Λακωνικόν Ημερολόγιο 2008
εκδ. Ιδιομορφή, Σπάρτη, σελ. 255
Αναμφίβολα,πέρυσι ήταν η χρονιά των «300». Στην κινηματογραφική εκδοχή της μάχης των Θερμοπυλών, ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Λεωνίδας και οι άντρες του μπόρεσαν να μακελέψουν χιλιάδες επί χιλιάδων Ασιάτες εχθρούς πριν πέσουν «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι». Στη Λακωνία πίστεψαν πως η ταινία θα προκαλέσει διεθνές ενδιαφέρον για την περιοχή κι έσπευσαν να την υποστηρίξουν, προσδοκώντας αύξηση στην τουριστική κίνηση. Τι όμως αντίκρισε ο σύγχρονος επισκέπτης από τον κόσμο των Τριακοσίων; Το Μουσείο της Σπάρτης βρίσκεται σε κακή κατάσταση ενώ τα καλύτερά του εκθέματα έλειπαν, κοσμώντας την έκθεση «Αθήνα – Σπάρτη» του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, η οποία τελικώς… έφτασε και στη Σπάρτη και στεγάστηκε στο πολύ πιο φιλόξενο Μουσείο Ελιάς κι Ελαιολάδου.
Καλαίσθητος τόμος
Την πολιτιστική κληρονομιά της Λακωνίας, σε όλο της το εύρος, παρουσιάζει το «Λακωνικόν Ημερολόγιον 2008». Στην πραγματικότητα η λέξη «ημερολόγιο» αδικεί αυτό τον τόμο των 250 καλαίσθητων σελίδων. Στις σελίδες αυτές, ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελος Δεληβοριάς, αναπαριστά το Ιερό του Αμυκλαίου Απόλλωνα (όπου αρχικά λατρευόταν ο προελληνικός θεός Υάκινθος), ενώ η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά αναλύει τις δομές της αρχαίας κοινωνίας, μέσα από τα ευρήματα της αρχαϊκής λακωνικής γλυπτικής. Δεν απουσιάζουν κείμενα για την κεραμική και τη μεταλλοτεχνία, ενώ το Ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος και τα ψηφιδωτά της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής (με γνωστότερη την «Αρπαγή της Ευρώπης») αποτελούν μνημεία που προσελκύουν το παγκόσμιο ενδιαφέρον.
Φυσικά δεν είναι μόνο η αρχαιότητα που άφησε τα σημάδια της στη λακωνική γη. Ο Μυστράς, «η τελευταία λάμψη της βυζαντινής τέχνης» κατά τον καθηγητή Νίκο Ζία, παρουσιάζεται αναλυτικά στο Ημερολόγιο. Ο ακαδημαϊκός Μανόλης Χατζηδάκης επιχειρηματολογεί για τον ρόλο που έπαιξε η περιοχή ως βήμα από το Βυζάντιο στον νέο ελληνισμό, ενώ ο νεαρός αρχαιολόγος Γιάννης Βούλτος δίνει την τυπολογία των σημαντικότερων υστεροβυζαντινών ναών του. Οι βυζαντινοί ναοί της Μάνης, της Μονεμβασιάς, του Γερακίου γεμίζουν με τη σειρά τους το ψηφιδωτό της ιστορίας της βυζαντινής τέχνης στην περιοχή.
Οι σύγχρονοι «μάστορες»
Περνώντας στη νεότερη εποχή, ο αρχιτέκτονας Γιώργος Γιαξόγλου γράφει για την «τέχνη του μάστορα», ο πανεπιστημιακός Θάνος Χρήστου περιεργάζεται τα σύγχρονα γλυπτά, ενώ ευχάριστη έκπληξη αποτελούν οι Λάκωνες Ελληνοαμερικανοί εικαστικοί κι ένα κείμενο για το ζωγραφικό έργο του ηθοποιού Μιχάλη Νικολινάκου. Οι λαϊκοί οργανοπαίχτες, τέλος, μαζί με τους Λάκωνες μουσικούς που ηχογράφησαν στις ΗΠΑ, οι φωτογράφοι του Γυθείου και οι κινηματογραφικοί σκηνοθέτες αποτελούν το κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας, συχνά πολύ πιο μεστής νοήματος και τραγικής από τη χολιγουντιανή εκδοχή του Λεωνίδα-καρτούν που μακέλεψε χιλιάδες επί χιλιάδων στις… «Hot Gates»!