Τον περασμένο μήνα, μέσα στο τεράστιο καινούργιο τουριστικό συγκρότημα στην ακτή του Μοντέγκο Μπέι, ο Τάρους Ράιλι κατάφερε το σχεδόν ανέφικτο: Αυτός και η επταμελής μπάντα του, συνοδευόμενοι από τον Τζαμαϊκανό βιρτουόζο του σαξόφωνου Ντιν Φρέιζερ, μεταμόρφωσαν μια αντισηπτική, κλιματιζόμενη αίθουσα χορού πολυτελούς ξενοδοχείου της Τζαμάικας σε ξέφρενο, κάθιδρο ρέγκε πάρτι. Ο Ράιλι, ένας 30χρονος ρασταφάρι τραγουδιστής και συνθέτης, γιόρταζε την έκδοση του τρίτου του άλμπουμ, του «Contagious» (VP Records), μιας ζωηρόχρωμης ανθολογίας τραγουδιών που αποκαλύπτουν την ποικιλία και τον πλούτο ενός είδους το οποίο συχνά έχει κατηγορηθεί ως μονότονο.
«Είναι μεταδοτικό [contagious], πιο πολύ κι απ’ τη γρίπη των χοίρων», είπε χαμογελώντας ο γενειοφόρος και διοπτροφόρος Ράιλι. «Ελάτε να σας μεταδώσουμε λίγο απ’ αυτό τον ιό».
Ο Πίτερ Τος είχε τραγουδήσει το «Reggae Mylitis» το 1981, εγκαινιάζοντας μια πανδημία της αυτόχθονης τζαμαϊκανής μουσικής που απλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, στα 28 χρόνια που πέρασαν από τον θάνατο του μουσικού συντρόφου του Τος, του Μπομπ Μάρλεϊ, η ρέγκε αναζητούσε έναν νέο σημαιοφόρο. Ο Ράιλι δεν είναι, βέβαια, ο πρώτος που πέταξε τον σκούφο του στο ρινγκ, αλλά το όνομά του αναφέρεται πλέον δίπλα σε ονόματα επιφανών τραγουδιστών της ρέγκε, όπως ο Ντένις Μπράουν, ο Γκέγκορι Αϊζακς και ο Μπέρες Χάμοντ.
Διατήρηση της κουλτούρας
Οπως αυτοί οι τραγουδιστές, ο Ράιλι διαθέτει εκφραστική, αναγνωρίσιμη φωνή, καθώς κι ένα ταλέντο για στίχους και μουσική που «πιάνουν» τα σκαμπανεβάσματα της ζωής και του έρωτα με τρόπο που δεν είναι οικείος μόνο στο κοινό της πατρίδας του αλλά σε όλους. Διαθέτει επίσης μια ιδιαίτερα εύθυμη προσωπικότητα, εκτοξεύοντας συνεχώς αστεία στα ιδιωματικά αγγλικά της Τζαμάικας, ενώ είναι ταυτόχρονα εξαιρετικά σοβαρός απέναντι στη δουλειά του. Η αποστολή του, όπως μου είπε σε μια πρόσφατη τηλεφωνική συνέντευξη, είναι να «διατηρήσω την κουλτούρα μας», εννοώντας τη μουσική ρέγκε και μαζί τις φιλοσοφικές ιδέες για ενδυνάμωση των μαύρων που έχει αναπτύξει ο Μάρκους Γκάρβεϊ.
Η μουσική ρέγκε έχει περάσει μια μακρόχρονη φάση εσωστρέφειας που την αποξένωσε από το διεθνές κοινό της. Σ’ αυτό συντέλεσε η διαμάχη ανάμεσα στον Vybz Cartel και τον Mavado, που δίχασε τους νεαρούς θαυμαστές των δύο καλλιτεχνών, καθώς και η σύνδεση ορισμένων μουσικών με την ενδημική νεανική εγκληματικότητα στην Τζαμάικα. Αρνητική επιρροή όμως είχε και η τάση του dirty-dancing, του χορευτικού ήχου που κυριάρχησε στην τζαμαϊκανή μουσική για δύο δεκαετίες, χωρίς να βρει απήχηση στον υπόλοιπο κόσμο. Χωρίς να περιφρονεί τη χορευτική συνιστώσα, ο Τάρους Ράιλι ηγείται σε μια αναγέννηση της παράδοσης της ρέγκε, ενισχυμένος από ένα σπάνιο μείγμα ευφυΐας, ωριμότητας και εμπειρίας του δρόμου. Στην Τζαμάικα η μουσική του βρίσκεται πάντα στις λίστες επιτυχιών της ρέγκε, και τώρα φαίνεται έτοιμη να κάνει το άλμα στον κόσμο.
