Δεν του πάνε μάλλον οι κοινωνικές εκδηλώσεις που έχουν κάτι επίσημο του Τζοβάνι Πάκορ, του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου -την παρθενική του, ως διευθυντή της ΕΛΣ- έδειχνε να «λύνεται» προς το τέλος μόνο και κυρίως μετά τη λήξη της. Αντίθετα, στην ιδιαίτερη συνομιλία που είχαμε για τις ανάγκες αυτής της συνέντευξης, ήταν προσιτός και όχι τυπικά ευγενικός. Ισως βοήθησε και το περιβάλλον: καθισμένοι στα σκαλιά του Ηρωδείου, με τις πρόβες για την «Τουραντότ» να βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη (η παράσταση, σε σκηνοθεσία της διάσημης Ρενάτα Σκότο, κάνει πρεμιέρα απόψε), τις κοπέλες της χορωδίας να πηγαινοέρχονται φορώντας τα κοστούμια της παράστασης και μουσικές του Πουτσίνι να ηχούν στ’ αυτιά μας.
Ελληνίδα μητέρα
Ο Τζ. Πάκορ μιλά αγγλικά με ιταλική προφορά, κάθε τόσο όμως πετάει ελληνικές λέξεις και φράσεις με καθαρή ελληνική προφορά. Είναι γνωστό ότι η μητέρα του είναι Ελληνίδα – από την Αθήνα μάλιστα. Ο ίδιος δεν είχε επισκεφθεί ποτέ ξανά την ελληνική πρωτεύουσα. «Στις 11 Οκτωβρίου του 2007 ήρθα για πρώτη φορά στην Αθήνα, για το ραντεβού με τον κ. Οδυσσέα Κυριακόπουλο. Ημουν τρομερά περίεργος ακριβώς διότι πέρασα την παιδική μου ηλικία ακούγοντας ιστορίες για την Αθήνα από τη μητέρα μου, κι όταν ήρθε η πρόταση να αναλάβω τη Λυρική δεν το πίστευα». Λίγες ημέρες μετά τη συνέντευξη, το Σάββατο 24 Μαΐου, η Ελληνίδα μητέρα του Τζ. Πάκορ θα επέστρεφε στον γενέθλιο τόπο της «μετά από περίπου εβδομήντα χρόνια. Εφυγε πολύ μικρή και από τότε δεν ξαναγύρισε. Πήγε στην Κέρκυρα αρχικά, ένα μέρος της οικογένειάς της ζούσε στην Τεργέστη και μετά τον πόλεμο ακολούθησε κι εκείνη».
Ανθρωπος της οικογένειας ο Τζ. Πάκορ (απέκτησε πρόσφατα το πρώτο του παιδί), δεν προέρχεται από μουσικό σπίτι. Ωστόσο, ο ναυτικός πατέρας του ήταν λάτρης της όπερας. «Οχι όμως Τραβιάτα και Κάρμεν αλλά έργα εκτός ρεπερτορίου. Μετά από ένα ταξίδι του στην Κορέα και την Ιαπωνία, έφερε ένα από τα πρώτα μαγνητόφωνα. Ημουν μικρός όταν άρχισα να ηχογραφώ όπερες από το ραδιόφωνο. Με αυτές τις μουσικές μεγάλωσα. Πάντα είχα ειδική σχέση με τη μουσική και μετά το σχολείο σπούδασα βιολί. Την τελευταία χρονιά των σπουδών μου, είχαμε ένα κουαρτέτο και τότε άρχισα να έχω μια πιο καθαρή αίσθηση του πώς παίζει ένα σύνολο. Ελυνα τέτοια προβλήματα και οι άλλοι μουσικοί βασίζονταν πάνω μου. Τότε άρχισα να σκέφτομαι το ενδεχόμενο να γίνω διευθυντής ορχήστρας».
