Ενα pas de chat, ανάλαφρο όσο το βήμα της γάτας που σε εκτινάσσει στον αέρα χωρίς κανένας να το καταλάβει… Λάμπεις, πετάς, σαν να σε έχει πιάσει από τη μέση ο παρτενέρ σου και το πιο χαριτωμένο βήμα στο μπαλετικό λεξιλόγιο γίνεται η είσοδος σου στον παράδεισο. Οχι μόνο ένα αλλά πολλά, πάρα πολλά pas de chat μας έφεραν κοντά. Εκείνη δεν θα το θυμάται, εγώ από την πλευρά μου αποκλείεται να το ξεχάσω. Την εποχή που η Ελλάδα αγωνιζόταν να δημιουργήσει μια Κρατική Σχολή Χορού αντάξια των αντίστοιχων σχολών του εξωτερικού, η Βίκυ Μαραγκοπούλου, ως βασική καθηγήτρια μπαλέτου της ΚΣΟΤ πρωτοπορούσε. Πολλά χρόνια αργότερα, τόλμησε όχι ένα απλό pas de chat αλλά ένα εντυπωσιακό grand jete. Ενα βήμα που αυτή τη φορά επρόκειτο να αλλάξει ολόκληρο το τοπίο του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα.
Ως διευθύντρια της Σχολής Χορού της Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτιστικής Ανάπτυξης Καλαμάτας (από το 1987) και του Διεθνούς Κέντρου Χορού της πόλης (από το 1995) καθώς και ως καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας (από την ίδρυσή του) ένταξε τον ελληνικό χορευτικό κόσμο σε μια διεθνή κοινότητα: Με την αφοσίωση, την εργατικότητα, την τελειομανία, την ευαισθησία και τη βαθιά καλλιέργεια που τη διακρίνει. Για το έργο της στο Δ.Φ. Χ. Καλαμάτας της έχει απονεμηθεί ο τίτλος του Ιππότη των Γραμμάτων και Τεχνών του Γαλλικού Κράτους. Ενας ιππότης για τον χορό. Πόσο τον έχουμε ανάγκη. Την ίδια ώρα που το φετινό 14ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας ετοιμάζεται να κατεβάσει την αυλαία του (απόψε το βράδυ με την παράσταση των Sankai Juku) όλα τα μάτια είναι στραμμένα με ελπίδα στις δηλώσεις του υπουργού Πολιτισμού Μιχάλη Λιάπη.
Δεν ήταν και μικρή η διαμαρτυρία με την οποία τον υποδέχτηκαν οι εργαζόμενοι της ΔΕΠΑΚ λίγο πριν από την έναρξη του Φεστιβάλ. Ούτε και η υπόσχεση του ιδίου πως η χρηματοδότηση του φεστιβάλ (μέχρι πριν από την πρεμιέρα δεν είχε δοθεί ούτε ένα ευρώ από την φετινή επιχορήγηση!) είναι εξασφαλισμένη για τα επόμενα πέντε χρόνια. Απομένει να το δούμε.
– Τι έχει πετύχει το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας από τότε που ξεκίνησε;
– Μέχρι το 1995, που άρχισε το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, η παρουσία του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα ήταν σπάνια και αποσπασματική. Βέβαια, υπήρχαν μικρές οάσεις, πρωτοβουλίες όμως που αντανακλούσαν το μεράκι συγκεκριμένων προσώπων.
Το Φεστιβάλ της Καλαμάτας αποτέλεσε την πρώτη ολοκληρωμένη και γενναία παρέμβαση από την πλευρά της πολιτείας, τόσο από το υπουργείο Πολιτισμού όσο και από τον Δήμο της Καλαμάτας, σε μία πόλη που είχε συνδέσει στενά την ανάπτυξή της με τον πολιτισμό.
