Θυμάστε τη θαυμάσια ταινία του Τριφό «Ο άνδρας που αγαπούσε τις γυναίκες»; Εστω ο τίτλος, αν όχι όλη η ταινία, ταιριάζει στον Λέοναρντ Κοέν, σ’ αυτό τον Ladies’ Man. Εξάλλου, «Death of a Ladies’ Man» είχε τιτλοφορήσει μία ποιητική συλλογή του κι ένα άλμπουμ το 1977. Επιθυμώντας, λατρεύοντας, τραγουδώντας μια γυναίκα ο Κοέν στην ουσία υμνεί Τη Γυναίκα. Λες και η κάθε Σούζαν ή Μάριαν ή Χέδερ να αποτελούν ενσαρκώσεις κάποιας αρχέγονης θηλυκής θεότητας. Ολα αυτά τα τραγούδια του, λοιπόν, από τα σίξτις έως σήμερα, θα ακούσουμε από τον ίδιο τον Κοέν, στη Μαλακάσα, στο Terra Vibe, την Τετάρτη, 30 Ιουλίου. Κακή επιλογή ο συγκεκριμένος χώρος καθώς οι λάτρεις του Κοέν είναι «κάποιας ηλικίας», αλλά αυτό δεν αλλάζει τώρα. Για πολλούς θα είναι ένα προσκύνημα…
Στην Υδρα
Ερωτικός ο Κοέν, εραστής γυναικών, μα πάντα τυραννιόταν από μια έμφυτη, εγγενή μελαγχολία. Αυτό το δίπολο του αθεράπευτου λάτρη της ζωής και του κάλλους, από τη μία, και του πεσιμιστή που βυθίζεται μέσα σ’ ένα αίσθημα ματαιότητας, χαρακτηρίζει τον Κοέν συνολικά. Οι παλαιοί κάτοικοι της Υδρας ίσως να θυμούνται τον ευγενή αλλά συννεφιασμένο «ξένο» που διέσχιζε τα σοκάκια της ερωτευμένος αλλά και θλιμμένος. Και, βέβαια, δεν το έχει εκφράσει μόνο μέσα από τη μουσική αλλά και μέσα από το γράψιμο. Ενδεικτικά αναφέρω το «Αγαπημένο Παιχνίδι» (εκδ. Μελάνι) ένα αυτοβιογραφικό bildungsroman και την ποιητική συλλογή «Το Βιβλίο του Πόθου» (εκδ. Ιανός). Μερικά από τα ποιήματα αυτά τα ακούσαμε μελοποιημένα από τον Φίλιπ Γκλας, στο Badminton. Γεννημένος το 1934 στο Μόντρεαλ, σε ηλικία εννέα χρόνων, θα δει τον πατέρα του να πεθαίνει. Το 1956 θα εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή. Το μεγάλο του όνειρο είναι να γίνει ποιητής ή συγγραφέας ή και τα δύο αυτά μαζί, έτσι, καταφεύγει στην Υδρα για να γράφει. Η μεγάλη αλλαγή θα έρθει όταν εγκατασταθεί στις ΗΠΑ και το 1966 συνθέσει το «Suzanne». «Η Σουζάν είχε ένα δωμάτιο σ’ ένα δρόμο, στο λιμάνι του Μόντρεαλ. Τα πάντα συνέβησαν έτσι ακριβώς όπως τα έγραψα. Ηταν η γυναίκα κάποιου γνωστού μου. Η φιλοξενία της είχε κάτι απόλυτα αγνό. Λίγους μήνες αργότερα, το τραγούδησα μέσα απ’ το τηλέφωνο στην Τζούντι Κόλινς».
Από το 1967 έως το 1974, ο Λέοναρντ Κοέν συνέθεσε τα κορυφαία του τραγούδια: Το «Sisters of Mercy»: «Το έγραψα μέσα σε λίγες ώρες μια χειμωνιάτικη νύχτα σ’ ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στο Εντμοντον της Αλμπέρτα. Η Μπάρμπαρα και η Λορέιν κοιμόντουσαν στον καναπέ. Το δωμάτιο είχε πλημμυρίσει από το σεληνόφως, το οποίο καθρεπτιζόταν πάνω στον πάγο του ποταμού Βόρειου Σασκατσεουάν. Το είχα τελειώσει όταν ξύπνησαν». Το «So Long Marianne», για τη Μαριάν Γιένσεν: «Δεν είχα καταλάβει ότι την αποχαιρετούσα μ’ αυτό το τραγούδι, αλλά μάλλον αυτό έκανα. Μου έδωσε πολλά τραγούδια, όπως και σε πολλούς άλλους. Είναι Μούσα». Το «Bird on the Wire»: «Πάντα ξεκινάω τις συναυλίες μου με αυτό το τραγούδι… Το άρχισα στην Ελλάδα και το τελείωσα σ’ ένα μοτέλ στο Χόλιγουντ κάπου στα 1969 όπως και πολλά άλλα… Ο Κρις Κριστόφερσον με πληροφόρησε ότι είχα κλέψει μέρος της μελωδίας από ένα συνθέτη απ’ το Νάσβιλ. Είπε επίσης ότι τους πρώτους δύο στίχους θα τους χαράξει στον τάφο του και θα στενοχωρηθώ αν δεν το κάνει». Το «Famous Blue Raincoat»: «Είχα ένα ωραίο αδιάβροχο τότε, Μπέρμπερις, που είχα αγοράσει απ’ το Λονδίνο το 1959. Η Ελίζαμπεθ πίστευε ότι όταν το φορούσα έμοιαζα με αράχνη. Γι’ αυτό μάλλον δεν ήθελε να έρθει μαζί μου στην Ελλάδα». Το «Chelsea Hotel No. 2», για την Τζάνις Τζόπλιν: «Το έγραψα για μια Αμερικανίδα τραγουδίστρια που πέθανε καιρό πριν. Εμενε στο ξενοδοχείο Τσέλσι, όπως κι εγώ. Το ξεκίνησα στο μπαρ ενός πολυνησιακού εστιατορίου στο Μαϊάμι και το τελείωσα στην Ασμάρα της Αιθιοπίας λίγο πριν ανατρέψουν τον βασιλιά εκεί».
