Monica Colpi
«Μαύρες τρύπες που εξαχνώνονται. Το χαμένο στοίχημα του Stephen Ηawking»
Μετ. Παν. Τσιαμούρας, εκδ. Αγρα.
Η πιο καταστροφική δύναμη σε ολόκληρο το Σύμπαν: οι μαύρες τρύπες. Θέμα του σύντομου βιβλίου της αστροφυσικού Μόνικα Κόλπι. Τι πραγματεύεται; Την εξάχνωση των μελανών οπών, θεωρία του Στίβεν Χόκινγκ, σύμφωνα με την οποία, η εξάχνωση μιας μαύρης τρύπας σήμαινε ότι μαζί με αυτήν θα εξαφανιζόταν και η μνήμη της, συνεπώς η απώλεια θα μεταφραζόταν στην αδυναμία να επιστραφεί στο Σύμπαν η ιστορία σχηματισμού της μαύρης τρύπας. Η εικασία αυτή θα έθετε υπό αμφισβήτηση μερικές αρχές της ενοποίησης του μικρόκοσμου και του μακρόκοσμου, κατά τις πρώτες στιγμές της Μεγάλης Εκρηξης. Η Κόλπι εξηγεί στο σύντομο αυτό δοκίμιο τι εννοεί μιλώντας για το «χαμένο στοίχημα» του Χόκινγκ σχετικά με την απώλεια μνήμης μιας μαύρης τρύπας.
Προτού φτάσει όμως κανείς στη συζήτηση γύρω από τη θεωρία του Χόκινγκ, το ίδιο το θέμα του βιβλίου, οι μαύρες τρύπες, είναι συναρπαστικό από μόνο του.
Οπως η Μεγάλη Εκρηξη δεν συνέβη κάπου στον χώρο σε κάποιο σημείο του χρόνου, αλλά περικλείει τον χώρο και τον χρόνο με έναν τρόπο που μας είναι πολύ δύσκολο να συλλάβουμε, έτσι και οι μαύρες τρύπες είναι κάτι περισσότερο από πυκνές συμπαγείς μάζες νεκρών αστέρων, των οποίων η βαρύτητα είναι τόσο ισχυρή ώστε δεν επιτρέπει ούτε στο φως να διαφύγει. Είναι τρύπες του χώρου και του χρόνου, κάτι αδιανόητο. Οπως αδιανόητη είναι η έννοια του ορίζοντα γεγονότων, ο οποίος περικλείει μια μαύρη τρύπα: σηματοδοτεί το σύνορο πέρα από το οποίο η έννοια των «γεγονότων» όπως την ξέρουμε παύει να ισχύει. Ομως, αντίθετα με τον ορίζοντα στη Γη, μπορούμε να τον πλησιάσουμε, ακόμα και να τον διασχίσουμε, αν είμαστε αρκετά ανόητοι.
Από τη στιγμή που ένας αστέρας σε κατάρρευση συσταλεί πέρα από τον ορίζοντα γεγονότων του, τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει την περαιτέρω κατάρρευσή του έως ότου όλη η μάζα του συγκεντρωθεί σε ένα σημείο: την ιδιομορφία ή ανωμαλία ή μοναδικότητα, μια πολύ παράξενη οντότητα. Είναι τόσο παράξενη που οι νόμοι της φυσικής, που λειτουργούν οπουδήποτε αλλού, παύουν να ισχύουν στην ιδιομορφία της μαύρης τρύπας. Ο ορίζοντας γεγονότων αντιστοιχεί σε έναν κύκλο κάπου στο εσωτερικό του χείλους αυτού του απύθμενου λάκκου από τον οποίο δεν υπάρχει διαφυγή. Λέγεται επίσης ότι στο εσωτερικό μιας μαύρης τρύπας ο χώρος και ο χρόνος είναι τόσο περιτυλιγμένοι ο ένας «μέσα» στον άλλον, ώστε η απόσταση από τον ορίζοντα γεγονότων μέχρι την ιδιομορφία δεν είναι μια «συνηθισμένη» απόσταση. Γι’ αυτό και οποιοδήποτε αντικείμενο πέσει μέσα σε μαύρη τρύπα δεν έχει άλλη επιλογή παρά να κινηθεί προς την ιδιομορφία. Οι φυσικοί παρομοιάζουν αυτήν την κατάσταση με τον αναπόφευκτο τρόπο που κινούμαστε εμείς, χρονικά, οδεύοντας προς το μέλλον – προς τον θάνατο, την απόλυτη μαύρη τρύπα, πέρα από τον ορίζοντα της οποίας κάθε «γεγονός», όπως το ξέρουμε, παύει να ισχύει. Να γιατί η αστροφυσική και η κοσμολογία, ξεπερνούν κάθε φαντασία. Το βιβλίο της Κόλπι κινείται σε αυτήν ακριβώς τη σφαίρα του πραγματικού που μοιάζει να είναι βγαλμένη μέσα από την πιο εξωφρενική φαντασία.