Το μπλογκ του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης κλείνει ένα χρόνο λειτουργίας, το Μπενάκη μιλάει άπταιστα ισπανικά και το Κυκλαδικής Τέχνης μπήκε στο facebook. Και ενώ η Εθνική Πινακοθήκη ξαφνιάζει με την πρόσφατα ανανεωμένη ιστοσελίδα της, αυτή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου βρίσκεται ακόμα στα σχέδια. Εδώ και αρκετά χρόνια, ολοένα και πιο πολλές υπηρεσίες και οργανισμοί καλούνται να δημιουργήσουν μια έντονη παρουσία στο Διαδίκτυο. Τα μουσεία δεν εξαιρούνται από τον κανόνα. Οι ιστοσελίδες των μουσείων στο εξωτερικό, και όχι μόνο των μεγάλων ονομάτων όπως του Μητροπολιτικού της Νέας Υόρκης ή της Τέιτ Μόντερν στο Λονδίνο, προσφέρουν ψηφιακές εκθέσεις επιμελημένες ειδικά για το Διαδίκτυο, πλήρεις καταλόγους των συλλογών τους με φωτογραφικά αρχεία και λεπτομερείς βιβλιογραφίες, διεξοδικά ενημερωμένα μπλογκ για τρέχοντα ζητήματα και εργασίες. Η διαχείριση της διαδικτυακής τους παρουσίας ενισχύει την ιδέα του εγκυκλοπαιδικού και διδακτικού οργανισμού, η οποία γεννήθηκε την εποχή του Διαφωτισμού και αποτέλεσε τη βάση της λειτουργίας του μουσείου που γνωρίζουμε σήμερα. Στην Ελλάδα, μια χώρα πλούσια σε μουσεία και εξαγώγιμο πολιτισμό, η ανάπτυξη διαδικτυακών τόπων για την προβολή και επίσκεψη των μουσείων άργησε πολύ να εξελιχθεί αλλά έχει κάνει σημαντικά βήματα. Και ενώ υπάρχουν παραδειγματικές προσπάθειες όπως αυτές του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, δεν λείπουν και περιπτώσεις όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, που δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει ακόμη τον δικό του διαδικτυακό τόπο.
Μέχρι πριν από λίγους μήνες, η ιστοσελίδα της Εθνικής Πινακοθήκης προσέφερε έναν τυπικό χαιρετισμό της διευθύντριας Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα και απλές πληροφορίες πρόσβασης. Φέτος το καλοκαίρι εγκαινίασε τον νέο της διαδικτυακό τόπο, με επιλογή τεσσάρων γλωσσών (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά) και με προσεγμένο αρχείο Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών με βιογραφικά στοιχεία και φωτογραφικό υλικό. Παρόλο που άργησε πολύ να δημιουργηθεί, η νέα ιστοσελίδα της Πινακοθήκης, ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Δύο θέματα θέλουν όμως άμεση επίλυση: η κάλυψη των τρεχουσών εκθέσεων (δεν βρήκαμε πουθενά πληροφορίες για την έκθεση χαλκογραφιών του Γκόγια!) και μια επείγουσα μετάβαση από το φαξ στη χρήση email…
Υπάρχουν όμως και μουσεία που κινητοποιήθηκαν από νωρίς στο Διαδίκτυο. Η ιστοσελίδα του Μουσείου Μπενάκη, που λειτουργεί τουλάχιστον εφτά χρόνια, έχει συνηθίσει τους χρήστες σε σταθερές ανανεώσεις. Πρόσφατα προσέθεσε την επιλογή της ισπανικής γλώσσας, online κατάλογο της βιβλιοθήκης του και ψηφιακό φωτογραφικό αρχείο που προσφέρει τη δυνατότητα δημιουργίας προσωπικής συλλογής έργων για τον κάθε χρήστη.
Στη συμπρωτεύουσα
Στα δύο σημαντικά μουσεία της συμπρωτεύουσας, το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, οι προσπάθειες είναι κάτι παραπάνω από καλές. Το Μουσείο Φωτογραφίας έχει ένα εύχρηστο αρχείο, σίγουρα πολύτιμο για φοιτητές και ερευνητές, που περιλαμβάνει πληροφορίες για εκθέσεις των τελευταίων οκτώ ετών και πλούσιο συνοδευτικό φωτογραφικό υλικό, με γρήγορη προβολή και πλοήγηση.