Ζεν ασκητής
Μέσα στη δεκαετία του ’80 μπαίνει μια υποψία χορευτικού μπιτ, ο ήχος του Κοέν αποκτά ηλεκτρονικό φόντο, ενώ εισάγεται κι ένας πιο πολιτικός προβληματισμός (και ένα κάπως μαύρο χιούμορ) στο στίχο του. Το άλμπουμ που θα σηματοδοτήσει αυτή την αλλαγή θα είναι το εξαιρετικό «I’m your Man». Μέσα στο ίδιο πνεύμα θα ηχογραφήσει και το τρυφερό, υπόγεια σκοτεινό, «Dance me to the End of Love».
Το 1994, ο Κοέν θα απομονωθεί σε Ζεν μοναστήρι, κοντά στο Λος Αντζελες. Το 2001 θα επανέλθει στα εγκόσμια με το άλμπουμ «Ten New Songs», στο οποίο περιλαμβάνεται το «Alexandra Leaving», βασισμένο στο καβαφικό «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιος», ενώ το 2004 θα έλθει ένα ακόμα εκπληκτικό άλμπουμ, το «Dear Heather. Λίγο πριν εκδώσει το «Βιβλίο του Πόθου», τον Μάιο του 2006, ο Κοέν θα πάθει μεγάλη οικονομική καταστροφή εξαιτίας του μάνατζέρ του, χάνοντας πέντε εκατομμύρια δολάρια. Τα καλά νέα όμως είναι ότι τον περασμένο Ιανουάριο ανακοίνωσε την πρώτη του περιοδεία μετά από 15 χρόνια, σε Καναδά και Ευρώπη.
«Κοίτα με, Λέοναρντ»
Σύμφωνα με τον βιογράφο του Κοέν, Χάρι Ράσκι, ο Κοέν έκανε ένα γάμο στη ζωή του με τη Σούζαν Ελροντ, ο οποίος ατύχησε. Ο ίδιος βέβαια έχει δηλώσει ότι ναι μεν απέκτησε δύο παιδιά με την Ελροντ, αλλά δεν παντρεύτηκαν ποτέ, εξαιτίας της δικής του «δειλίας» και του «φόβου» του απέναντι στο γάμο.
Μέσα στη δεκαετία του ’90 ο Κοέν είχε δεσμό με την ηθοποιό Ρεβέκκα Ντε Μορνέ, ενώ σήμερα είναι μαζί με την Αντζανί Τόμας. Τα υπέροχα δεύτερα γυναικεία φωνητικά που συναντά κανείς σε πολλά τραγούδια του Κοέν, βρίσκουν την αποθέωσή τους μέσα από τη δική της φωνή -όπως και μέσα από αυτά της ικανότατης νέας του παραγωγού, από το 2001, της Σάρον Ρόμπινσον- ειδικά στο «Dear Heather». Σε αυτό το άλμπουμ περιλαμβάνεται το «Because of»: «Εξαιτίας μερικών τραγουδιών/ Οπου μίλησα για το μυστήριό τους,/ Οι γυναίκες υπήρξαν εξαιρετικά ευγενείς/ προς τα γηρατειά μου./ Φτιάχνουν μια κρυψώνα/ στις πολυάσχολες ζωές τους/ και με κρύβουν εκεί./ Γδύνονται/ με διαφορετικούς τρόπους/ και μου λένε,/ «Κοίτα με, Λέοναρντ/ Κοίτα με για μια τελευταία φορά»./ Κι έπειτα, σκύβουν πάνω απ’ το κρεβάτι/ και με σκεπάζουν/ σαν ένα μωρό που τρέμει». Οι γυναίκες, πάντα οι γυναίκες…