Το να γιορτάζεις τα 25 ή τα 50 χρόνια μιας δισκογραφικής εταιρείας είναι σύνηθες – το βιώνουμε από τότε που η δισκογραφική βιομηχανία άρχισε να… ενηλικιώνεται, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Το να ξεχωρίζει η εν λόγω εταιρεία, γιατί, πέρα από τη μακροβιότητά της, έχει ταυτιστεί έντονα με κάποιο χαρακτηριστικό μουσικό στιλ που εκείνη «εφηύρε» και επέβαλε, είναι επίσης σύνηθες -το βιώνουμε όποτε συμπληρώνονται 25 ή 50 χρόνια από τη «γέννηση» του ροκ-εν-ρολ, του πανκ, του χιπ-χοπ κ.ο.κ. Το να έχει σημαδέψει με το ρεπερτόριό της τον ευρύτερο νεανικό πολιτισμό της εποχής της, αλλά και τις έντονες κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις, δεν είναι και το πιο σύνηθες, αλλά δεν είναι και τόσο σπάνιο. Το να γιορτάζει πενήντα χρόνια ζωής, ενώ δεν έχουν ακόμη συμπληρωθεί ούτε σαράντα από την εποχή της αίγλης της, επίσης δεν είναι σύνηθες, επίσης όμως δεν είναι και σπάνιο. Το μάρκετινγκ το επιτρέπει…
Ολα τα παραπάνω μαζί όμως, συναποτελούν κάτι πολύ σπάνιο! Και αν δίπλα σε αυτά, προσθέσουμε μια εξαιρετικώς καινοτόμο, για την εποχή της, οικονομοτεχνική διαχείριση συν την απίστευτη προσωπική ιστορία του ιδρυτή της εταιρείας (ενός ανθρώπου παντελώς ασχέτου με τα της δισκογραφίας) τότε, ναι, εδώ έχουμε μια πολύ σπάνια περίπτωση ιωβηλαίου δισκογραφικής εταιρείας, που αξίζει και θόρυβο και σαμπάνιες και δώρα και πάρτι! Και τι πάρτι…
Γεννηθήτω Stax!
Οτι τα 50 χρόνια από την ίδρυση της ιστορικής δισκογραφικής εταιρείας Stax, από το Μέμφις των ΗΠΑ, θα εορτασθούν με τον δέοντα τρόπο, άρχισα να το αντιλαμβάνομαι την άνοιξη, όταν η Universal (που έχει σήμερα τα δικαιώματα της εταιρείας) άρχισε να μοιράζει απλόχερα t-shirt, κούπες του καφέ, αντιστατικά καλύμματα για πικ-απ βινυλίου, mouse-pad και άλλα αντικείμενα στολισμένα με το χαρακτηριστικό λογότυπο της εταιρείας: μια παλάμη όπου ο αντίχειρας και ο μέσος δάκτυλος κάνουν τη γνωστή κίνηση με την οποία κρατάμε τον ρυθμό της μουσικής. Ενα σήμα παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας, αφού ήταν τυπωμένο σε μερικούς από τους σημαντικότερους δίσκους της περιόδου 1967-1975!
Στο Μέμφις!
Η ιστορία της Stax όμως, είχε αρχίσει από το 1957, όταν ένας λευκός μουσικός της κάντρι, ο Τζιμ Στιούαρτ, που κατά δήλωσή του ήταν παντελώς αδαής περί τη «μαύρη» μουσική, αποφάσισε να ιδρύσει μια δισκογραφική εταιρεία. ..«μαύρης» μουσικής! Και πού; Στο Μέμφις, μια πόλη όπου, ακόμη και στη δεκαετία του ’70, ίσχυαν οι φυλετικοί διαχωρισμοί στους δημόσιους χώρους! Δύσκολο το εγχείρημα του Στιούαρτ, αλλά πέτυχε σε απίστευτο βαθμό και μάλιστα, τηρώντας τους κανόνες του Μέμφις: έγχρωμοι καλλιτέχνες, αλλά λευκοί παραγωγοί, μουσικοί, ηχολήπτες και εργαζόμενοι στα γραφεία της Stax!
Η εταιρεία του αρχικά ονομαζόταν Satelite, αλλά το 1961, όταν ο Στιούαρτ συνεταιρίσθηκε με την Εστέλ Αξτον, πήρε το όνομα με το οποίο θριάμβευσε (Stax: εκ του Στιούαρτ και Αξτον). Από τότε ο Στιούαρτ έδωσε ένα ρεσιτάλ καινοτομίας και τόλμης και, συνεπικουρούμενος από την αμέτρητη βάση ταλέντων που «έχτισε» γύρω από την Stax, πέντε χρόνια μετά εθριάμβευσε παγκοσμίως.