Και αν το Μουσείο Φωτογραφίας επικεντρώνεται στο υλικό του εις βάθος, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης αναλαμβάνει τον ρόλο του κόμβου, με links στις θυγατρικές του ιστοσελίδες, όπως αυτή της Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, του Εικαστικού Πανοράματος στην Ελλάδα, του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και μιας ηλεκτρονικής εκπαιδευτικής έκδοσης. Αλλωστε ένας από τους βασικούς στόχους του μουσείου, οι οποίοι αναγράφονται στην αρχική του σελίδα στο Διαδίκτυο είναι «η χρήση της πλέον εξελιγμένης ψηφιακής τεχνολογίας σε όλους τους τομείς επικοινωνίας, η ανάπτυξη των διαδικτυακών εφαρμογών και η δημιουργία διαδικτυακού κόμβου».
Οσον αφορά τα μουσεία που δεν είναι αφιερωμένα στη σύγχρονη τέχνη, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης αποδεικνύουν ότι και αυτή η κατηγορία μπορεί και οφείλει να αναπτύξει την εικόνα και την παρουσία της στο Διαδίκτυο. Με αφορμή την πρόσφατη έκθεση «Βυζαντινές Επι-Σκέψεις», το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο διατηρούσε μπλογκ με πληροφορίες για τα διάφορα στάδια της οργάνωσης και του στησίματος της έκθεσης. Παρόλο που το περιεχόμενο περιέγραφε πιο πολύ τα συναισθήματα των συντελεστών της έκθεσης παρά τις ιδέες και τις έννοιες πίσω από την έκθεση, η πρωτοβουλία του μπλογκ δείχνει μια θετική στάση απέναντι στη χρήση του Διαδικτύου.
Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης διατηρεί κι αυτό έναν εύχρηστο διαδικτυακό τόπο που προσφέρει εικονική ξενάγηση των συλλογών και της ιστορίας του μουσείου, στα ελληνικά και αγγλικά, ενώ οι φετινοί εθελοντές του ανέλαβαν να δημιουργήσουν και να συντηρήσουν ένα προφίλ του μουσείου στο facebook, προσελκύοντας τη νεολαία και ενημερώνοντας ένα ευρύτερο κοινό για τις περιοδικές εκθέσεις με σποτάκια από το youtube.
Οnline η Σύγχρονη Τέχνη
Αυτό τον μήνα, το μπλογκ του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης κλείνει ένα χρόνο ακριβώς. Το όνομα του μπλογκ, Fixit, παραπέμπει και στον σκοπό του: να παρακολουθήσει βήμα βήμα την ανακατασκευή του κτιρίου στο πρώην εργοστάσιο του Φιξ. Η διευθύντρια του μουσείου Αννα Καφέτση εξηγεί ότι το μπλογκ «ήταν μια καλή αφορμή για να ανοίξει μια συζήτηση γύρω από τη σύγχρονη τέχνη, την αρχιτεκτονική, ζητήματα μουσειολογίας με κείμενα που γράφουν οι άνθρωποι του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και οι φίλοι μας». Οι «φίλοι» αποτελούν ενδιαφέρουσες προσωπικότητες του χώρου της τέχνης, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, κριτικοί τέχνης, προσφέροντας ένα προσεγμένο και πλούσιο περιεχόμενο, από συνεντεύξεις μέσω email σε φωτογραφικά ρεπορτάζ.
Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης είναι ίσως ένα καλό παράδειγμα ελληνικού μουσείου που έχει καταφέρει να χρησιμοποιήσει το Διαδίκτυο όχι μόνο για την προβολή του, αλλά και για τη λειτουργία του. Μερικοί από τους νέους στόχους του μουσείου είναι η «πρόσβαση σε περισσότερες πληροφορίες και υλικό για όλους τους χρήστες, δυνατότητα στην ερευνητική και εκπαιδευτική κοινότητα μελέτης των συλλογών και των αρχείων του Μουσείου, αλλά κυρίως μεγαλύτερη δυνατότητα επικοινωνίας με το κοινό μέσω διαδραστικού περιεχομένου δράσεων και υπηρεσιών που ευνοούν τον διάλογο και την ανταλλαγή».
