Στην ταινία με τον οξύμωρο τίτλο «Ο αδελφός μου είναι μοναχοπαίδι», ο σκηνοθέτης Ντανιέλε Λουκέτι ανασυνθέτει μια εικόνα της ταραγμένης Ιταλίας του ’60 και του ’70 με αφορμή την κωμικοτραγική ιστορία μιας οικογένειας της εργατικής τάξης. Η σύντομη κινηματογραφική ιστορία του είναι ένα μείγμα κοινωνικοπολιτικού σινεμά και νοσταλγίας. Ο Λουκέτι κλιμακώνει μια πικρή αλληγορία για τους «κατώτερους» της κοινωνίας που περιμένουν το θαύμα, περιγράφοντας έναν μικρό εμφύλιο πόλεμο με πρωταγωνιστές τους δυο γιους της οικογένειας – έναν ακροαριστερό συνδικαλιστή κι έναν φασίστα. Η ταινία είναι συγκινητική και βαθιά πολιτική. Ο Λουκέτι επαναδιατυπώνει παρόμοια αιτήματα με αυτά που έθετε το πολιτικό και κοινωνικό σινεμά στην Ιταλία κατά τη δεκαετία του ’70. Παρακάμπτει τις ιστορικές καταβολές της σύγκρουσης Δεξιάς και Αριστεράς (το φαινόμενο του φασισμού και η γέννηση της τρομοκρατίας περιγράφονται επιφανειακά) και επαναφέρει το αίτημα της κοινωνικής χειραφέτησης και της πολιτικής πράξης μέσα σε ένα ουμανιστικό πλαίσιο, απαλλαγμένο από τις ιδεολογικές κόντρες του πρόσφατου παρελθόντος.
Το κοινωνικό σινεμά επιστρέφει δειλά στο προσκήνιο, θίγοντας επικαιρικά ζητήματα γύρω από την παγκοσμιοποίηση, την ανεργία και την ενσωμάτωση (ή μη) του ξένου στον δυτικοευρωπαϊκό κοινωνικό ιστό. Στο ντοκιμαντέρ «Το μεγάλο ξεπούλημα», ο Γερμανός Φλόριαν Οπιτζ περιγράφει τις αλλαγές στην καθημερινή ζωή των λαϊκών στρωμάτων σε διάφορες χώρες του πλανήτη μετά την ιδιωτικοποίηση της υγείας, της ύδρευσης, της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και των δημόσιων σιδηροδρόμων. Στο «Κους κους με φρέσκο ψάρι» του Γαλλοτυνήσιου Αμπτελατίφ Κεσίς ένας μεσήλικας και κάτι, Αραβας μετανάστης στη Γαλλία, ζει την τελευταία μεγάλη τρικυμία της ζωής του μέσα στα ήρεμα νερά του λιμανιού της Μασσαλίας. Μένει άνεργος και προσπαθεί να στήσει μια οικογενειακή επιχείρηση. Από την ανεργία ξεκινάει και ο Βρετανός Κεν Λόουτς στο «Ενας ελεύθερος κόσμος» για να σκιαγραφήσει το πορτρέτο μιας γυναίκας, που μεταμορφώνεται από θύμα σε θύτη μέσα σε ένα οικονομικό περιβάλλον αδυσώπητου ανταγωνισμού.
Ο σώζων εαυτόν σωθήτω
Η ηρωίδα του Λόουτς προσαρμόζεται ταχύτατα στις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες. Είναι μια μεσαία υπάλληλος σε ένα ιδιωτικό γραφείο εύρεσης εργασίας, που, όταν μένει άνεργη, αποφασίζει να αξιοποιήσει τις γνώσεις και τις ικανότητές της γύρω από το αντικείμενο. Συστήνει μαζί με μια φίλη της ένα ημιπαράνομο γραφείο, προμηθεύοντας ξένους εργάτες σε εργολάβους και σε μικρές επιχειρήσεις.
Ο Λόουτς και ο σεναριογράφος Πολ Λάβερτι στήνουν με ρεαλισμό μια ιστορία περί ηθικής σε μια σύγχρονη ζούγκλα. Η ηρωίδα τους είναι μια ανύπαντρη μητέρα, η οποία μετατρέπεται από θύμα εκμετάλλευσης σε ένα είδος σύγχρονου δουλέμπορου. Στη διάρκεια αυτής της αλλαγής απενδύεται σταδιακά τις αξίες της και έρχεται σε σύγκρουση με τις αντιλήψεις των γονιών της (τυπικοί εκπρόσωποι της παραδοσιακής αγγλικής εργατικής τάξης) που τη συνδράμουν στην ανατροφή του μικρού γιου της. Ο Λόουτς και ο Λάβερτι δεν ηθικολογούν, αλλά παρατηρούν ψυχρά τη νεαρή γυναίκα να κινείται σε μια τροχιά αντίστοιχη με αυτήν τον ξένων εργατών στην ανεπτυγμένη Δύση: Η διαδρομή της είναι από την απελπισία στην ημι-παρανομία και κατόπιν στη νομιμότητα. Ο ρατσισμός και οι προκαταλήψεις είναι λεπτομέρειες στον «Ελεύθερο κόσμο», όπου το μεγάλο ψάρι τρώει πάντα το μικρό. Συλλογική δράση δεν υπάρχει και το ατόμο δεν έχει όρια στην προσπάθειά του να επιβιώσει.
