Εκτός από το ψήσιμο του οβελία, τα τσουρέκια, τα κουλούρια, τις κουλούρες και τα κόκκινα αυγά, την παράσταση «κλέβουν» τα… φασαριόζικα -και φαντασμαγορικά- έθιμα της Ανάστασης.
Δεν έχω βρεθεί Πάσχα σε κανένα μέρος της Ελλάδας που να μη σκάνε δυναμίτες. Εξαιρείται μόνον η Αθήνα. Ομως αυτό που γίνεται στην Κάλυμνο στην Ανάσταση και ανήμερα το Πάσχα είναι το κάτι άλλο. Σείεται όλο το νησί από τους δυναμίτες και οι εκρήξεις ακούγονται μέχρι τη Νίσυρο.
Μεσσηνία
Στην Καλαμάτα αναβιώνει ένα έθιμο, που πηγάζει από τους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821, όπου οι Μεσσήνιοι για να αντιμετωπίσουν το ιππικό των Τούρκων χρησιμοποίησαν σαΐτες. Ετσι καθιερώθηκε ως έθιμο ο διαγωνισμός των «μπουλουκιών», ανήμερα το Πάσχα. Οι διαγωνιζόμενοι, με παραδοσιακές ενδυμασίες και οπλισμένοι με σαΐτες, δηλαδή με χαρτονένιους σωλήνες γεμάτους μπαρούτι, επιδίδονται σε σαϊτοπόλεμο, στο γήπεδο του Μεσσηνιακού, με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου.
Βροντάδος Χίου
Η πιο φαντασμαγορική Ανάσταση όμως είναι στη Χίο. Στο Βροντάδο, του Δήμου Ομηρούπολης, την Ανάσταση γίνεται ο Ρουκετοπόλεμος μεταξύ των ενοριών του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερειθιανής. Υπολογίζεται πως κάθε Ανάσταση, 18 – 30 χιλιάδες ρουκέτες πέφτουν στα καμπαναριά των δύο εκκλησιών με στόχο να χτυπήσουν την καμπάνα. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας κι άρχισε είτε κατόπιν κάποιας αντιπαλότητας των 2 ενοριών είτε ως τρόπος να καταδείξουν στους Τούρκους απέναντι ότι βρίσκονταν εκεί και γιόρταζαν την πίστη τους. Επικρατέστερη είναι η δεύτερη εκδοχή. Μεγάλοι και μικροί αρχίζουν να κατασκευάζουν τις ρουκέτες από τον χειμώνα.
Το βράδυ της Ανάστασης, το πρώτο μπαράζ «πέφτει» κατά τις 22.00 για να ρυθμίσουν οι «πολεμιστές» τη σκόπευσή τους. Στην Ανάσταση αρχίζει το πανηγύρι! Οι ρουκέτες είναι τοποθετημένες πάνω σε ειδικές ξύλινες ή μεταλλικές εξέδρες, 400 ή 500 μαζί και ο «πυροβολητής», κρατώντας αναμμένη μία, πυροδοτεί τις υπόλοιπες, που φεύγουν τροχιοδρομώντας για το καμπαναριό της αντιπάλου εκκλησίας!
Μαραθόκαμπος Σάμου
Στη Σάμο και συγκεκριμένα στον Μαραθόκαμπο ανήμερα το Πάσχα, θα παρακολουθήσετε το έθιμο με τις οβίδες. O Μαραθόκαμπος πρωτοστάτησε στην εξέγερση του ’21 και ο θρύλος αναφέρει πως ο καπετάν Σταμάτης Γεωργιάδης τάπωσε το κανονάκι του ακόμα και με κερήθρες κι έκανε τόσο θόρυβο που κατατρόμαξε τους Τούρκους.
Οι προετοιμασίες για την τήρηση αυτού του εθίμου διαρκούν όλο τον χρόνο. Πρέπει να μαζευτούν χρήματα για το μπαρούτι, να κατασκευαστούν καινούρια βλήματα και να συντονιστούν τα συνεργεία. Πολλές από τις οβίδες προέρχονται από τον πόλεμο του ’40.
Επίσης οργανώνονται εξερευνήσεις στο βουνό Κέρκη για να μαζευτούν άσκαστα βλήματα από τις βολές που πραγματοποιεί ο στρατός στις πλαγιές του.
Ανήμερα το Πάσχα, περιμετρικά του χωριού, ανεμίζουν τα «μπαϊράκια» των 5 ενοριών. H κάθε μία έχει και το δικό της χρώμα, συγκεκριμένα όρια, πολυάριθμο συνεργείο και καθορισμένη μέθοδο εκπυρσοκρότησης. Το έθιμο δεν αφορά μόνο βροντερές εκρήξεις. Μεγάλη σημασία δίνεται και στο θέαμα, αφού ο τρόπος τοποθέτησης των βλημάτων συμβάλλει στο να εκτινάσσονται καπνοί σε ορισμένο σχήμα.
