Σε χαμηλά ύψη κινείται φέτος η παραγωγή ελληνικής πεζογραφίας. Κάτι η συρρικνωμένη -λόγω εκλογών και σχολείων- περίοδος, κάτι ο κορεσμός των αναγνωστών από την υπερπροσφορά των προηγούμενων ετών, κάτι ότι τα «μεγάλα ονόματα» έβγαλαν πρόσφατα βιβλίο, η ελληνική πεζογραφία, φαίνεται να ακολουθεί πτωτική πορεία. Κι αυτό είναι το πρώτο στοιχείο που χαρακτηρίζει την εκδοτική περίοδο που μόλις αρχίζει.
Το δεύτερο είναι η έμφαση που δίνουν οι Ελληνες εκδότες στην ξένη πεζογραφία, παρουσιάζοντας είτε κλασικούς συγγραφείς (σε νέες μεταφράσεις), είτε σύγχρονες σημαντικές υπογραφές.
Το τρίτο στοιχείο είναι η συνεχιζόμενη αύξηση στα βιβλία ιδεών (δοκίμια, μελέτες, ιστορία, βιβλία πολιτικού προβληματισμού).
Οι αριθμοί αποδεικνύουν τις παραπάνω επισημάνσεις. Το 2006, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΚΕΒΙ, η ελληνική πεζογραφία, παρότι ήταν στην πρώτη θέση σε αριθμό τίτλων, παρουσίαζε πτώση 5,9% στο σύνολο της εκδοτικής παραγωγής, σε σχέση με το 2005 και 2,9% σε σχέση με το 2001. Σε ό, τι αφορά τις μεταφράσεις, που καταλαμβάνουν το 44% της εκδοτικής παραγωγής του 2005 (δηλαδή 4.000 εκδόσεις σε σύνολο 9.209) στον τομέα της λογοτεχνίας το ποσοστό των μεταφρασμένων βιβλίων είναι πολύ ψηλότερο: το 47,9% των λογοτεχνικών εκδόσεων του 2006 είναι μεταφρασμένα.
Αυτογνωσία και εσωστρέφεια
Τα γνωστά ονόματα της ελληνικής πεζογραφίας (Παύλος Μάτεσις, Βασίλης Αλεξάκης, Γιάννης Κιουρτσάκης, Βαγγέλης Ραπτόπουλος, Μάνος Ελευθερίου, Δημήτρης Μίγγας, Κώστας Ακρίβος, Θόδωρος Γρηγοριάδης, Γιάννης Ξανθούλης, Γιώργος Μανιώτης, Μήτσος Κασόλας, κ. α.) στα νέα τους βιβλία ακουμπούν συχνά στην αστυνομική πλοκή και στις ιστορίες μυστηρίου, αλλά κυρίως σε επιστροφή προς τα πίσω, στα παιδικά χρόνια και τα νεανικά βιώματα, κάνοντας έτσι μια πορεία αυτογνωσίας. Απουσιάζουν τα βιβλία που καταπιάνονται με τις σύγχρονες κοινωνίες και τα σύγχρονα προβλήματα. Στους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς ιδιαίτερο ρόλο παίζει η πόλη και το αστικό τοπίο, οι εσωτερικές αναζητήσεις, και η γνωστή συνταγή ιστορικών μυθιστορημάτων. Δύο ιδιαίτερες εκδοτικές στιγμές της χρονιάς είναι τα ανέκδοτα χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη (Καστανιώτης) και η «Κάδμω» της Μέλπως Αξιώτη (Κέδρος), ενώ δύο ακόμη γνωστά ονόματα, ο Θανάσης Βαλτινός και η Μάρω Δούκα, επανεκδίδουν παλαιότερα έργα τους.
Πολιτική και ενδοσκόπηση
Στην ξένη πεζογραφία το τοπίο είναι πλούσιο. Και σε επίπεδο ονομάτων και σε επίπεδο αριθμών. Εκτός από τις πολλές νέες εκδόσεις κλασικών κειμένων, σε νέες μεταφράσεις, (Ντοστογιέφσκι, Σελίν, Φόρστερ, Χεμινγουέι, Καμί, Μίλος, Πεσόα, Ναμπόκοφ, Σόμερσετ Μομ, Γκόρκι, Ελιοτ, Τσέχοφ, Οκτ. Πας, Κερτ Βόνεγκατ, Κούντερα, κ. ά.), σύγχρονα γνωστά ονόματα της ξένης πεζογραφίας καταπιάνονται με προβλήματα του σύγχρονου κόσμου και της κοινωνίας όπου ζουν: ο Φίλιπ Ροθ δίνει ένα μυθιστόρημα πολιτικής φαντασίας στη «Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» και ο Τζόναθαν Κόου στρέφεται στην κοινωνία της Αγγλίας τη δεκαετία του ’40-’50 στο «Σαν τη βροχή πριν πέσει» (Πόλις). Ο Αντόνιο Ταμπούκι συγκεντρώνει σ’ έναν τόμο τα «πεσοϊκά» του βιβλία στον τόμο «Η νοσταλγία του πιθανού» (Αγρα). Τη φρίκη και τη βαναυσότητα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου περιγράφουν ο Κούρτσιο Μαλαπάρτε στο «Καπούτ» και ο Γιέρζι Κοζίνσκι στο «Βαμμένο πουλί», ενώ ο νομπελίστας Τζ. Μ. Κούτσι «ακούει» δύο διαφορετικές φωνές: έναν ηλικιωμένο συγγραφέα πολιτικών δοκιμίων και τη νεαρή δακτυλογράφο του στο «Ημερολόγιο μιας κακής χρονιάς» (Μεταίχμιο). Τις σκέψεις του για το θάνατο καταγράφει ένας άλλος νομπελίστας, ο Ζοζέ Σαραμάγκου στο «Περί θανάτου», ενώ ο Τζον Απντάικ αναρωτιέται αν ο ανθρώπινος πολιτισμός θα αποφύγει την αλληλοεξόντωση και την καταστροφή στον «Τρομοκράτη». Με πολιτικό μυθιστόρημα επανέρχεται ο Γιασμίνα Χάντρα πηγαίνοντας στη Βαγδάτη μετά την επέμβαση των Αμερικανών («Οι σειρήνες της Βαγδάτης»), ο Τζον Μπάνβιλ καταπιάνεται με την πατρική ανεπάρκεια και τα όρια της αγάπης στο «Σάβανο», ενώ ο Ορχάν Κεμάλ περιγράφει πώς ένας απλός άνθρωπος μπορεί να κρατήσει ψηλά το κεφάλι (Καστανιώτης).