«Είναι πολύ σημαντικό να βρει συνεχιστές η κληρονομιά της μουσικής που δημιούργησε ο Μπομπ Μάρλεϊ», λέει ο Μπόμπι Κλαρκ, διευθυντής στον Irie Jam Media, ρέγκε ραδιοφωνικό σταθμό της Νέας Υόρκης και εταιρεία διοργάνωσης συναυλιών. «Η δουλειά του Τάρους είναι να φέρει πάλι στο προσκήνιο τη ρέγκε. Πιστεύω ότι μπορεί να το κάνει και θα το κάνει, γιατί έχει σπουδαίους ανθρώπους πίσω του και γιατί η μουσική του είναι τέλεια».
Τη νύχτα μετά το πάρτι για την κυκλοφορία του δίσκου του ο Ράιλι έκανε μια θριαμβευτική εμφάνιση σε μια πολύ μεγαλύτερη σκηνή, στο Reggae Sumfest, το ετήσιο τριήμερο φεστιβάλ. Το φετινό πρόγραμμα περιλάμβανε τον Ne-Yo, τον Αμερικανό σταρ του R&B που το τελευταίο επιτυχημένο του σινγκλ «Miss Independent» έγινε backing track για τη μεγάλη χορευτική επιτυχία των Καρτέλ και Σπάις «Rampin’ Shop», καθώς και ένα ντουέτο με τον μικρότερο γιο του Μάρλεϊ, τον Ντάμιαν (Jr. Gong), και τον Nas, τον Αμερικανό σταρ της ραπ, οι οποίοι συνεργάζονται αυτό τον καιρό στην ηχογράφηση ενός άλμπουμ με τίτλο «Distant Relatives» («Μακρινοί συγγενείς»).
Για όλους
Οπως υποστηρίζει ο βετεράνος παραγωγός της ρέγκε Τζόνι Γουόντερ, η αναγέννηση του είδους πρέπει να έρθει από την ίδια την Τζαμάικα, «από τους δρόμους, τα νεανικά κλαμπ, τους πειρατικούς σταθμούς».
Από τη μεριά του ο Τάρους Ράιλι φαίνεται να μην πτοείται από τα οποιαδήποτε εμπόδια. «Είμαι άνθρωπος που δέχεται τις προκλήσεις», λέει. «Είμαστε εδώ για να κάνουμε μουσική για διαφορετικά είδη ανθρώπων. Δεν με νοιάζει αν είσαι ράστα ή χριστιανός, άσπρος, μαύρος ή ασιάτης. Γιατί ο ήλιος λάμπει για όλους και η βροχή πέφτει πάνω σ’ όλους, και οι άνθρωποι είναι άνθρωποι».
Εκδηλη αγάπη για το danceball
Γεννημένος στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης και μεγαλωμένος ανάμεσα στη Φλώριδα και την Τζαμάικα, ο Τάρους Ράιλι είναι γιος του τραγουδιστή της ρέγκε Τζίμι Ράιλι, ο οποίος υπήρξε μέλος πρωτοπόρων φωνητικών συγκροτημάτων του ’60, όπως οι Techniques και οι Uniques, ενώ σημείωσε σόλο επιτυχία με τη ρέγκε μπαλάντα «Love and Devotion», η οποία ανέβηκε στην κορυφή των βρετανικών τσαρτς το 1982.
Ο Ράιλι τζούνιορ, ωστόσο, αγαπούσε την ποπ μουσική που άκουγε από το ραδιόφωνο το ίδιο με τη ρέγκε. «Τα πάντα με επηρέασαν», λέει. «Η ροκ, η R&B – η μουσική επηρεάζει τη μουσική. Αγαπώ τη μελωδία, όποια κι αν είναι». Μεγάλωσε θαυμάζοντας αστέρια της danceball μουσικής και ξεκίνησε την καριέρα του ως ράπερ σε χορευτικά κλαμπ, ηχογραφώντας το πρώτο του σινγκλ Nowdays στα 15 του χρόνια.
Ωριμάζοντας πέρασε σε μια πιο λυρική εκδοχή, γράφοντας τραγούδια που τα αποκαλεί «μουσική για μέσα στο σπίτι σου», με στίχους που έχουν θετική διάθεση χωρίς να είναι διδακτικά. Ωστόσο, η αγάπη του για το danceball είναι έκδηλη, όσο και η άρνησή του για τις ταμπέλες. Στο καινούργιο του άλμπουμ έχει περιλάβει κομμάτια όπου τραγουδούν καλλιτέχνες διαφορετικού στυλ, από τον σταρ της χορευτικής σκηνής Demarco έως τον «καπετάν φασαρία» Vybz Carter.