Το offline Εθνικό Αρχαιολογικό
Πληκτρολογήσαμε σε μια μηχανή αναζήτησης τους όρους «εθνικό αρχαιολογικό μουσείο». Δεν υπήρχε πουθενά ιστοσελίδα αφιερωμένη αποκλειστικά στο θησαυροφυλάκιο της Πατησίων, γιατί πολύ απλά, δεν υφίσταται. Η εκπρόσωπος του μουσείου εξηγεί ότι η παρουσία του μουσείου στο Διαδίκτυο στηρίζεται σε τρεις διαφορετικούς διαδικτυακούς χώρους που εξυπηρετούν συγχρόνως και άλλους φορείς. Ο πρώτος είναι ο κόμβος του Οδυσσέα, μία προσπάθεια καταχώρισης των αρχαιολογικών χώρων, μουσείων και μνημείων της Ελλάδας, με φωτογραφικό υλικό, διαδραστικούς χάρτες, χρονολογικά διαγράμματα και ένα εύχρηστο γλωσσάρι. Οι πληροφορίες για το μουσείο είναι αρκετά κατατοπιστικές, αλλά λείπει το προσωπικό στοιχείο, αφού ο κόμβος εξυπηρετεί πολλούς άλλους φορείς και λειτουργεί περισσότερο σαν ένας πολυχρηστικός online κατάλογος, αν και τις τελευταίες εβδομάδες αντιμετωπίζει αρκετά τεχνολογικά προβλήματα. Δεύτερος χώρος προβολής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, η ιστοσελίδα του υπουργείου Πολιτισμού που προσφέρει διαδικαστικές πληροφορίες για τη δομή του. Το περιεχόμενο όμως είναι περιορισμένο (η εκτύπωση των συγκεκριμένων πληροφοριών δεν ξεπερνά τις δύο σελίδες). Τελευταίος σταθμός, η ιστοσελίδα www. michael-culture.gr, έργο που άρχισε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το 2004 και υιοθετήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού φέτος την άνοιξη. Η συγκεκριμένη ιστοσελίδα «αποσκοπεί στη δημιουργία ενός συγκεντρωτικού καταλόγου ψηφιακών συλλογών του ελληνικού πολιτιστικού αποθέματος». Εδώ, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει λεπτομέρειες για τις συλλογές του σε ψηφιακή μορφή, αλλά προσοχή, όχι και το περιεχόμενό τους.
Το αποτέλεσμα είναι ένα αποσπασματικό δείγμα των λειτουργιών και συλλογών ενός μουσείου που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να είναι σε θέση να προσφέρει πολλά σε μελετητές, φοιτητές, και ενδιαφερόμενους σε όλο τον κόσμο. Η έλλειψη αποκλειστικής ιστοσελίδας αποτελεί και ένα επιπλέον πλήγμα στην εικόνα που έχουν οι ξένοι για τον τρόπο με τον οποίο χειριζόμαστε την πολιτιστική μας κληρονομιά. Το τμήμα δημοσίων σχέσεων του μουσείου μας διαβεβαιώνει ότι «Απώτερος στόχος μας είναι η δημιουργία μιας ιστοσελίδας αποκλειστικά αφιερωμένης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, μια από τις προτεραιότητές μας για το έτος του 2009. Δυστυχώς, το υπουργείο Πολιτισμού δεν είναι σε θέση να διαθέσει χρήματα για την ανάπτυξη ανεξάρτητου διαδικτυακού χώρου, κι έτσι θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην αναζήτηση χορηγιών, ή να εντάξουμε την προσπάθειά μας σε κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα».
Διευθύνσεις στο Διαδίκτυο
Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
www.emst.gr και http://www.fixit-emst.blogspot.com
Μουσείο Μπενάκη
www.benaki.gr
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
www.cycladic.gr
Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης
www.thmphoto.gr
Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
www.greekstatemuseum. com
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
www.byzantinemuseum.gr
Κόμβος Οδυσσέα
www.odysseus.culture.gr
Υπουργείο Πολιτισμού
www.culture.gr
Μichael Culture
www.michael-culture.gr