Αγορίτσα Μπακοδήμου: Εγχειρίδιο του καλού ταξιδιώτη, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2007, σελ. 109
Με εξώφυλλο που θυμίζει πλουν αεροστάτου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη το «Εγχειρίδιο του καλού ταξιδιώτη» της Αγορίτσας Μπακοδήμου, χωρισμένο σε πέντε ενότητες με τους χαρακτηριστικούς τίτλους: «Δεύτερη ευκαιρία», «Δρόμοι του Βορρά και του Νότου», «Τόποι του χρόνου», «Εμμονές του έρωτα», «Επέστρεφε».
Αντιθέτως με την επικρατούσα αντίληψη που θέλει τον καλό ταξιδιώτη μύστη της ιστορίας και της κουλτούρας των τόπων του προορισμού του, η Αγορίτσα Μπακοδήμου προτείνει έναν άλλο μυητικό προορισμό. Αυτόν της εσωτερικής καταβύθισης στον εαυτό μας επ’ ευκαιρία του ταξιδιού. Την αυτογνωσία μέσω του άλλου, του άγνωστου συνομιλητή τόπου.
Το ταξίδι είναι έτσι ανάγκη πρωτίστως υπαρξιακή. Αναζητούνται με αυτό χαμένα κομμάτια της ζωής μας, ίσως και ένας τόπος μαγικός στον οποίο κατά λάθος δε γεννηθήκαμε: «Είναι λυτρωτικό να πιστεύεις ότι ένα γύρισμα της μοίρας σε έριξε κάπου κατά λάθος, αλλά υπάρχει και για σένα μια συγκεκριμένη θέση στον κόσμο. Επιμένεις να αναζητάς ένα θεϊκό σχέδιο, ακόμα και αν εμμένεις στην ανυπαρξία της θεότητας. Την αιτία όχι για όλα όσα συμβαίνουν, αλλά την αιτία για μία και μοναδική στιγμή, τη στιγμή της γέννησής σου».
Ωστόσο, οι θέσεις αυτές δεν εκφέρονται ως θέσφατα φιλοσοφικής σχολής, αλλά ως ανάγκη «έκφρασης αγωνίας». Ετσι οι όποιοι φιλοσοφικοί στοχασμοί και αφορισμοί λειαίνονται από την ποίηση του προσωπικού βιώματος, ακόμη και από υπόγεια υπονομευτική ειρωνεία. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι οι εσωτερικοί μονόλογοι αναπνέουν καλύτερα στους χώρους εκείνους που αποτελούν τα μέσα, τα έσω των πόλεων και των τοπίων. Οι αίθουσες αναμονής, τα μετρό, τα βαγόνια των τρένων: «Ταρακουνιέμαι στο βαγόνι του μετρό με τα μάτια καρφωμένα στον απέναντι επιβάτη που λαγοκοιμάται εξαντλημένος – βλέπω τη ζωή μου με τα μάτια ενός ξένου», σημειώνει η συγγραφέας.
Εξάλλου, παρουσιάζει ενδιαφέρον το ότι στις μυητικές αυτές καταβυθίσεις της Αγορίτσας Μπακοδήμου μετέχουν εξίσου με την όραση οι αισθήσεις της όσφρησης και της αφής: «Αντιπαθώ τα πλήθη, αλλά με ευχαριστεί ιδιαίτερα να ακολουθώ το μονοπάτι τους, αφού έχουν πια φύγει, να κοιμάμαι στα κρεβάτια όπου έχουν κοιμηθεί. Ετσι αναπνέω τη ζωή τους, τις μνήμες και τις εμπειρίες τους, χωρίς να πρέπει να ανεχτώ τη συντροφιά και την εκβιαστική οικειότητά τους». Ακόμη και τα τοπία ακούγονται καλύτερα όταν οι συνθήκες του ουρανού και της θάλασσας τα απαλλάσσουν από τη γραφικότητα και τα παραδίδουν στα πάθη.
Στο τέλος αποδεικνύεται πως ό,τι βλέπουμε στα ταξίδια το «κουβανούμε μέσα μας», και πως οι πόλεις είναι ίδιες με τις γενέθλιες «μικρές κώχες». Από εκεί ξεκινάει το ταξίδι και εκεί φτάνει.
Τι πρέπει, λοιπόν, να ξέρει ο καλός ταξιδιώτης; Κατ’ αρχήν το εφήμερο της αλλαγής. Μετά, τη συνειδητοποίηση ενός ανεκπλήρωτου έρωτα και, τέλος, ότι ο σκοπός του ταξιδιού (και όχι της φυγής) είναι η επιστροφή: «Φέρω, όπως όλοι, την αθυμία της νοσταλγίας για τη γενέθλια γη, μόνο που προτιμώ να επιλέγω η ίδια τον τόπο που θα αποτελέσει αντικείμενο του πάθους της επιστροφής».
Μα μπορεί το ταξίδι να μοιάζει με γιόγκα ακίνητου μύστη; Γιατί όχι; Ο γλυκός παραμυθάς παππούς του Βιζυηνού πραγματοποίησε το μόνον (και ανολοκλήρωτο) της ζωής του «ταξείδιον» από το σπίτι του μέχρι τα μισά της διαδρομής προς το δέντρο που αγνάντευε από το παράθυρό του.