Το απομεσήμερο, μετά το τέλος της ημερίδας, η συζήτηση συνεχίστηκε με ένα ποτήρι κρασί, μεταξύ τυρού και αχλαδίου, πριν και μετά το αργοπορημένο μεσημεριανό γεύμα. Με αφορμή τη συζήτηση για τη σημασία που μπορεί να έχει σήμερα η ύπαρξη ενός Ινστιτούτου ανθρωπιστικών και κατ’ επέκταση σύγχρονων ιστορικών σπουδών σε μια χώρα, με δεδομένη την ύπαρξη αντίστοιχων πανεπιστημιακών τμημάτων, οι τέσσερις διακεκριμένοι προσκεκλημένοι του κ. Κιτρομηλίδη εξέφρασαν τον βαθύ τους πόνο και τον καημό για την ραγδαία επιδείνωση των συνθηκών έρευνας στο πεδίο των ανθρωπιστικών σπουδών στην Ευρώπη και την υποβάθμιση του επιπέδου σπουδών των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.
Χρηματοδότηση
Ο Ζιλ Πεκού τόνισε ότι ένα ινστιτούτο όπως το ΙΝΕ μπορεί να εξασφαλίσει τον έλεγχο του πεδίου της έρευνας, των θεμάτων και των χρημάτων του, κάτι που σιγά σιγά εξαφανίζεται στην υπόλοιπη Ευρώπη. Τη χρηματοδότηση αναλαμβάνουν ιδιώτες που δεν ενδιαφέρονται για τη γνώση καθεαυτή, κάτι που αποτελεί θεμελιώδη κανόνα ενός ερευνητικού κέντρου. «Βρισκόμαστε σήμερα στη Γαλλία αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα που ενδέχεται να αντιμετωπίζετε κι εσείς εδώ. Η ανάγκη ύπαρξης του αντίστοιχου θεσμού, του CNRS αμφισβητείται. Αμφισβητείται όμως, με έμμεσο τρόπο, δηλαδή το υπουργείο αποφασίζει ότι εκείνο είναι που θα χρηματοδοτεί τις μεγάλες ερευνητικές ομάδες, μέσω της Εθνικής Υπηρεσίας Ερευνας. Το οποίο σημαίνει ότι οι ερευνητές δεν έχουν τον έλεγχο του πεδίου και των θεμάτων της έρευνάς τους», τόνισε ο Ζιλ Πεκού
«Θα έλεγα ότι το πλεονέκτημα του ινστιτούτου είναι ότι έχει συγκεκριμένο ερευνητικό σκοπό. Μπορεί να αναπτύξει με την πάροδο των ετών τα ερευνητικά του προγράμματα σε συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία, κάτι που δύσκολα γίνεται στο πανεπιστήμιο, όπου το επιστημονικό προσωπικό εναλλάσσεται διαρκώς. Ενα ινστιτούτο παρέχει διάρκεια και σταθερότητα στον ερευνητή για την ολοκλήρωση μακροχρόνιων ερευνών», συμπλήρωσε ο Τζον Ντέιβις.
«Από την άλλη, για να κάνω τον δικηγόρο του διαβόλου, η αποκοπή των ερευνητών από το ακαδημαϊκό κόσμο συνιστά πρόβλημα. Το ιδανικό θα ήταν ο ερευνητής να έχει ένα πόδι στο πανεπιστήμιο και ένα στο ινστιτούτο. Ιδιαίτερα στον τομέα των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών. Ο πυρηνικός φυσικός μπορεί ευκολότερα να κλειστεί στο εργαστήριό του. Επίσης, στις κοινωνικές και τις ανθρωπιστικές επιστήμες σπανίως υπάρχει και εξωτερική χρηματοδότηση, ενώ οι θετικές επιστήμες χρηματοδοτούνται από τις βιομηχανίες κ.λπ. Κι εκεί τα πράγματα είναι εύκολα καθώς δεν ελλοχεύει ο κίνδυνος της ιδεολογίας, της άσκησης δηλαδή, ιδεολογικού ελέγχου. Υπάρχουν οι κανόνες της αγοράς, αλλά όχι της ιδεολογίας του χρηματοδότη. Συνεπώς στις ανθρωπιστικές επιστήμες έχουμε ανάγκη της ουδετερότητας του χρηματοδότη, την οποία μπορεί να την εγγυηθεί το κράτος. Γιατί η έρευνα εξαρτάται όλο και περισσότερο από τα αποτελέσματα. Και τα αποτελέσματα στις θεωρητικές σπουδές δεν είναι απτά, όπως το πείραμα του CERN», παρενέβη ο Εντέμ Ελντέμ.
Απομόνωση
Ο Τζοβάνι Λέβι φάνηκε πιο προβληματισμένος: «Με τρομάζει το γεγονός ότι η ιστορία απομονώθηκε και απομόνωσε τον εαυτό της. Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια ενοποιήθηκαν ρίχνοντας πολύ χαμηλά το επίπεδο των σπουδών τους, απευθυνόμενα στις μάζες και απομακρυνόμενα από τον κόσμο της ουσιαστικής έρευνας. Το δημόσιο πανεπιστήμιο ξεψυχάει και μεταβάλλεται σε ένα είδος λυκείου χαμηλού επιπέδου, ενώ ενισχύονται τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Οπότε προέκυψε η τάση της δημιουργίας μετά-πανεπιστημιακών θεσμών για την σοβαρή έρευνα. Αυτό λοιπόν που χρειάζεται είναι η πλήρης αναδιοργάνωση των πανεπιστημίων, προκειμένου να υπάρξει συντονισμός στην έρευνα», υποστήριξε.