Οι πόλεις έχουν τους δικούς τους ρυθμούς όλο το 24ωρο. Η πόλη τη νύχτα, ενώ δεν είναι μια άλλη πόλη, αναπτύσσει ωστόσο τις δικές της σχέσεις, τα δικά της κοινωνικά δρώμενα, ενώ ο χρόνος έχει άλλη διάρκεια. Στο πλαίσιο αυτό, ο κατάλληλα σχεδιασμένος τεχνητός φωτισμός έχει πολλαπλές δυνατότητες: αναδεικνύει την αρχιτεκτονική επιλεγμένων κτιρίων ή και περιοχών ολόκληρων, ενισχύει το αίσθημα της ασφάλειας των κατοίκων καλώντας τους να χρησιμοποιήσουν περισσότερο τους εξωτερικούς χώρους για αναψυχή, δίνει χρώμα, ταυτότητα και χαρακτήρα σε ένα κτίριο, μια περιοχή ή και σε ολόκληρη την πόλη, μειώνει την εγκληματικότητα, βοηθάει στον προσανατολισμό, προβάλλει επιλεκτικά κτίρια ιστορικής σημασίας και μνημεία και δίνει ζωντάνια σε μουντές και υποβαθμισμένες περιοχές. Επιπλέον και σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, ο φωτισμός έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία, την παραγωγικότητα και την οικονομία γενικότερα. Το φως ως «υλικό» και μέσο ανάδειξης της αρχιτεκτονικής σύνθεσης ξεπερνά την αρχική ανάγκη χρήσης. Οι νέες δυνατότητες του φωτισμού στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό, στη δυναμική παρουσία μιας νέας γενιάς «ειδικών του φωτός» που συνδυάζουν δημιουργικά την επιστήμη με την «τέχνη».
Νέες τεχνολογίες προσφέρουν νέο πλούτο με σχεδόν απεριόριστες δυνατότητες τόσο για τη διακριτική ενσωμάτωση του φωτισμού στην αρχιτεκτονική, όσο και για τον πλήρη έλεγχο και προγραμματισμό της ποσότητας, έντασης, κατανομής, κατεύθυνσης και του χρώματος του φωτός που εκπέμπεται. Ο τομέας του φωτισμού ακολουθεί τις εξελίξεις στις τεχνολογίες των ηλεκτρονικών συστημάτων, υπερβαίνοντας τον παραδοσιακό διαχωρισμό μεταξύ πηγής φωτός, φωτιστικού σώματος και συστήματος ελέγχου.
Στον αντίποδα, ο πρόχειρα σχεδιασμένος φωτισμός είναι ομοιόμορφος και στατικός, σπαταλά ενέργεια, προκαλεί φωτορύπανση και προσβάλλει την εικόνα αρχιτεκτονικών δημιουργιών και ιστορικών μνημείων. Δυστυχώς στη χώρα μας ακόμα και σήμερα, η πλειοψηφία των «μελετών» φωτισμού προσφέρεται «δωρεάν» από εμπορικές εταιρείες φωτιστικού εξοπλισμού ως υποστηρικτική υπηρεσία πωλήσεων, δημιουργώντας εύλογη σύγχυση μεταξύ του εργαλείου (βλ. φωτιστικό) και της επιστήμης και «τέχνης» του σχεδιασμού αρχιτεκτονικού φωτισμού. Ο σχεδιασμός του φωτισμού είναι κάτι περισσότερο από την απλή επιλογή φωτιστικών ή τον υπολογισμό της αναγκαίας ποσότητας φωτισμού επιφάνειας ή των τιμών λαμπρότητας και ομοιομορφίας. Είναι η σύνθεση φωτεινότητας και χρώματος στο συνολικό οπτικό πεδίο του παρατηρητή σε μια δημιουργική διαδικασία σχεδιασμού με κέντρο τον άνθρωπο και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον κόσμο που τον περιβάλλει.
* Ο Θεόδωρος Δ. Κοντορήγας MBA MSc PLDA, είναι αρχιτέκτων φωτισμού.