Σοφία Αδαμίδου
Σωτηρία με λένε
Σκην.: Κωνστ.Κωνσταντόπουλος Θέατρο: Στοά
«Περασμένα μεσάνυχτα
σ’ όλη μου τη ζωή»
Οδυσσεας Ελυτης
«Τα ελεγεία της Οξώπετρας», 1991
Θα ξεκινήσω με κάτι που δεν αφορά κανέναν και το αναφέρω μόνον για το… χατίρι μου: Δεν αγάπησα τις «ξύλινες» λαϊκές φωνές, όπως π.χ. της Σωτηρίας Μπέλλου ή του Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Οπως καταλαβαίνετε, πήγα χαρακτηριστικά «ψύχραιμος» στην παράσταση του θεάτρου «Στοά», ανέτοιμος να συγκινηθώ εύκολα με την περίπτωση της μεγάλης ρεμπέτισσας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως η αποφασισμένη φωνή και ζωή της δεν παρέμειναν θρυλικές στο ελληνικό κοινό.
Ψύχραιμος πήγα αλλά συγκινημένος έφυγα. Και τούτο επειδή η σίγουρα θρυλική Λήδα Πρωτοψάλτη πέτυχε να ορθώσει μια σπαρασσόμενη ύπαρξη που αναπολεί στο νοσοκομείο τα ένδοξα περασμένα της και που δεν ταυτίζεται αναγκαστικά με τη Σωτηρία Μπέλλου.
Γνήσιο νταηλίκι
Το δαιμόνιο ένστικτο της ηθοποιού, μακριά από κάθε δουλική μίμηση ή απόπειρα ταύτισης με την πρωτογενή ηρωίδα, συνέλαβε ένα πυρίκαυστο πρόσωπο, ασίγαστο ακόμη και προ του θανάτου, απελπισμένο εκ γενετής, γεμάτο συνεπείς αριστερές ιδεολογικές εμμονές, ασυμβίβαστες συμπεριφορές μέσα στην απειλητική νύχτα, με παθιασμένη ερωτική ομοφυλοφιλία και ακραίες αντιδράσεις που ξεκινούσαν από την απρόσφορη αυτοχειρία και κατέληγαν στην αυτοανάλωση κάθε είδους πάνω στο τραπέζι μιας εν γνώσει της «στημένης» μπαρμπουτιέρας. Η κυρία Πρωτοψάλτη δεν άφησε στιγμή ανεκμετάλλευτη, ανανεώνοντας υποκριτικά μάλιστα περιστάσεις οι οποίες επαναλαμβάνονταν απρόσεκτα μέσα στο κείμενο. Είχε απελπισία, πείσμα, νοσταλγία, αμφιθυμία, γνήσιο νταηλίκι, κοφτερή ματιά, απροσχημάτιστο, «φτυσμένο» λόγο.
Το κείμενο της συγγραφέως, δημοσιογράφου και ποιήτριας κυρίας Σοφίας Αδαμίδου είναι γεμάτο αγαθές προθέσεις και ισχνά αποτελέσματα. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αγάπη με την οποία προσήλθε στο θέμα, την ενδελεχή της έρευνα περί το πρόσωπο, ακόμα και λίγες γνήσια δραματικές στιγμές. Ομως το όλο μοιάζει φοβισμένο, όπως είπα κατά σημεία επαναληπτικό, ευθύγραμμο χωρίς πνοή και ανέλιξη, παρατακτικό πληροφοριακών στοιχείων και δίχως την ποιητική εκείνη διάσταση του θεάτρου που απογειώνει παρόμοιου τύπου μονολόγους.
Παρά τις εγγενείς αυτές αδυναμίες και με το συγκεκριμένο υλικό στα χέρια του, ο ηθοποιός Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, που το σκηνοθέτησε, του χάρισε μια συνεπή εσωστρέφεια μέσα στη φυλακή του νοσοκομείου, η οποία παρέσχε πρόσφορο έδαφος στην πρωταγωνίστρια να κινηθεί ανάμεσα στη νεύρωση, στο κραυγαλέο ψυχικό πάθος και στη σχεδόν σωματική πνιγμονή – πνιγμονή μιας καρκινοπαθούς του λάρυγγα (τι ειρωνεία για μια τραγουδίστρια) ομοιοπαθούς ενός Καβάφη με την τόσο γοητευτική, καθώς λένε, βαθιά και αγγλίζουσα προφορά – το δικό του τραγούδι.
Θεωρώ, εξάλλου, ότι ο σκηνοθέτης θα μπορούσε, αν όχι θα έπρεπε, να διαποικίλει την παράστασή του τουλάχιστον με περισσότερα του ενός αναγνωρίσιμα τραγούδια της Μπέλλου. Το ότι δεν το έπραξε και κρατήθηκε σε μια αυστηρά θεατρική παρτιτούρα, δεν αντιλέγω, «είναι κι αυτό μια στάση, νιώθεται». Τη βιταλιστική αλλά και παρηγορητική παρουσία της νοσοκόμου υποστήριξε με ανθρωπιά και εγκυρότητα η Εύα Καμινάρη. Το «αντισηπτικό» σκηνικό και τα «ταλαιπωρημένα» νυχτικά της Μπέλλου δήλωσε με σαφήνεια η Κούλα Γαλιώνη.
Θεωρώ την παράσταση της κυρίας Πρωτοψάλτη (της ανήκει) μια κορυφαία εμπειρία. Και τούτο γιατί η σπάνια αυτή ηθοποιός πραγμάτωσε σε ανθρώπινο, σκηνικό επίπεδο, δηλαδή πιο ενδιαφέρον απ’ το πραγματικό, μια περίπτωση φτιαγμένη από ντέρτι, καψούρα, τσαμπουκά και λαϊκό φωνητικό οίστρο ψυχής που μπήκε ήδη στην όσο περνά ο καιρός όλο και ολισθηρότερη, όλο και πιο θαμπή, ανεξέλεγκτη περιοχή του μύθου.