Το παγκόσμιο ερευνητικό ενδιαφέρον προσελκύει η Μηλιά Γρεβενών για τα παλαιοντολογικά της ευρήματα που φέρνουν στο φως οι ανασκαφές επιστημονικής ομάδος του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ. Πρόσφατο και μοναδικό εύρημα μεταξύ πολλών άλλων, αποτελούν οι χαυλιόδοντες μήκους 5 μέτρων από μαστόδοντα (mammut borsoni) – πρόγονο των ελεφάντων που έζησε στην περιοχή πριν από 2,5 – 3 εκατομμύρια χρόνια.
Λατομείο
Τα ευρήματα δίνουν σταδιακά πληροφορίες τόσο για τη ζωή και το περιβάλλον των γινταντόσωμων ζώων που ζούσαν στην άλλοτε δασώδη περιοχή των Γρεβενών. Τα ίχνη τους όμως που διατηρήθηκαν επί 2,5 εκατομμύρια χρόνια κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από τη σύγχρονη εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου. Αυτό υποστηρίζουν κάτοικοι της Μηλιάς Γρεβενών που έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητώντας την ακύρωση απόφασης του υπουργείου Πολιτισμού που γνωμοδότησε υπέρ της λειτουργίας του λατομείου στη γνωστή για τον παλαιοντολογικό και αρχαιολογικό πλούτο περιοχή.
Ειδικότερα, δεκατρείς κάτοικοι του δημοτικού διαμερίσματος Μηλιάς του Δήμου Ηρακλεωτών του νομού Γρεβενών, στην προσφυγή τους στο ΣτΕ, υποστηρίζουν ότι «οι εξορυκτικές δραστηριότητες του αμμορυχείου έχουν επιφέρει αλλαγές στη μορφολογία του εδάφους και έχουν καταστρέψει τόσο το περιβάλλον (καταπατώντας δημόσια δασική έκταση) όσο και παλαιοντολογικά και νεολιθικά ευρήματα».
Καταστροφές
Το ιδιωτικό λατομείο, σύμφωνα με το ιστορικό, λειτουργεί από το 1997 παρά τις αρνητικές εισηγήσεις τόσο της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας του υπουργείου Πολιτισμού όσο και του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων της Δυτικής Μακεδονίας που πρότειναν ομόφωνα να «μην χορηγηθεί άδεια λειτουργίας λατομείου και να διακοπεί αμέσως η λειτουργία της υπάρχουσας εγκατάστασης». Σύμφωνα μάλιστα με τη γνωμοδότηση της Α’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων «εντός της έκτασης των 87.755 τ.μ. έχει καταστραφεί αρχαιολογικός χώρος με νεολιθικό οικισμό ευρήματα του οποίου περισυλλέγησαν το 2003».
Βάσει αυτής εναντίον των ιδιοκτητών της εταιρείας είχε ασκηθεί ποινική δίωξη (24/5/2005) για «παράνομη εκμετάλλευση λατομείου και ρύπανση του περιβάλλοντος που είχαν ως αποτέλεσμα να προκαλέσουν βλάβες σε νεολιθικό οικισμό και τον κίνδυνο υποβάθμισης της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του περιβάλλοντος χώρου».
Νέα απόφαση
Η άδεια εκμετάλλευσης λατομείου αδρανών υλικών για μια εικασαετία στη συγκεκριμένη περιοχή έκτασης 87.755 τ.μ., εκδόθηκε τελικά τον Μάρτιο του 2006, όταν ο υπουργός Πολιτισμού έκανε δεκτή την αίτηση θεραπείας της ιδιωτικής εταιρείας ακυρώνοντας την προηγούμενη υπουργική απόφαση ( 28/6/2005), η οποία δεν είχε εγκρίνει την προμελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου.
Η νέα υπουργική απόφαση βασίστηκε στη θετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ που ασχολήθηκε με τη συγκεκριμενη υπόθεση, μολονότι, όπως υποστηρίζουν οι 13 στην προσφυγή τους, ήταν αναρμόδιο για τη συγκεκριμένη περίπτωση.
Σημειώνεται ότι η πρώτη υπουργική απόφαση απέρριψε την προμελέτη του έργου διότι «η λειτουργία λατομείου θα προκαλέσει άμεση βλάβη τόσο στον εναπομείναντα χώρο του νεολιθικού οικισμού όσο και στα υπάρχοντα μοναδικά παλαιοντολογικά κατάλοιπα».