«Παρουσιάζω τη ζωή που είναι γλυκόπικρη»

«Παρουσιάζω τη ζωή που είναι γλυκόπικρη»

4' 6" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Σύγκρουση πολιτισμών», «ισλαμικός φονταμενταλισμός, «τρομοκράτες μουσουλμάνοι»: Ορισμένα από τα επιχειρήματα των κρατούντων, που λειτουργούν σαν «τσιχλόφουσκα» για τα μάτια, αλλά και σαν το πρωτογενές υλικό για το νέο θεατρικό κείμενο «Φωτιά και νερό» της Χρύσας Σπηλιώτη. Η ηθοποιός και συγγραφέας, με την τόσο ξεχωριστή γραφή, καταπιάνεται με την ετερότητα των πολιτισμών, τη διεθνοποιημένη κοινωνία, με τις κοινές ανάγκες και τα διακυβεύματα των ανθρώπων, συγκινώντας μας, αλλά και ερεθίζοντας τους «αλλουβρέχηδες». Κείμενο-προϊόν εμπνευσμένης σύλληψης και συστηματικής μελέτης, που συναντήθηκε με την ερμηνευτική δεινότητα ιδιαίτερα της Κάτιας Γέρου και τη σκηνοθεσία της Ασπας Τομπούλη, στην ομώνυμη παράσταση που ανεβαίνει στο Θέατρο ΑΛΜΑ.

Μας πρωτοξάφνιασε η Χρύσα Σπηλιώτη πριν από 11 χρόνια με το εξαιρετικό «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική». Εκτοτε, οι γλυκόπικρες, καλοδουλεμένου χιούμορ, ιστορίες της συνιστούν σημείο αναφοράς για το σύγχρονο νεοελληνικό θέατρο. «Παραμύθια» γεμάτα με «νάρκες» για το μυαλό και με το υποκείμενο στο επίκεντρο, δοσμένο σε «ανάδραση» με το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο.

Εδώ και λίγο καιρό, συμμετέχει στον «Ηχο του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη παρέα με την Τάνια Τσανακλίδου, ενώ τον Μάιο εκδίδεται από τις εκδόσεις «Κέδρος» η συλλογή διηγημάτων της «Χαμένο Δίκαιο».

– Είναι τελικά η αντιπαράθεση Ανατολής – Δύσης η κυρίαρχη;

– Το ζήτημα δεν είναι οι διαφορές, αλλά οι ομοιότητες των ανθρώπων, όχι μόνο στα θετικά πράγματα, αλλά και αντιστρόφως. Ούτε το μεταναστατευτικό ούτε το θέμα της αντιπαράθεσης Ανατολής και Δύσης είναι το καθοριστικό θέμα του έργου. Είναι οι αφορμές και ο περίγυρος εντός του οποίου τοποθετούνται τρεις άνθρωποι. Εγραψα μια ιστορία για τρεις μοναχικές ψυχές.

Μέσα στον δήθεν πολιτισμένο κόσμο όπου ζούμε, υπάρχουν πολλοί μοναχικοί άνθρωποι, με δικούς τους νόμους και δικές τους αξίες. Και όσο εγκλωβισμένο μπορεί να θεωρούμε εμείς έναν Ανατολίτη στον φονταμενταλισμό του, άλλο τόσο εγκλωβισμένος μπορεί να είναι και ο δυτικός άνθρωπος, μέσα στην υποτιθέμενη ελευθερία του. Είναι κι αυτά ταμπέλες που μας έχουν φορέσει και φοβίες ηθελημένες που μας έχουν καλλιεργήσει, μας «προετοιμάζουν», ούτως ώστε στην επόμενη εισβολή στο Ιράν, να «γνωρίζουμε» τον… «λόγο». Πρέπει να έχουμε άλλοθι ότι εκεί πρόκειται για κτήνη, για απολίτιστα ζώα.

Η βίαιη ψυχή

– Αν, λοιπόν, υφίσταται διαχωριστική γραμμή, πώς θα την ορίζατε;

– Αυτό που χωρίζει είναι ο ουσιαστικός απολυταρχισμός και φονταμενταλισμός που ενυπάρχει σε κάθε άνθρωπο και σχετίζεται με την εσωτερική βία, που εκπορεύεται από την ψυχή, όπου και υπάρχει μια ομοιότητα σε όλους τους κόσμους. Η εσωτερική βία όταν υπάρχει έντονα σ’ έναν άνθρωπο, ψάχνει αφορμές να εκφραστεί, και συνήθως βρίσκει τον φανατισμό, κάθε είδους. Στην πραγματικότητα, θέλει να κατασπαράξει τον άλλον και ψάχνει μια δικαιολογία για να το κάνει με τον νόμο.

