«Αυτό το κατακόκκινο σακάκι που φοράω είναι κινέζικο», είπε η Λιάνα Κανέλλη, μ’ εκείνο το ύφος που ποτέ δεν ξέρεις αν είναι μπλαζέ, αν είναι ειρωνικό, ή αν στο κάτω κάτω είναι κανονικό, το ύφος της δηλαδή. Η βουλευτίνα του ΚΚΕ ήταν μία εκ των ομιλητών που είχαν κληθεί από τις εκδόσεις Λιβάνη για να αναφερθούν στο καινούργιο βιβλίο «Το Χρυσό Παραπέτασμα» του φίλου και συναδέλφου Πέτρου Παπακωσταντίνου, την περασμένη Δευτέρα στην υπόγεια αίθουσα της Στοάς του Βιβλίου. Στη Στοά, όπου λίγο ευφάνταστος να είσαι, μπορείς να αισθανθείς ημίθεος και να επιτρέψεις στις μέρες σου να κυλήσουν εκτός του τρέχοντος χρόνου ανάμεσα σε τίτλους βιβλίων, σε ξεφυλλίσματα και διαβάσματα και σε τσίπουρα, ει δυνατόν κρητικά. Η Λιάνα, λοιπόν, μας έκανε μια μικρή, ανέξοδη ενημέρωση για το μεταξωτό ύφασμα που κάποιος φίλος της έφερε από την Κίνα, έναντι του ευτελούς ποσού των πέντε ευρώ, κι ύστερα η μοδίστρα της, μια απλή κοπτοραπτού των βορείων προαστίων της Αθήνας, το μετέτρεψε στο πραγματικά ωραίο σακάκι που η βουλευτίνα φορούσε. Οι φίλοι του Πέτρου που είχαμε μαζευτεί στην αίθουσα χαζογελούσαμε με το γνωστό στυλάκι της Λιάνας, της ευρηματικής-επικοινωνιακής Λιάνας, και περιμέναμε να ξεκινήσει το λογίδριό της για το βιβλίο. Ολα σωστά κι όλα ωραία καμωμένα…
Ως τη στιγμή που έπαψαν να είναι ωραία καμωμένα, γιατί, αγαπητοί μου φίλοι, η ζωή δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα φιλική με τους ανθρώπους. Πάντα της άρεσε να τους διαψεύδει, να τους χαλάει το όμορφα φιλοτεχνημένο τοπίο. Γι’ αυτό κι αυτά τα τοπία βρίσκονται σήμερα σε περίκλειστα κάδρα. Λίγο μετά το τέλος της εκδήλωσης, λοιπόν, σε απόσταση αναπνοής από το ανθρώπινο σώμα έσκασε η είδηση για τα κινεζικά αναβολικά. Οι αρσιβαρίστες μας είχαν καταπιεί κινεζικές ουσίες. Τα κίτρινα διαβολάκια μάς βγάζουν τη γλώσσα και είναι παρόντα παντού. Η κινεζική ετικέτα επίσης: Στα φτηνά προϊόντα διαλογής, στα ακριβά σκευάσματα, στις μικρές ή μεγάλες μίζες, τις μικρές ή μεγάλες διαπλοκές. Οι Κινέζοι διεισδύουν παντού και οι αντιστάσεις που συναντούν είναι αστείες. Η κινεζική εταιρεία που έστειλε στον Ιακώβου τις υπερβιταμίνες διατείνεται ότι έκανε λάθος στην αναλογία! Κι εγώ, ο αδαής επισκέπτης του σήμερα, αναρωτιέμαι αν όντως πρόκειται περί λάθους, πόσα και ποια κεφάλια Κινέζων εργατριών θα πέσουν σχεδόν αθόρυβα στο τσιμεντένιο πάτωμα του εργοστασίου παραγωγής στη φανταστική επαρχία «Ξιτσιουάνγκ», εκεί που τα πέντε ευρώ της Λιάνας φαντάζουν ολόκληρη περιουσία; Γιατί, ξέρετε, ποτέ δεν φταίει ο εμπνευστής της ραδιουργίας.
Κι έτσι, καθώς συλλογιζόμουν τους νέους, τους εφήβους στα σχολεία, στα γυμναστήρια, την ανάγκη διάκρισης, προαγωγής και κοινωνικής ανέλιξης των παιδιών που η φύση τα προίκισε σωματικά με κάτι παραπάνω, είπα να αποτολμήσω μιαν επιστροφή στο παρελθόν, μέσα από αρχειακό υλικό και βιβλία για την κάθε άλλο παρά ρόδινη ολυμπιακή πορεία και του πιθανού «ντοπαρίσματος» που ισχύει παλαιόθεν. Στην αρχαία Ελλάδα, η «τιμή των όπλων» (η φύλαξη της ολυμπιακής παρθενίας) είχε ανατεθεί στους ελλανοδίκες, τους άριστους των Ηλείων πολιτών, που προφανώς έκαναν τα στραβά μάτια μπροστά στον άγριο ανταγωνισμό, το «ανάλαφρο» ντοπάρισμα και στο κυνήγι του αξιώματος. Δεν ξέρουμε καν αν κρατούσαν κάποιες αντιστάσεις, αν είχαν εύρος υποκρισίας ή όχι. Στο κάτω κάτω, τότε δεν είχε εφευρεθεί η τηλεοπτική μέγαιρα, ούτε βεβαίως είχαν ακούσει κουβέντα για τη… WΑDΑ.