Τώρα, εδώ θα είμαι… σύντομος, σαφής και περιεκτικός ως προς το ρεπερτόριο της Stax, για να προλάβω να πω και τα υπόλοιπα σημαντικά! Λοιπόν: Οτις Ρέντινγκ, Sam And Dave, Αϊζαακ Χέιζ, Αλμπερτ Κινγκ, Booker T. & The M.G.’s, Κάρλα Τόμας, Τζόνι Τέιλορ και δεκάδες ακόμη καλλιτέχνες, γέμισαν τα ραδιόφωνα και τις πίστες όλης της Γης, με διαχρονικά σουξέ, σαν το «Hold On I’m Commin, το «Soul Man», το «Shaft», το «Respect», το «Green Onions», το «Who’s Making Love» και όλα τα υπόλοιπα, που ακούγονται ώς σήμερα παντού και πάντοτε!
Ομως, το σπουδαίο ήταν πως, με την περίεργη και παράξενη φιλοσοφία του Στιούαρτ, το έργο του «πέτυχε» την ώρα που η «μαύρη» κουλτούρα, ειδικώς στο Μέμφις, έβγαζε την παγκόσμιας εμβέλειας κραυγή της! ΄Η βίωνε τις τραγωδίες της! Τον Δεκέμβρη του 1967, σκοτώθηκε το μεγάλο αστέρι της Stax, ο Οτις Ρέντινγκ, σε αεροπορικό δυστύχημα που πήρε και τις ζωές τριών μουσικών της εταιρείας. Ο Στιούαρτ πούλησε πιο πολλούς δίσκους! Τον Απρίλη του 1968 ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δολοφονήθηκε στο… Μέμφις, όπου έγινε το κέντρο της φυλετικής αντιπαράθεσης. Ο Στιούαρτ υπέγραψε συμβόλαια με περισσότερους έγχρωμους ταλαντούχους καλλιτέχνες και πούλησε ακόμη περισσότερους δίσκους. Και έναν μήνα αργότερα, είχε αυξήσει τόσο πολύ το εκτόπισμα της Stax, ώστε να χρυσοπουλήσει τα δικαιώματα στον «κολοσσό» Atlantic! (Εκτοτε, ακολούθησαν και άλλες μεταβιβάσεις μέχρι, που το 1975, οι δραστηριότητες της Stax έκλεισαν τον κύκλο τους).
Πέραν του ταλέντου των μουσικών και των τραγουδιστών, η Stax πέτυχε, χάρη και στο πρωτοφανές οικονομικό σχέδιο του Στιούαρτ: δεν πλήρωνε με την ώρα στο στούντιο, αλλά με την τελειωμένη εκτέλεση, όσο χρόνο και αν έπαιρνε, με αποτέλεσμα οι μουσικοί να παίζουν… «παπάδες» και να παράγουν αριστουργήματα, σίγουρες επιτυχίες! Αυτό έγινε μπούμερανγκ, αργότερα, γιατί όταν έμαθαν το μυστικό οι μεγάλες εταιρείες (με πρώτη την Atlantic!) άρχισαν να στήνουν ανάλογες «μηχανές» σε στούντιο άλλων πόλεων όπου συσσωρευόταν το ταλέντο, όπως π.χ. στο Νάσβιλ, στο Μαϊάμι κ.ά., με αποτέλεσμα η Stax να απολέσει το μονοπώλιο της πατέντας και, τελικώς, να κλείσει…
Και τώρα, πάρτι!
Εμεινε όμως ο ηχητικός της θησαυρός, που τώρα είναι παντού διαθέσιμος χάρη στις ουκ ολίγες εξαιρετικές επανεκδόσεις και επανακυκλοφορίες του ρεπερτορίου της Stax. Από δεκάδες τέτοια cd που κυκλοφόρησαν προσφάτως, ξεχωρίζει το ακριβό πακέτο 9 cd(!), που καταγράφει την τετραετία του θριάμβου (1968-1971), μη αφήνοντας έξω ούτε ένα από τα τραγούδια που κυκλοφόρησε τότε η Stax! Εξαίρετο πακέτο 4 cd, είναι το «The Stax Story», όπου κάθε cd καλύπτει μια ενότητα (τα χιτ, τα μπλουζ, τα σόουλ και τις live ηχογραφήσεις).
Για φανατικούς της «μαύρης» μουσικής είναι η σειρά «Best of…», με ένα cd για κάθε σπουδαίο καλλιτέχνη της εταιρείας. Αν ξεχώρισα μόνο δύο είναι γιατί οι εν λόγω καλλιτέχνες, Τζόνι Τέιλορ και Λιτλ (Ρόι) Μίλτον, ενσαρκώνουν στα 40 συνολικά τραγούδια τους, όλο το πνεύμα της Stax, όσον αφορά την επιμειξία άλλων μουσικών πολιτισμών με τα της «μαύρης» μουσικής, αλλά και την τρομερή οργάνωση του ταλέντου των συγκεκριμένων μουσικών, που έπαιζαν στα συγκεκριμένα στούντιο, με τους συγκεκριμένους παραγωγούς της Stax!
Τέλος, η πιο οικονομική και περιεκτική επιτομή του θριάμβου της Stax, είναι το διπλό cd (συν το βιβλιαράκι) «50th Anniversary Celebration», που περιέχει 50 αριστουργήματα από όλα τα μικρά και μεγάλα αστέρια της εταιρείας.
Βάλτε τα στο cd-player και ακολουθήστε το πάρτι…