Σε επαφή
Αυτό που πέτυχε το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού, στην δεκατετράχρονη πορεία του, ήταν να φέρει σε επαφή το ελληνικό κοινό με τον σύγχρονο χορό, αποκαλύπτοντας έτσι τις μεγάλες δυνατότητες και τη δυναμική του από τον περασμένο αιώνα μέχρι σήμερα. «Του χορού που εκρήγνυται σε μία πολλαπλότητα πειραματισμού και που τρέφεται από τις εξελίξεις και επαναστάσεις του καιρού μας», όπως τόσο εύστοχα διατυπώνει η Ιζαμπέλ Ζινό. Οι πολύ προσεκτικές επιλογές στο φεστιβάλ της Καλαμάτας στόχευαν να παρουσιάσουν ένα μεγάλο φάσμα της σύγχρονης δημιουργίας που περιλάμβανε τόσο τις εμβληματικές, ιστορικές πλέον, προσωπικότητες του χορού όσο και τους καταξιωμένους σύγχρονους δημιουργούς αλλά και τους νεότατους χορογράφους του πειραματισμού. Αυτό όχι μόνο ενημέρωσε και ενέπνευσε τους λίγους, τότε, φίλους του χορού, αλλά δημιούργησε και συσπείρωσε ένα ευρύτερο και συνεχώς αυξανόμενο κοινό που γνωρίζει πλέον και παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον αυτά που συμβαίνουν στον χορό σήμερα. Πιστεύω πως σε αυτούς, πρωτίστως, τους λόγους οφείλεται η καταξίωση του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας στην Ελλάδα, αλλά και η διεθνής του αναγνώριση.
Τομή
Το γεγονός ότι ένας τέτοιος θεσμός δημιουργήθηκε αλλά και εδραιώθηκε στην περιφέρεια αποτελεί τομή, σπάνια νομίζω, για την ελληνική πραγματικότητα. Σε αυτά που έχει προσφέρει συμπεριλαμβάνω και το έργο που έχει επιτελέσει μέσα από τις εκπαιδευτικές του δραστηριότητες, που ξεκίνησαν από τη δεύτερη κιόλας χρονιά λειτουργίας του Φεστιβάλ. Οι άνθρωποι του χορού χάρη σε αυτές, εκτός από τις προσεγμένες και επιλεγμένες παραστάσεις που παρακολουθούσαν, είχαν τη δυνατότητα να έρθουν σε άμεση επικοινωνία με τους καλλιτέχνες, επικοινωνία που διευκολύνεται όταν ένα φεστιβάλ πραγματοποιείται σε μία μικρή πόλη, αλλά και να παρακολουθούν μαθήματα καθημερινά με τους σημαντικότερους δασκάλους της εποχής μας, κάτι ανέφικτο σε άλλες εποχές για τη χώρα μας. Το φεστιβάλ, και ως όφειλε, λειτουργεί και ως πλατφόρμα παρουσίασης των Ελλήνων χορογράφων και του έργου τους. Κάποιες φορές, μακάρι να ήταν περισσότερες, και σαν παραγωγές ή συμπαραγωγές με το φεστιβάλ. Σημαντική όμως θεωρώ τη συμβολή του φεστιβάλ στο να γίνει περισσότερο γνωστός ο σύγχρονος ελληνικός χορός στο εξωτερικό.
Με όχημα το κύρος του, τις διεθνείς του σχέσεις και τις συνεργασίες του όχι μόνο συνέβαλε στο να τον παρουσιάζει πολλές φορές στην ολότητά του, αλλά και να προωθεί καθοριστικά την παρουσία του στο εξωτερικό.