Τα συνδικαλιστικά
Ο Τζ. Πάκορ όντως έγινε μαέστρος. Ενας καλλιτέχνης με διοικητική θέση σήμερα και με πείρα χρόνων σε ευρωπαϊκά θέατρα. Σύμφωνα με τον Τζ. Πάκορ λοιπόν, τα προβλήματα που ταλανίζουν την ΕΛΣ είναι «λίγο πολύ τα ίδια προβλήματα που αντιμετωπίζουν και άλλα θέατρα στον κόσμο. Το πώς θα συμφωνήσεις με τα σωματεία, πώς θα πληρωθούν οι εργαζόμενοι για μία ώρα δουλειάς παραπάνω, από την τάδε ώρα και μετά κ.ο.κ., είναι κάτι που συναντάς, π.χ., και στην όπερα της Βερόνας, δεν είναι ελληνικά φαινόμενα. Εδώ, φτάσαμε σε σημαντική συμφωνία τριών χρόνων με τα σωματεία της ΕΛΣ και για ορισμένα ζητήματα που τέθηκαν στις συζητήσεις αυτές είχα τις απαντήσεις έτοιμες διότι τα είχα συναντήσει ξανά».
Το ερώτημα που προκύπτει από αυτή τη συμφωνία είναι κατά πόσο διατηρεί τις ισορροπίες και δεν είναι αποτέλεσμα υποχωρήσεων μπροστά στον τρόμο νέων κινητοποιήσεων. «Είναι μια ισορροπημένη συμφωνία» αποκρίνεται με σιγουριά ο διευθυντής της ΕΛΣ. «Τα σωματεία δεν ζήτησαν παράλογα πράγματα. Τώρα μπορούμε να δουλέψουμε πιο απερίσπαστοι. Φυσικά, οι εντάσεις και οι ενστάσεις είναι μέσα στο πρόγραμμα αλλά τα βασικά θέματα είναι συμφωνημένα κι αυτό είναι το σημαντικότερο».
Οι συμπαραγωγές
Κάτι άλλο που συζητήθηκε μετά την ανακοίνωση του νέου προγράμματος της ΕΛΣ είναι οι συμπαραγωγές με διεθνείς σκηνές. Σε κάποιους αυτό φάνηκε σαν έκπτωση. «Οι συμπαραγωγές είναι συν για τη Λυρική, όχι μείον», απαντά ο Τζ. Πάκορ. «Αφήστε το οικονομικό, όπου το κόστος μοιράζεται άρα μειώνεται, διότι το κοινό δεν ενδιαφέρεται για τα οικονομικά μα για το αποτέλεσμα. Μια καλή συμπαραγωγή ανεβάζει το επίπεδο του θεάτρου. Οχι η συμπαραγωγή με ένα θέατρο περιθωριοποιημένο αλλά με μεγάλες σκηνές: με το Αμστερνταμ, με τη Τζένοβα, την Μπολόνια, τη Νίκαια – σκηνές με ακτινοβολία, από τις οποίες έχουμε πολλά να μάθουμε. Τον Οκτώβριο ξεκινάμε συνεργασία με την όπερα της Τζένοβας, την «Αριάδνη στη Νάξο», που θα ανεβεί τον Φεβρουάριο εκεί, και το φθινόπωρο στην Αθήνα και την Ισπανία. Παντού, όπου παιχτεί, θα φαίνεται και ο τίτλος της Λυρικής. Είναι πολύ σημαντικό μεγάλα θέατρα να δέχονται τη συνεργασία μαζί μας, προσδίδει κύρος».
Προσγειωμένος
Ο Τζ. Πάκορ είναι προσγειωμένος. Οπως λέει: «Δεν πιστεύω στα μεγάλα events. Ενα θέατρο δεν μπορεί να βασιστεί σε αυτά. Θα οργανώσει τέτοιες βραδιές αλλά ο δικός μου στόχος είναι να κάνουμε τον κόσμο να καταλάβει ότι το λυρικό θέατρο είναι ένα ελκυστικό θέαμα. Ενα θέατρο δεν είναι σαν τους τρεις τενόρους με τα γκαλά. Ενα θέατρο τρέφει εξακόσιους ανθρώπους οι οποίοι έχουν οικογένειες και γι’ αυτό πρέπει να στηρίζεται σε ένα στέρεο έδαφος και όχι να καταφεύγει σε πυροτεχνήματα».