Στο γλυκόπικρο «Κους κους με φρέσκο ψάρι» του Κεσίς, η προσαρμογή και η ένταξη σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία φοβίζουν. Ο Αραβας ήρωας της ταινίας είναι και παραμένει ξένος στη Γαλλία, με την οποία τον συνδέει μόνον η δουλειά. Στη διαφορετικότητά του ποντάρει όταν μένει άνεργος κι αποφασίζει να φτιάξει τη δική του οικογενειακή επιχείρηση. Το πλωτό έθνικ εστιατόριο στο λιμάνι της Μασσαλίας είναι σαν μια κιβωτός-καταφύγιο μέχρι να περάσει ο κατακλυσμός.
Αριστερά και δεξιά στη γωνία
Ο Ελιο Τζερμάνο είναι η ψυχή της ταινίας του Λουκέτι. Ενσαρκώνει έναν νεαρό που βρίσκεται σε διαρκή σύγκρουση με την οικογένειά του (και ιδιαίτερα τον μεγαλύτερο αδελφό του) και αναζητάει διαρκώς ένα ιδανικό κι ένα στόχο στη ζωή του για να αυτοεπιβεβαιωθεί. Η πορεία του είναι μια διαρκής τραυματική εναλλαγή πίστης και διάψευσης. Το πρώτο τραύμα το δέχεται μικρός τρώγοντας χαστούκια σε ένα οικοτροφείο της Καθολικής Εκκλησίας. Ακολουθεί η ένταξή του στο φασιστικό κόμμα, όπου εκτονώνει τη συσσωρευμένη οργή του παίζοντας ασυνείδητα τον ρόλο του τραμπούκου. Κατόπιν, όταν η σχέση του με τον μαοϊκό αδελφό του μαλακώνει, προσεγγίζει μια οργάνωση της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Και εκεί, όμως, διαψεύδεται εξαιτίας του νάρκισσου αδελφού του. Στο τέλος, ωριμάζει και προχωράει σε μια πράξη ατομικού ηρωισμού, συμβολική και βαθιά ουμανιστική, πέρα από τον παράδεισο που επαγγέλλονταν τα δύο άκρα της πολιτικής σκηνής της Ιταλίας το ’60 και το ’70.
Δείτε στη μεγάλη και στη μικρή οθόνη
-Ο αδελφός μου είναι μοναχοπαίδι. Η ιστορία δυο αδελφών με φόντο την Ιταλία του ’60 και του ’70. Ο μικρότερος, που είναι συνεσταλμένος, ωριμάζει και με μια πράξη ατομικού ηρωισμού βγαίνει στο προσκήνιο. Ο μεγαλύτερος οδηγείται στο κοινωνικό περιθώριο. Το σενάριο βασίζεται στο μυθιστόρημα «Ιl Fasciocomunista» του Αντόνιο Πενάτσι. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
-Ενας ελεύθερος κόσμος. Μια άνεργη Αγγλίδα μετατρέπεται σε πράκτορα μαύρης εργασίας. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
-Το μεγάλο ξεπούλημα. Ντοκιμαντέρ γύρω από την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα σε διάφορες χώρες του πλανήτη. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
-Ελεύθερος ωραρίου. Γαλλικό θρίλερ του Λοράν Καντέτ. Ενας υψηλόβαθμος υπάλληλος μένει ξαφνικά άνεργος. Αρνείται να συμφιλιωθεί με την πραγματικότητα κι αρχίζει να χτίζει έναν φανταστικό κόσμο. (Σε dvd από την Προοπτική)
-Το τσεκούρι. Μια παρόμοια ιστορία από τον Κώστα Γαβρά. Ενας άνεργος, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος μιας εταιρείας, αρχίζει να καθαρίζει «προληπτικά» τους εν δυνάμει ανταγωνιστές του στο κυνήγι μιας θέσης εργασίας. (Σε dvd από την Οdeon)
-Το παιδί. Οι σύγχρονοι «Αθλιοι» των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων. Ενας 20χρονος, ο Μπρουνό, που ζει στους δρόμους κρατώντας το ταμείο μιας συμμορίας ανηλίκων που ο ίδιος διευθύνει, ανακαλύπτει το βάρος του χρήματος και την αληθινή αξία της ζωής όταν φτάνει σε σημείο να πουλήσει το νεογέννητο παιδί του. H ταινία είναι μια ελλειπτική τροχιά ανέλιξης από τη ζούγκλα του κοινωνικού περιθωρίου και τη ζωώδη κατάσταση του ανθρώπου, στην αρμονία του συναισθήματος. Των Βέλγων Λικ και Ζαν Πιερ Νταρντέν. (Σε dvd από την Audio visual)