ΜΝΗΜΕΙΑ. Οι Ελληνες και οι Ιάπωνες επιστήμονες δίνουν συχνά τα χέρια τον τελευταίο καιρό. Η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως με το Mie University του Τόκιο για ένα πρόγραμμα που αφορά τη συμπεριφορά των μνημείων στον Εγκέλαδο. Ειδικότερα του Παρθενώνα. Ενώ το Βυζαντινό Μουσείο με το Πανεπιστήμιο Kyoritsu για ένα πρόγραμμα «θεραπείας» των τοιχογραφιών της Μονής Φανερωμένης.
Ο νέος δρόμος συνεργασίας που ανοίγει με πανεπιστήμια, μουσεία και επιστήμονες της Ιαπωνίας έχει ενδιαφέρον και οφέλη για όλους. Μάλιστα, οι διακρατικές και πολιτισμικές ανταλλαγές δεν περιορίζονται στο επίπεδο προγραμμάτων αλλά επεκτείνονται και σε διοργανώσεις εκθέσεων και δανεισμούς έργων. Ακόμη και σε πρωτότυπες έρευνες.
Παρόμοια δομή
Αν μας έλεγε κάποιος ότι οι ιαπωvικές παγόδες έχουν κοινά δομικά χαρακτηριστικά με τους κίονες του Παρθενώνα, θα το θεωρούσαμε απίθανο. Αυτά τα ξύλινα οικοδομήματα δεν έχουν σχέση με το πεντελικό μάρμαρο.
Το Mie University του Τόκιο και ο καθηγητής Toshikazn Hanazato όμως έχουν άλλη άποψη. Γι’ αυτό πρότειναν με χρηματοδότηση της ιαπωνικής κυβέρνησης να εγκαταστήσουν από τον περασμένο Σεπτέμβριο επιταχυνσιογράφους στον Παρθενώνα ώστε (και με τη συνεργασία του Πολυτεχνείου) να γίνουν μετρήσεις σεισμών στα μνημεία του Ιερού Βράχου. Σε συνδυασμό βέβαια με καταγραφές που έκαναν σε δικά τους μνημεία. «Οι Ιάπωνες επιστήμονες πιστεύουν πως οι ξύλινες παγόδες που έχουν στο Τόκιο, έχουν χαρακτηριστικά στη δομή τους που ταιριάζουν με τους κίονες του Παρθενώνα» λέει στην «Κ» η πολιτικός μηχανικός Μαίρη Ιωαννίδου (διευθύντρια της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως) που άδραξε την ευκαιρία. Ηταν μάλιστα και επίσημα καλεσμένη τους. «Αν και πολύ νεότερα τα μνημεία τους, είδα κι εγώ κάποιες ομοιότητες. Οι δικοί μας σπόνδυλοι είναι ο ένας πάνω στον άλλον και υπάρχει ένα ενδιάμεσο στοιχείο μεταξύ τους. Μια παρόμοια μορφή όμως έχουν και οι ξύλινες παγόδες».
Οι επιταχυνσιογράφοι (στη βάση του Παρθενώνα και στην ανωδομή) κάνουν ήδη τη δουλειά τους μαζί με εκείνους που εγκατέστησε το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου. Αν προσθέσουμε και τον παλιότερο, αυτόν που τοποθετήθηκε από τα χρόνια της δεκαετίας του ’80, το μνημείο ελέγχεται από παντού.
Η παρακολούθηση των τειχών της Ακρόπολης και της επιρροής των σεισμών στα μνημεία είναι στις προτεραιότητες της ΥΣΜΑ. «Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς φτάνουν οι σεισμοί στην Ακρόπολη και την αντοχή της. Βέβαια, οι περισσότερες καταστροφές στα μνημεία της οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα: βομβαρδισμοί, φωτιές, έκρηξη, επεμβάσεις των κατακτητών, κακές αναστηλώσεις. Το γεγονός ότι οι κίονες στέκουν στη θέση τους οφείλεται στο ότι είχαμε εξαιρετική κατασκευή».
Πληρώνουν οι Ιάπωνες
Το ερευνητικό πρόγραμμα «Συντήρηση και ειδική μελέτη των τοιχογραφιών της Μονής Φανερωμένης Σαλαμίνας» είναι επίσης μια καλή συνεργασία ανάμεσα στο Βυζαντινό Μουσείο και την πρεσβεία της Ιαπωνίας (στο πλαίσιο του εορτασμού των 110 χρόνων των διπλωματικών ελληνο-ιαπωνικών σχέσεων). Και δαπανηρή. Η θεραπεία των τοιχογραφιών (του βόρειου κλίτους του καθολικού της Μονής) ολοκληρώθηκε τη χρονιά που μας πέρασε. Και ακριβώς επειδή κρίθηκε επιτυχημένη, αναμένεται να ανανεωθεί με νέα χρηματοδότηση από το υπουργείο Παιδείας της Ιαπωνίας για τα επόμενα χρόνια.
Ερευνητική δουλειά τριετίας (παρουσιάζεται σήμερα στις 7 μ.μ. στο μουσείο). Το μπράβο ανήκει στην ελληνίστρια Kido Masako, βυζαντινολόγο στο Πανεπιστήμιο Kyoritsu του Τόκιο. Εκείνη έπεισε το υπουργείο Παιδείας της Ιαπωνίας να στηρίξει οικονομικά τις εργασίες συντήρησης στις τοιχογραφίες της Μονής. Στο ερευνητικό πρόγραμμα συμμετείχαν ακόμη ο δρ Suzuki Michitaka, καθηγητής ιστορίας της βυζαντινής τέχνης στο πανεπιστήμιο Okoyama και οι ειδικοί μελετητές της θρησκευτικής ζωγραφικής του 18ου αι. δρ Δημήτρης Κωνστάντιος (διευθυντής του Β.Μ.) και δρ Αναστασία Λαζαρίδου, αναπληρώτρια διευθύντρια στο μουσείο, που πραγματεύτηκε τη μελέτη των τοιχογραφιών της Μονής Φανερωμένης Σαλαμίνας και τον ζωγράφο Γεώργιο Μάρκου στη διδακτορική της διατριβή.
«Στην ουσία ανοίγει ένας δίαυλος συνεργασίας μεταξύ ελληνικών και ιαπωνικών φορέων», μας λέει ο διευθυντής του μουσείου. «Ελληνες επιστήμονες θα πάνε στο Τόκιο, θα δώσουν διαλέξεις για τη ζωγραφική του Μάρκου, το μνημείο και τη μεταβυζαντινή ζωγραφική του 18ου αι».