Αυτό που ίσως εξημερώνει τη βίαιη ψυχή είναι σίγουρα ο πολιτισμός και οι τέχνες, αλλά και οι εκλεκτικές συγγένειες ανάμεσα σε ανθρώπους, που μπορεί να κουβαλούν διαφορετική κουλτούρα, αλλά είναι ουσιαστικά συγγενείς.

Το ερέθισμα

– Χρειάζεται ο δημιουργός να αφουγκράζεται, να αποδομεί, να συναρμολογεί; Μήπως όμως και να εξηγεί και να προτείνει;

– Μ’ αρέσει στο γράψιμο να μη δείχνω, να μη δίνω ή να εκβιάζω απαντήσεις, αλλά να θέτω ερωτήματα, με κατεύθυνση. Είναι για εμένα ενδιαφέρον να υπονοείς τα πράγματα, να δίνεις ερεθίσματα, και να είναι υπαινικτικές οι σκέψεις σου. Ο τρόπος μου είναι να υπάρχει ένα παραμύθι, μια ιστορία, με εναύσματα για σκέψη, γεμάτη «νάρκες» από κάτω. Τα τρία χρόνια που δούλευα πάνω στο εν λόγω κείμενο, δυσκολεύτηκα γιατί έπεφτα πάντα στη διδαχή και άρχιζα να γράφω εξυπνακίστικα. Δεν ήθελα να πάω παραπέρα, γιατί παραπέρα θα σήμαινε πραγματικά ότι θέλω να υποδείξω, να κάνω πολιτική ανάλυση, που δεν με αφορά καθόλου να κάνω πολιτική ανάλυση μέσα από τη δουλειά μου. Υπάρχουν γι’ αυτό οι πολιτικοί αναλυτές.

Το έναυσμα και το ερέθισμα του έργου ήταν ο πόλεμος στο Ιράκ το 2003. Σαν να έφυγα λίγο, σαν να με παρέσυρε από τα δικά μου μικροπροβλήματα και αναλογίστηκα: «Εδώ γίνεται χαμός! Εγώ δεν θ’ ασχοληθώ, δεν θα πω κάτι γι’ αυτό;» Και η συγγραφή του λειτούργησε μέσα μου απελευθερωτικά, ξέφυγα λίγο από τα ζητήματα της ιδιωτικής μου πραγματικότητας, της Χρύσας, του μικρού μου εαυτούλη, με τα δικά του μικροπροβλήματα, που τα ανάγει σε τεράστια.

Ολέθρια πλάκα

– Διακρίνεται η γραφή σας για το χιούμορ και τη γλυκόπικρη αίσθηση που αφήνει. Πορεύεστε και στη ζωή αντιστοίχως;

– Μάλλον είναι ο τρόπος να μιλήσω για τη ζωή μέσα απ’ το θέατρο. Και είναι ισχυρό όπλο. Το να κάνω ολέθρια πλάκα στον εαυτό μου καταρχήν, να μην τον παίρνω στα σοβαρά, είναι κάτι που με βοηθάει να επιβιώνω. Ερχεται στο μυαλό η εικόνα κάποιου που πεθαίνει σ’ ένα νοσοκομείο. Ο μόνος τρόπος που διαθέτει για να αντιδράσει και να βγει παραπάνω απ’ τον θάνατο ή τον πόνο είναι να κάνει πλάκα. Βρίσκεται έτσι ένα σκαλί πιο πάνω απ’ τον ίδιο του τον θάνατο, αφού μπορεί να αστειεύεται μ’ αυτόν, τον καταργεί κιόλας μ’ έναν τρόπο.

Αισθάνομαι, ακόμη, ότι απευθυνόμενη στο κοινό χρειάζεται να του δίνεις ανάσες, δεν έχεις το δικαίωμα να το κατεδαφίζεις εντελώς. Χρειάζεται να βρίσκεις τρόπους να του παρουσιάζεις τη ζωή στην πολλαπλότητά της, που είναι γλυκόπικρη, ούτε μαύρη ούτε άσπρη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή