Nick Hornby
Juliet, Νaked
εκδ. Viking, σελ. 250
Από πολλές απόψεις, το έκτο μυθιστόρημα του Νικ Χόρνμπι παρουσιάζει τα συνήθη δελεαστικά στοιχεία που προσελκύουν τους αναγνώστες του. Σε μια ξεπλυμένη παραθαλάσσια βρετανική κωμόπολη, με το ταιριαστά άχαρο όνομα Γκούλνες, η Ανι και ο Ντάνκαν βράζουν στο ζουμί τους εδώ και 15 χρόνια, σε μια σχέση που κι αυτή φαίνεται μίζερη, εν μέρει επειδή περιέχει και ένα τρίτο πρόσωπο.
Εδώ και πολύ καιρό ο Ντάνκαν τρέφει μια εμμονή για έναν Αμερικανό τραγουδιστή και συνθέτη ονόματι Τάκερ Κρόου, ο οποίος μετά την «Juliet» («το θρυλικό άλμπουμ χωρισμού» που κυκλοφόρησε το 1986), ποτέ δεν ξαναηχογράφησε ούτε έκανε δημόσια εμφάνιση. Αυτό έκανε ακόμα πιο έντονο το ενδιαφέρον των θαυμαστών του, που είναι ως επί το πλείστον αρσενικοί σαραντάρηδες.
Χωρίς νέα
Παρότι όμως η ιστοσελίδα που διατηρεί ο Ντάνκαν για να επικοινωνεί με τους ομοϊδεάτες του «Κροουλολόγους» διαθέτει μια ρούμπρικα με τίτλο «τελευταία νέα», νέα δεν υπάρχουν εδώ και μια εικοσαετία. Ετσι, όταν φτάνει στα χέρια του ένα αντίτυπο του «Juliet, Naked» – δημοσιογραφικό demo του νέου άλμπουμ που πρόκειται σύντομα να κυκλοφορήσει, όπου περιέχονται μουσικά δείγματα όλων των κομματιών του CD και δύο ανέκδοτα τραγούδια- ο Ντάνκαν πετάει στον ουρανό.
Εξαλλος που η Ανι προλαβαίνει να ακούσει πρώτη το άλμπουμ, ορμάει να γράψει την πρώτη εκστατική κριτική στην ιστοσελίδα του. Εν τω μεταξύ, η Ανι, που ο θαυμασμός της για τον Κρόου είναι πιο ψύχραιμος και αντικειμενικός, βλέπει την «Τζούλιετ, γυμνή» όπως είναι: «Η παλιά Τζούλιετ αλλά χωρίς τα όμορφα ρούχα της». Ενοχλημένη από την άνευ όρων λατρεία του Ντούνκαν -και με ολοένα μεγαλύτερη επίγνωση ότι μπορεί να έχει σπαταλήσει 15 χρόνια μ’ αυτόν τον μονομανή άνθρωπο- η Ανι ταχυδρομεί τη δική της, λιγότερο επαινετική κριτική. Οταν παίρνει αμέσως ένα e-mail όπου ο Τάκερ Κρόου της εκφράζει την εκτίμησή του, δεν είναι η μόνη που εκπλήσσεται.
Ομολογώ πως αρχικά είχα την ελπίδα ότι το κλειδί στο μυθιστόρημα του Χόρμπι θα ήταν ότι ο Τάκερ Κρόου δεν εμφανίζεται ποτέ. Ο συγγραφέας του «Hi-Fi» είναι γνωστός για το μαύρο χιούμορ με το οποίο βυθοσκοπεί τις αρσενικές εμμονές και περιγράφει τον τρόπο που τις τρέφει και τις διευκολύνει η εξάπλωση του ίντερνετ. Είναι όσο θα περίμενες δεξιοτέχνης όταν καταπιάνεται με την τρελή δυναμική του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τον τρόπο που το διαδίκτυο έδωσε τη δυνατότητα στους «φαν» να καταδιώκουν τα είδωλά τους, ακόμα και να διεισδύουν στο άβατο της κρεβατοκάμαράς τους. Δεν είναι αστείο όταν η Ανι ισχυρίζεται πως ο Ντάνκαν ξέρει περισσότερα για τον Κρόου απ’ ό,τι ο Κρόου για τον εαυτό του. Και ο Χόρνμπι ξέρει πόσο μπορεί μια τέτοια εμμονή να στοιχειώσει μια σχέση: όταν η Ανι παρατηρεί πως έχει από καιρό δεχτεί τη μανία του Ντάνκαν με τον Κρόου σαν «μέρος του πακέτου, κάτι σαν αναπηρία», ξέρεις όλα όσα χρειάζονται για τη ζωή της με τον Ντάνκαν.
