Το φαινόμενο «εκθέσεις βιβλίου» εμφανίστηκε μετά τη Μεταπολίτευση, καλύπτοντας την ανάγκη του αναπτυσσόμενου εκδοτικού χώρου.
Σε συνδυασμό με τη νεοαποκτηθείσα ελευθερία έκφρασης και συγκέντρωσης, οι υπαίθριες εκθέσεις μετατρέπονταν σε γιορτές-πανηγύρεις με μουσική και θεατρικές εκδηλώσεις, αλλά και σε βήματα πολιτικής έκφρασης. Μέρος των επαγγελμάτων που βρίσκονταν στις παρυφές του εκδοτικού χώρου (πλασιέ, χονδρέμποροι κ.λπ.) ανέδειξαν μια νέα ειδικότητα, τους λεγόμενους «εκθεσάδες», οι οποίοι ξεκίνησαν να στήνουν υπαίθριες εκθέσεις σ’ όλη την επικράτεια. Με τα χρόνια, τα βιβλιοπωλεία πλήθυναν, δημιουργήθηκαν αλυσίδες βιβλιοπωλείων και η περιφέρεια απέκτησε σοβαρούς επαγγελματίες.
Η Ελλάδα του 2009 έχει μοντέρνα καταστήματα, πολυκαταστήματα και εμπορικά κέντρα. Ωστόσο, στις παλαιάς αισθητικής υπαίθριες εκθέσεις βιβλίου, τα χρησιμοποιούμενα περίπτερα ελάχιστα έχουν αλλάξει σε σχέση με εκείνα του 1975. Κάποιες από αυτές μοιάζουν με λαϊκές αγορές αγροτικών προϊόντων και στη χειρότερη, με παζάρια, όπου οι μισοί μετανάστες πουλούν κινέζικα προϊόντα στους άλλους μισούς. Προφανώς, παρόμοιες διοργανώσεις δεν συγκινούν τη γενιά των κινητών, του Facebook, των iPods. Το βιβλίο πρέπει επιτέλους να βρει τον εκθεσιακό χώρο που του αξίζει, έναν χώρο εφάμιλλο αισθητικά με το προϊόν που παρουσιάζεται, έναν χώρο άνετο και εύκολα προσεγγίσιμο από το ενδιαφερόμενο κοινό του λεκανοπεδίου της Αττικής. Η Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης και η Εκθεση Παιδικού Βιβλίου Αθήνας είναι δύο πολύ καλά δείγματα σύγχρονης διοργάνωσης.
Πιστεύω ότι η Αθήνα χρειάζεται μια έκθεση αντίστοιχη της Θεσσαλονίκης, με ταυτόχρονη κατάργηση όλων των παλαιού τύπου διοργανώσεων.
Με αυτόν τον τρόπο θα επιτύχουμε:
α. Την αναβάθμιση του τρόπου προβολής του βιβλίου, προσεγγίζοντας αυτούς που αληθινά ενδιαφέρονται για το βιβλίο.
β. Την αναβάθμιση της εικόνας του βιβλίου ως προϊόντος από την εικόνα λαϊκής αγοράς ή πανήγυρης που του έχουμε δώσει μέχρι τώρα.
γ. Την προσέλευση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Ισως αυτός να είναι και ο σημαντικότερος λόγος μιας τέτοιας διοργάνωσης.
δ. Θα ελαχιστοποιηθούν οι προστριβές με τους βιβλιοπώλες, οι οποίοι, εφόσον παράλληλα σταματήσει και η λειτουργία των υπαίθριων εκθέσεων, θα αντιμετωπίσουν τη νέα έκθεση ως ευκαιρία για να ενημερωθούν και οι ίδιοι.
ε. Πιθανόν, να επιτύχουμε σοβαρότερη αντιμετώπιση και, κατ’ επέκταση, καλύτερη συνδρομή από τους κρατικούς φορείς.
* Ο Γιάννης Κωνστανταρόπουλος διευθύνει τις εκδόσεις «Μίνωας».