Στο βιβλίο του «Μύθος, απάτες και βαρβαρότητα – οι Ολυμπιάδες», ο Κυριάκος Σιμόπουλος αναφέρει ότι τον 4ο αιώνα π.Χ. πολιτικοί και αθλητές εξελίσσονται σε δύο αυτοτελείς χώρους με προσωπικές φιλοδοξίες (από τότε, λοιπόν). Στους προηγούμενους αιώνες ο αθλητισμός αποτελούσε δραστηριότητα αρχόντων. Ο Κύλων μετά τη νίκη του στην Ολυμπία θα διεκδικήσει την τυραννική εξουσία. Ο Φρύνων υπήρξε ολυμπιονίκης και στη συνέχεια στρατηγός, αθλητής και πολιτικός ηγέτης. Ο Σόλων, αν και δεν χρησιμοποιούσε αθλητές στον πολιτικό μηχανισμό, αναγνώριζε τις δυνατότητες των νικητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες και με νομοθετική πρωτοβουλία επιχείρησε να τους εντάξει στο διοικητικό κύκλωμα. (Μπα, τίποτα δεν έχει αλλάξει;) Κίμων, Μιλτιάδης, Πεισίστρατος… ονόματα που πέρασαν στην Ιστορία ως σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες. Προϋπήρξαν ως αθλητές – ολυμπιονίκες. Ο αλαζονικός Αλκιβιάδης εμφανίστηκε στην Ολυμπία με εφτά άρματα, κέρδισε τρεις νίκες και στη συνέχεια διεκδικούσε πολιτική και στρατιωτική εξουσία.
Ο εκ Λήμνου καταγόμενος Φιλόστρατος έλεγε ότι ο τρυφηλός βίος (ο χλιδάτος βίος) έγινε αιτία να αρχίσουν να παρανομούν οι αθλητές για να αποκτήσουν χρήματα και να προβαίνουν σε αγοραπωλησίες της νίκης. Το ίδιο επικριτικός ήταν και ο Ευριπίδης. «Από τα μύρια δεινά στην Ελλάδα, δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το γένος των αθλητών. Δεν γνωρίζουν ούτε μπορούν να ζουν σωστά…». Αλλά, όσον αφορά το ντοπάρισμα των αθλητών, ελάχιστα έχουν φτάσει ώς τις μέρες μας. Προφανώς κατέφευγαν σ’ έναν συνδυασμό κρασιού και στρυχνίνης, του δηλητηρίου που σε μικρές δόσεις λειτουργούσε ως διεγερτικό. Ομως, ο ίδιος ο Αριστοτέλης λέει ότι οι μύες αυξάνονταν και οι αποδόσεις βελτιώνονταν με διάφορους τρόπους, γι’ αυτό κι εκείνος αναφερόταν ευθέως στην παραμόρφωση του προσώπου των αθλητών, που έμοιαζαν με ζώα εξαιτίας της ειδικής διαίτας στην οποίαν υποβάλλονταν!
Οι επαγγελματίες αθλητές, σημειώνει στο βιβλίο του ο Κ. Σιμόπουλος, καταβρόχθιζαν τα πάντα για να αυξήσουν τον όγκο του σώματός τους. Ο παλαιστής Μίλων έτρωγε είκοσι λίτρες κρέας σε κάθε γεύμα κι έπινε εννιά λίτρες κρασί την ημέρα. Κάποτε μετέφερε έναν τετράχρονο ταύρο επιδεικτικά στους ώμους του σαν αρνί στο στάδιο της Ολυμπίας, τον έσφαξε και τον καταβρόχθισε. (Τη σκηνή περιγράφει ο ιστοριογράφος Φύλαρχος, 3ος αι. π.Χ.) Τους ολυμπιονίκες αποθέωναν διανοούμενοι της εποχής και τους εξυμνούσαν με μυθοπλαστικά στοιχεία ως υπερανθρώπους, με σώματα γιγάντων. Ο Θεαγένης της Θάσου νίκησε… 1.300 φορές στην πυγμαχία και το παγκράτιον. Ανδριάντας τού είχε στηθεί στην Ολυμπία ενώ στη Θάσο οι συμπατριώτες του προσέφεραν θυσίες στο άγαλμά του.
Εκείνα τα χρόνια που ο αθλητισμός μετατρεπόταν σιγά σιγά σε επαγγελματικό, ο Ευριπίδης γινόταν γραφικός, καθώς έλεγε ότι η διανόηση είναι πιο ισχυρή από τα ρωμαλέα μπράτσα και ότι χάρη στον πνευματικό κόσμο εξασφαλίζεται η σωστή διακυβέρνηση των πόλεων. Σήμερα βρισκόμαστε εκτεθειμένοι στον αυστηρά επαγγελματικό και εμπορευματοποιημένο αθλητισμό. Πολλοί διατείνονται πως πρόκειται για κάτι νοσηρό, κάτι που υπονομεύει τις ηθικές αξίες, βλαβερό και επικίνδυνο από τη στιγμή που τα αναβολικά αλλάζουν τoν άνθρωπο. Κι είναι αλήθεια τρομερά δύσκολο και αφελές να μιλάμε στην εποχή μας για αθλητικά ιδεώδη. Οι παλαίστρες στις πόλεις ευτελίζονται και μαζί τους ευτελίζονται εκατοντάδες νέοι άνθρωποι, που στη ζωή τους θα μπορούσαν ίσως να ακούσουν λίγο τον Αριστοτέλη όταν προτρέπει τους νέους να συνδυάζουν τη σωματική με την πνευματική άσκηση, τη γυμναστική με την παιδεία. Θα ήθελα να κλείσω, όμως, με το αρχαίο ρητό «μηδενί δίκην δικάσεις, πριν αμφοίν μύθον ακούσης». Καμιά φορά, το να σπεύδουμε με τόση σιγουριά να πετάμε λάσπη προς κάθε κατεύθυνση, είναι τεράστιο λάθος.