοι συμπατριώτες του ήταν τρομοκρατημένοι, αλλά μια ομάδα Μοραβών (μέλη γερμανικής προτεσταντικής σέκτας) που ταξίδευαν μαζί τους, απλώς γονάτισαν και έψελναν ύμνους στον Θεό. Η πίστη τους έκανε βαθιά εντύπωση στον Γουέσλεϊ, ο οποίος προσπάθησε να εμφυσήσει την ίδια βεβαιότητα στο ποίμνιό του.

Οι χαρισματικοί ιεροκήρυκες

Ας δούμε επίσης την αδυναμία των προτεσταντών στους χαρισματικούς ιεροκήρυκες, η οποία είναι μια αιτία της θεσμικής αστάθειας του προτεσταντισμού. Ο Τεντ Χάγκαρντ και ο Τζίμι Σουάγκαρτ, επιφανείς Αμερικανοί τηλε-ευαγγελιστές οι οποίοι δημοσίως έκαναν κήρυγμα για ευσέβεια και ιδιωτικώς χρησιμοποιούσαν πληρωμένους εραστές, δεν ήταν και τόσο πρωτοπόροι σ’ αυτό το πεδίο. Ο Ρόμπερτ Πίρσαλ Σμιθ, φυσιογνωμία-κλειδί στο Holiness Movement τον 19ο αιώνα, αποσχηματίστηκε στο απόγειο της σταδιοδρομίας του όταν αποκαλύφθηκε το χάσμα ανάμεσα στα κηρύγματά του και τις πράξεις του. Ο προτεσταντισμός δεν βάδισε σε ευθεία γραμμή αλλά έκανε κύκλους, δημιουργώντας κάθε φορά κάτι καινούργιο, ενώ προσπαθούσε να επιστρέψει εκεί απ’ όπου ξεκίνησε. Αυτό το ταλέντο για ανανέωση θα ανθίσει σίγουρα και πάλι καθώς τα προτεσταντικά κινήματα εξαπλώνονται ταχύτατα έξω από την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, όπου οι πρωταγωνιστές τους έχουν δημιουργήσει τόσα νέα Ισραήλ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή