ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ. Αστείρευτο φαίνεται πως είναι το χρυσάφι των αρχαίων Μακεδόνων στο γνωστό πλέον χρυσοφόρο νεκροταφείο του Αρχοντικού της Πέλλας. Η εκτενής νεκρόπολη, όπου η αριστοκρατία των αρχαϊκών χρόνων έθαβε τους πολεμιστές της χρυσοφορεμένους κι οπλισμένους από την κορυφή ώς τα νύχια, τις συζύγους με βαρύτιμα κοσμήματα και τις κόρες με στολές γάμου και πολύτιμα αντικείμενα, εξακολουθεί να αποκαλύπτει θησαυρούς και πολύτιμες πληροφορίες.
Νέα δεδομένα
Περισσότερους από 950 τάφους και χιλιάδες κτερίσματα έφερε στο φως από το 2000 ώς σήμερα η ανασκαφή στην εύφορη περιοχή της Κάτω Μακεδονίας όπου πιθανότατα έφθασε στο απόγειο της ακμής της η γνωστή από ιστορικές πηγές Τύρισσα -πόλη του τυριού- από το 560 π.Χ. ώς το τέλος περίπου του 5ου αιώνα όταν από τις Αιγές, η πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου μεταφέρεται στην Πέλλα.
Τα πλούσια ευρήματα από τους νεκρούς που ανήκαν στις ίδιες κοινωνικές ομάδες και ενταφιάζονταν κατά οικογενειακές συστάδες, πατριές και γένη είναι πλέον αρκετά για να επιβεβαιώσουν ότι η προέλαση των Μακεδόνων ώς τον Αξιό είχε συντελεστεί πολύ παλιότερα, από τον 7ο π.Χ. αιώνα, και όχι μετά τους περσικούς πολέμους, όπως υποστήριζε έως πρόσφατα η πλειονότητα των ερευνητών.
Χρυσά, ασημένια, χάλκινα, σιδερένια, ειδώλια και αγγεία εισαγωγής από τον Νότο, που δείχνουν οργάνωση στη διοίκηση, στην οικονομία και στο εμπόριο, ήταν τα κτερίσματα των επιφανών νεκρών σε 24 τάφους της αρχαϊκής περιόδου (580-480 π.Χ.) της φετινής έρευνας. Την έρευνα διενήργησε η ομάδα της ΙΖ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων με επικεφαλής τους αρχαιολόγους Παύλο και Αναστασία Χρυσοστόμου, φέρνοντας συνολικά στο φως 50 τάφους της ύστερης εποχής του Σιδήρου (β΄ μισό του 7ου – αρχές του 6ου αι. π.Χ.) αλλά και των κλασικών και πρώιμων ελληνιστικών χρόνων (480-279 π.Χ.).
Ευημερούσα κοινωνία
«Ορισμένοι πολεμιστές εντυπωσιάζουν με τα σύμβολα της υπεροχής τους (λιοντάρια και ρόδακες) αλλά και την τεχνολογία του οπλισμού τους που μαζί με τις αντίστοιχες γυναικείες ενδυμασίες πιστοποιούν την ευημερούσα κοινωνία του Αρχοντικού, τον ηρωικό χαρακτήρα και τον ηγετικό ρόλο ορισμένων οικογενειών της στρατιωτικής αριστοκρατίας που είχε τον έλεγχο και ρύθμιζε την ανταλλαγή των αγαθών», σημειώνει ο κ. Παύλος Χρυσοστόμου.
Πλούσιες ήταν κυρίως οι ταφές κατά μήκος των αρχαίων δρόμων – στο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, Βορρά και Νότου στη Βοττιαία, τη χώρα των βουκόλων, στην πεδιάδα, δηλαδή, ανάμεσα στους ποταμούς Αλιάκμονα και Αξιό όπου επεκτάθηκαν οι Μακεδόνες μετά τα μέσα του 7ου αι. π.Χ.
Χάλκινα κράνη διακοσμημένα με χρυσά ελάσματα, σιδερένια όπλα (ξίφος, αιχμές δοράτων, μαχαίρια), χρυσά ελάσματα που κάλυπταν πρόσωπα, χέρια και υποδήματα, πήλινα ειδώλια, χάλκινα και πήλινα αγγεία συνόδευαν δέκα από τους Μακεδόνες πολεμιστές στον άλλο κόσμο.
Οικονομία και οργάνωση
Περίτεχνα είναι τα χρυσά επιστόμια και τα μενταγιόν, τα χάλκινα αγγεία, τα πήλινα αττικά, κορινθιακά και χιώτικα αγγεία αλλά και οι αττικίζοντες κρατήρες με ζώα και πουλιά, προϊόντα μαζικής παραγωγής εργαστηρίου της Χαλκιδικής που μιμείται έργα του Λυδού, αγγειογράφου του αττικού κεραμικού. Τα προϊόντα εισαγωγής μαρτυρούν άνοιγμα της οικονομίας και πολυσύνθετη οργάνωση στη διοίκηση και το εμπόριο, σημειώνει ο κ. Παύλος Χρυσοστόμου. «Η απόκτηση αντικειμένων γοήτρου και πολύτιμων υλικών προϋποθέτει πρόσβαση σε νέες πηγές πλούτου, παραγωγή και διάθεση πλεοναζόντων προϊόντων καθώς και πολιτική οργάνωση με την εδραίωση της δυναστείας των Τημενιδών και την ενίσχυση της αριστοκρατίας».