Την ίδια στιγμή, αυτό που απασχολεί τον Τζ. Πάκορ είναι να «μας γνωρίσει ο κόσμος. Δουλεύουμε εντατικά πάνω σε αυτό, από το στήσιμο της νέας μας ιστοσελίδας έως την οργάνωση ενός περιπτέρου με «γκάτζετ» και δίσκους που έχουν σχέση με την όπερα. Αν ρωτήσετε έναν ταξιτζή πού είναι το θέατρο Ολύμπια δεν θα ξέρει να σας πάει. Ξέρουν που πέφτει η Λυρική Σκηνή αλλά δεν μου φτάνει αυτό. Χρειάζεται κι άλλο».
«Ναι» στον εκμοντερνισμό
Για τον Τζ. Πάκορ, «η όπερα έχει κάτι σουρεαλιστικό: ο τενόρος υποτίθεται ότι σκέφτεται με όλη τη δύναμη της φωνής του, tutta forza, για να τον ακούσει και ο τελευταίος θεατής, αλλά η υψίφωνος πλάι του υποτίθεται ότι δεν ακούει τίποτα. Ειδικά σε έναν σημερινό νέο, αυτό δείχνει αστείο. Πώς θα τον κάνεις να γοητευθεί από αυτό το θέαμα; Το ζητούμενο είναι να διατηρήσει η όπερα τη γοητεία της μυθοπλασίας και ταυτόχρονα στη σκηνή να επικρατεί ένας στοιχειώδης ρεαλισμός. Γι’ αυτό και πιστεύω στον εκμοντερνισμό της όπερας (αλλαγές εποχών, κάποιες ελευθερίες στα σκηνικά, στα κοστούμια) αλλά δεν πιστεύω σε έναν Ριγολέτο καβάλα σε Χάρλεϊ Ντέιβιντσον»!
Θα τον δούμε άραγε να διευθύνει κάποια παραγωγή της Λυρικής; «Θέλω πολύ να ανεβώ στο πόντιουμ της Λυρικής, όχι όμως μέσα στην επόμενη σεζόν. Εχω πάρα πολλά να κάνω, να προσαρμοστώ. Εχω αγαπήσει τον κόσμο της Λυρικής, ελπίζω αυτό να είναι αμοιβαίο. Το σημαντικότερο είναι να δουλέψουμε καλά μαζί σε όλα τα επίπεδα».
Ο κορυφαίος βιολιστής από την Τεργέστη
Ο Τζοβάνι Πάκορ (Giovanni Pacor) γεννήθηκε στην Τεργέστη το 1957. Σπούδασε βιολί στη γενέτειρά του και διεύθυνση ορχήστρας στη Μουσική Ακαδημία της Βιέννης, δίπλα στον Karl ƒsterreicher και τον Franco Ferrara. Το ίδιο διάστημα κατείχε τη θέση του Α΄ κορυφαίου βιολιστή στο Κρατικό θέατρο του Μπάντεν της Βιέννης.
Το 1986 ανέλαβε τη θέση του Μουσικού Διευθυντή της Ορχήστρας Δωματίου της Βουδαπέστης, θέση που διατήρησε μέχρι το 1992. Με την ορχήστρα αυτή έδωσε περισσότερα από 150 κοντσέρτα σε όλη την Ευρώπη και συνεργάστηκε με σολίστες όπως οι Cecilia Gasdia, Nina Selina, Andras Adorian, Jean-Pierre Rampal και το Jess Vienna Trio.
To 1991 ξεκίνησε τη συνεργασία του με το Teatro Lirico Sperimentale του Σπολέτο ως Μουσικός Σύμβουλος και Διευθυντής ορχήστρας. Από το 1993 έως το 1998 υπήρξε Μουσικός Διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου του Klagenfurt της Αυστρίας. Επίσης διετέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Comunale Teatro «Giuseppe Verdi» της Τεργέστης (1996-2002). Μέχρι να αναλάβει τη θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή της Λυρικής κατείχε τη θέση του Καλλιτεχνικού Συντονιστή του διεθνώς αναγνωρισμένου Fondazione Arena di Verona.
Από το 1998 είναι Μουσικός Σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Οπερας του Μάντσεστερ. Ως επικεφαλής του «Donizetti project» παρουσίασε επί τρία έτη (2004-2007) όπερες του συνθέτη στα μεγαλύτερα πολιτιστικά κέντρα της Ευρώπης. Το συγκεκριμένο project αποτελεί κορυφαίο μουσικό γεγονός των εκδηλώσεων στο Λίβερπουλ, στο πλαίσιο του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2008.