Το κάθε ταμπούρι ρίχνει από 5 ομοβροντίες σταδιακά, μία για την κάθε ενορία που το αναστάσιμο λάβαρό της περνά από το συγκεκριμένο σημείο, κατά τη διάρκεια της Υψωσης στις 11.00.
Μια επιστολή από την έπαρχο Κυθήρων και η άποψη του συντάκτη
Ονομάζομαι Χριστίνα Φατσέα και εδώ και 6 και πλέον χρόνια είμαι η έπαρχος Κυθήρων.
Σας ευχαριστούμε πολύ για το αφιέρωμα στα Κύθηρα, μόνο που με κάποιες ανακρίβειες που γράφετε, μάλλον τελικά δυσφημείτε το νησί μας!
Μόλις ξεκινάτε, γράφετε ότι αν επισκεφθεί κάποιος τα Κύθηρα το καλοκαίρι «ενδεχομένως να ταλαιπωρηθεί είτε από συγκοινωνία, είτε από έλλειψη καταλύματος». Κοινώς… μην επισκεφθείτε τα Κύθηρα το καλοκαίρι!
Προβλήματα στη συγκοινωνία τους τελευταίους μήνες μπορεί να είχαμε, μιας και πλοίο από Πειραιά δεν είχε δρομολογηθεί, το καλοκαίρι όμως υπάρχουν πολλαπλά δρομολόγια τόσο από την πιο κοντινή μας στεριά, τη Νεάπολη Λακωνίας, όσο και από άλλες περιοχές με τις οποίες συνδεόμαστε ακτοπλοϊκά, που είναι ο Πειραιάς, η Κρήτη, το Γύθειο και η Καλαμάτα! Οσο για τα καταλύματα, αν μετακινηθείς στην υψηλή περίοδο και δεν έχεις κάνει κάποια κράτηση, φυσικά και θα ταλαιπωρηθείς! Σε ποιο νησί όμως δεν θα συμβεί αυτό;
Και ερχόμαστε τώρα στο πώς θα πάτε… Πολύ δύσκολο, να με συγχωρείτε, δεν είναι! Δύσκολο, αν δεν έχεις κάνει κράτηση και ταξιδεύεις τέλος Ιουλίου με τέλος Αυγούστου, μπορεί να είναι! Και ελπίζω να μην σας γράψουν όλοι αυτοί που θα βρουν εισιτήριο με την Ολυμπιακή, παρά το ότι τους προτρέπετε να μην ψάξουν καν! Και όσο για τα δρομολόγια των πλοίων… σας παραπέμπω στην ιστοσελίδα του Δήμου Κυθήρων, στην οποία θα έπρεπε να είχατε ανατρέξει για να ενημερωθείτε για τα σχεδόν καθημερινά δρομολόγια των πλοίων που εξυπηρετούν τα Κύθηρα, ακόμα και στη διάρκεια του χειμώνα, τόσο περισσότερο δε την καλοκαιρινή περίοδο που είναι πολλαπλά…
Περιμένω κ. Κιούση, και εκφράζω και το σύνολο των επαγγελματικών συλλόγων του νησιού με τους οποίους συναντήθηκα, χθες, Τρίτη 10 Μαρτίου, στο φύλλο του Σαββάτου 14 Μαρτίου και στη θέση ακριβώς της εφημερίδας που είχατε το δημοσίευμα για τα Κύθηρα, να αποκαταστήσετε τις ανακρίβειες που αναφέρατε και που αποτελούν δυσφήμιση για το νησί μας.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Η απάντηση
Αγαπητή κ. έπαρχε και επαγγελματίες του νησιού,
Θέλω να σας διαβεβαιώσω πως δεν έχω καμία πρόθεση να δυσφημίσω κανέναν. Και βεβαίως επισκέφθηκα το site σας. Ετσι, δεν καταλαβαίνω πού είναι το παράπονό σας. Το να έρθει κανείς από την Αθήνα στα Κύθηρα οδικώς (μέσω Νεάπολης) χρειάζεται 7 ώρες τουλάχιστον. Με το πλοίο χρειάζεται 5 περίπου ώρες και είναι δύο φορές την εβδομάδα, αλλά τα ωράρια επιστροφής για επισκέπτες του Σαββατοκύριακου δεν βολεύουν καθόλου (αναχώρηση Δευτ. μεσημέρι). Τέλος, ο εθνικός αερομεταφορέας εξακολουθεί και δίνει τις πτήσεις για τα Κύθηρα κλειστές και αυτό το επιβεβαίωσα τηλεφωνικά περίπου μία εβδομάδα πριν δημοσιευθεί το άρθρο.
Πολύ ωραία τα Κύθηρα, αλλά με τις παρούσες συνθήκες το ταξίδι είναι δύσκολο. Ελπίζω το καλοκαίρι τα πράγματα να είναι καλύτερα. Εν κατακλείδι, κ. έπαρχε, η ευθύνη μου είναι απέναντι στους αναγνώστες της «Καθημερινής».
Φιλικά, Ντινος Κιουσης