Υπόθεση όλων
– Ποιο είναι το έργο σας από τη θέση της καλλιτεχνικής διευθύντριας;
– Τυπικά το έργο της καλλιτεχνικής διευθύντριας είναι ο σχεδιασμός του καλλιτεχνικού προγράμματος και η επιλογή της ομάδας των συνεργατών που θα το υλοποιήσουν. Το έργο μου βέβαια δεν περιορίστηκε ποτέ μόνο σε αυτό. Εργάστηκα για όλους τους τομείς του Διεθνούς Κέντρου Χορού Καλαμάτας και συμμετείχα σχεδόν σε όλα όσα έπρεπε να γίνουν προκειμένου να εξοικονομηθούν πόροι και να προκύπτει ένα καλύτερο αποτέλεσμα, καλλιτεχνικό και οργανωτικό. Οταν ήθελα να διασκεδάσω την κούρασή μου, έπαιρνα ένα χαρτί και κατέγραφα τα επαγγέλματα που θα μπορούσα να κάνω έπειτα από αυτές τις εμπειρίες μου. Το ίδιο έκαναν και οι λιγοστοί αλλά αφοσιωμένοι συνεργάτες του φεστιβάλ. Εξ αρχής και μέχρι σήμερα το να λειτουργήσει το φεστιβάλ όσο καλύτερα γινόταν ήταν υπόθεση όλων μας. Πιστεύω, πως αυτή τη διάθεση και φροντίδα έχουν νιώσει αρκετοί φίλοι του φεστιβάλ, ακόμα και όταν μοιραία υπήρξαν και κάποιες ατέλειες. Εδώ, θα πρέπει να τονίσω ότι δεν είχαμε ποτέ την παραμικρή υπέρβαση στους προϋπολογισμούς του φεστιβάλ, που παρέμειναν όλα αυτά τα χρόνια στα ίδια σχεδόν επίπεδα της πρώτης του διοργάνωσης, το 1995.
Σημειώστε, επίσης, ότι ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που δουλεύουν για το φεστιβάλ και τα 14 χρόνια είναι ο ίδιος, ο αριθμός των παραστάσεων έχει κατά πολύ αυξηθεί, το έργο μας έχει πολλαπλασιαστεί. Χωρίς προσποιητή μετριοφροσύνη, θα έλεγα πως και με όρους management, πολιτιστικού management εν προκειμένω, τέτοια απόδοση θεωρείται το λιγότερο ως αξιόλογη, για να μην πω σπάνια στον χώρο μας.
Χρηματοδότηση
Γι’ αυτό η εξαγγελία του υπουργού Πολιτισμού κ. Μιχάλη Λιάπη για το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Καλαμάτα, μας δίνει ελπίδες για το κοντινό και το απώτερό του μέλλον. Η υπόσχεση ότι μετά τις 250.000 ευρώ, που εκταμιεύονται, θα ακολουθήσουν και οι υπόλοιπες 230.000 σύντομα, εξασφαλίζει τη λειτουργία μας και τον επόμενο χρόνο. Η πρόθεση δε να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση του φεστιβάλ για τα πέντε επόμενα χρόνια, εντάσσοντάς το στο ΕΣΠΑ, μας δίνει ελπίδες.
«Ηταν ένας κεραυνοβόλος μεγάλος έρωτας»
– Από τον κλασικό χορό στην πρωτοπορία. Μιλήστε μας γι’ αυτή τη συναρπαστική διαδρομή σας.
– Μαθήματα κλασικού μπαλέτου ξεκίνησα όταν ήμουν 7 χρόνων. Η σχέση μου με το κλασικό μπαλέτο είχε πολλά από τα χαρακτηριστικά ενός κεραυνοβόλου μεγάλου έρωτα. Αισθανόμουν τόσο οικεία μέσα σε αυτόν τον κόσμο! Τώρα, βέβαια, εξηγώ πολλά. Καταρχήν, τη μεγάλη μου έλξη, ιδίως μέχρι κάποια ηλικία, για το ρομαντικό κίνημα σε όλες του τις εκφάνσεις, τόσο στην τέχνη όσο και στη ζωή.