Εντούτοις, είναι τόσο πειστικός ο Τάκερ Κρόου που εγκατοικεί στο μυαλό του Ντάνκαν ώστε όταν συναντάμε το πραγματικό πρόσωπο να σπρώχνει ένα καρότσι σε σουπερμάρκετ κάπου στην Αμερική μαζί με τον εξάχρονο γιο του, νιώθουμε απογοήτευση. Αυτό είναι το θέμα του Χόρμπι – τα είδωλα είναι μονάχα τόσο μεγάλα όσο οι φαντασιώσεις που προβάλλουμε πάνω τους. Κι όμως, καθώς ο Κρόου εδραιώνεται ως ο τρίτος αφηγητής, η γραφή χάνει τη γοητευτική της ρευστότητα.
Βαθύ μυστικό
Δεν υπάρχει τίποτα πολύ εκπληκτικό στο γεγονός ότι ο Κρόου δεν πιστεύει στην υπερτιμημένη αξία του ή ότι, όπως η Ανι, είναι βέβαιος πως έχει χαραμίσει τη μισή ζωή του. Και θα έπρεπε να είναι ενδιαφέρον που, φορτωμένος με μια σειρά πρώην συζύγων και παραμελημένων παιδιών, κουβαλάει επίσης μαζί του το βαθύ, σκοτεινό μυστικό της αιτίας που τον έκανε να αποσυρθεί το 1986. Κατά κάποιο τρόπο, όμως, η ιστορία του δεν τραβάει και τόσο πολύ το ενδιαφέρον.
Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν πολλά για να θαυμάσεις σε αυτό το μυθιστόρημα. Κανένας δεν γράφει για τη μουσική, και τον συναισθηματικό χώρο που καταλαμβάνει, τόσο καλά όσο ο Χόρνμπι. Και κάθε φορά που ανησυχείς ότι θα κάνει κάτι πολύ προβλέψιμο, καταφέρνει να ξεγλιστράει. Εκείνο που θα μπορούσε να είναι μια αφόρητα σαχλή ρομαντική συνάντηση ανάμεσα στην Ανι και τον Κρόου αποδεικνύεται οδυνηρά ρεαλιστική όταν εκείνη, προς απογοήτευσή της, βλέπει τον εαυτό της να συμπεριφέρεται σαν άλλη μια επικριτική σύζυγος. Και η καθαρή απόλαυση της στιγμής όπου ο Ντάνκαν συνειδητοποιεί πως η πρώην σύντροφός του κάνει παρέα με το είδωλό του είναι δίκαια κερδισμένη.
Ο Νικ Χόρνμπι δεν έχει κρύψει στο παρελθόν τον θαυμασμό του για την απλότητα και τη δύναμη της δουλειάς της Αν Τάιλερ, και δεν υπάρχει τίποτα στην πλοκή αυτού του μυθιστορήματος που να μην φαντάζομαι ότι θα μπορούσε να το αγγίξει η συγγραφέας. Βρέθηκα όμως να λαχταρώ λίγη από τη δεξιοτεχνική ασάφεια της Τάιλερ, την ικανότητά της να σε αφήνει να ανησυχείς, να ελπίζεις, να νοιάζεσαι. Οταν ο Χόρνμπι μας λέει τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό ενός ήρωά του, δεν είναι ότι δεν τον πιστεύουμε, αλλά απλώς μας αφήνει πολύ λίγα να κάνουμε. Σε κάνει να επιθυμείς την ασάφεια, την ελαστικότητα, το διφορούμενο.
Λιγότερα
Η αίσθηση ότι ένα μυθιστόρημα έχει γραφεί, εν μέρει τουλάχιστον, επειδή ο συγγραφέας του θέλει να ανακαλύψει κάτι για τον εαυτό του, αποτελεί ένα υποτιμημένο συστατικό αυτού που δημιουργεί αφηγηματική ατμόσφαιρα και ένταση. Και είναι επίσης σημαντικός λόγος που εξακολουθούμε να διαβάζουμε. Ο Νικ Χόρνμπι είναι ένας εξαιρετικά επιτυχημένος συγγραφέας, αλλά την επόμενη φορά θα ήθελα να διαβάσω λιγότερα για ό,τι έχει ήδη αποφασίσει και περισσότερα γι’ εκείνα που έχει ακόμα την ανάγκη να ανακαλύψει.