Το κλασικό μπαλέτο γαλουχήθηκε από αυτό. Από εκεί άντλησε τη θεματολογία του, την αισθητική του. Η αύρα του και η μαγεία του κυριολεκτικά με συνεπήραν. Οπως, επίσης, η μουσική του Τσαϊκόφσκι, συνθέτη των σημαντικότερων έργων του κλασικού ρεπερτορίου και παντοτινής μου αγάπης. Ολα αυτά με οδήγησαν στη σχολή του Βασιλικού Μπαλέτου, στο Λονδίνο, μία από τις μεγαλύτερες σχολές του κόσμου για να ολοκληρώσω τις σπουδές μου, το 1969, πού όπως και σε άλλα μέρη του κόσμου, ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους, ήταν η εποχή των μεγάλων ανατροπών. Εποχή, που επηρέασε και εμένα και έβγαλε στην επιφάνεια ιδεολογικές και υπαρξιακές συγκρούσεις με το κλασικό μπαλέτο, συγκρούσεις, που γεφυρώθηκαν πλήρως με την επαφή μου με τον σύγχρονο χορό. Οταν, λοιπόν, έφθασε η εποχή, στο τέλος των σπουδών μου, να ξεκινήσω την επαγγελματική μου ζωή πολλά πράγματα είχαν αλλάξει… Και τότε ήρθε η μεγάλη αναταραχή… Ενιωσα πολύ καλά όταν γύρισα στην Ελλάδα, η αγάπη μου για τον χορό είχε μετατοπιστεί κυρίως προς την εκπαίδευση, ένα έργο που συνδύαζε, όπως το ένιωθα τότε, την αγάπη μου για την Τέχνη και την ανάγκη μου για κοινωνική συλλογική προσφορά.
Ενιωσα πολύ καλά που άνοιξα τη δική μου σχολή χορού, που εργάστηκα στο Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι, που δίδαξα στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης για 20 χρόνια, ένα σχολείο με προσανατολισμό στον σύγχρονο χορό. Βρήκα χρόνο να ασχοληθώ και με άλλα πράγματα, που με ενδιέφεραν και αγαπούσα, και φυσικά είμαι ευτυχής που συνέβαλα και εγώ στη δημιουργία της Πολιτιστικής Καλαμάτας, που μέσα από αυτήν αναδύθηκε και αναδείχθηκε το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
Χρωστάω πολλά στην καλή μου εκπαίδευση, την αξία της οποίας συνειδητοποιώ κάθε μέρα, εξίσου όμως και στις επιρροές που έχω δεχθεί από τους ανθρώπους και τις καταστάσεις που συνειδητά ή ασυνείδητα άφηνα να με επηρεάζουν.
Μήπως αυτά απαντούν, λίγο στην ερώτηση σας;
«Πολύ δημιουργικό και αισιόδοξο το μέλλον»
– Τι θα μπορούσε να αλλάξει, να ανανεωθεί; Μία μικρή αυτοκριτική (Κοιτώντας στο παρελθόν, στο παρόν, στο μέλλον).
– Από τη στιγμή που πολλές σημαντικότατες δραστηριότητες ανακόπτονται από την οικονομική ανασφάλεια και την ανεπαρκή στελέχωση δεν μπορώ παρά να εμμένω σε αυτό.
– Πώς βλέπετε το μέλλον του Φεστιβάλ;
– Το μέλλον του φεστιβάλ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με όλα αυτά που σας προανέφερα. Πολύ δημιουργικό και αισιόδοξο, αν, όπως είπα προηγουμένως, του δοθεί η αναγκαία ασφάλεια, ούτως ώστε να προχωρεί στο έργο του αλλά και να αναπροσδιορίζει δημιουργικά τον ρόλο του σε ένα καινούργιο περιβάλλον, που έχει δημιουργηθεί στον σύγχρονο χορό αλλά και γενικότερα στις παραστατικές τέχνες. Πιστεύω ότι σε αυτή τη δημιουργία έχει συμβάλλει και το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.