ΑΠΩΛΕΙΑ. «Οπου έμπαινα γινόταν της μουρλής, όπου έμπαινα γινόμουνα στόχος… Τι να σου λέω τώρα. Εσκιζα, παιδί μου».
Ετσι ήταν πάντα η Σπεράντζα Βρανά. Πληθωρική, γλαφυρή στις διηγήσεις της, υπερβολική και συνάμα εύστοχη, αθυρόστομη, με ταμπεραμέντο μοναδικό, σύμβολο του σεξ στην εποχή της, τα χρόνια των μπουλουκιών που γνώρισε από την καλή και την ανάποδη, και ύστερα την εποχή της επιθεώρησης, του «Ακροπόλ» και του Μπουρνέλλη.
Πέθανε στα 81 της χρόνια, χθες το πρωί, από ανακοπή καρδιάς και μαζί της χάθηκε ένα μεγάλο μέρος εκείνης της περιόδου του θεάτρου που ήταν πασπαλισμένο με φτερά, πούπουλα, μουσική, χορό και σόλο, στο σανίδι.
«Δε θα ξαναπαίξω»
Το είδος της επιθεώρησης, που όπως έλεγε συχνά όταν τη ρωτούσαν είχε πεθάνει μαζί με την εποχή της. «Οσο για μένα, δεν θα ξαναπαίξω στην επιθεώρηση. Και αν τύχει να με δεις στη σκηνή κάποιου θεάτρου, να ξέρεις πως δεν θα είμαι πια… ερωτευμένη. Δεν θα είμαι πια… καψούρα. Απλώς θα… εκδίδομαι επί χρήμασι».
Τα έλεγε και τα έγραφε (όπως στο βιβλίο της για την επιθεώρηση, εκδόσεις «Γλάρος») που κυκλοφόρησε το 1985 όταν είχε αφοσιωθεί στο γράψιμο μετά την επιτυχία που γνώρισε το «Τολμώ».
Από τότε που παράτησε το θέατρο, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, δυναμική, ζωηρή και πιπεράτη όπως ήταν, βάλθηκε να γράφει βιβλία. Εντεκα έγραψε από το πρώτο της στις εκδόσεις «Εξάντας» το 1982, που περιλαμβάνουν τη ζωή της, τον καιρό των μπουλουκιών, την εποχή που οι θεατρίνοι έστηναν παραστάσεις σε καφενεία, πατάρια και τσαντήρια κάτω από δύσκολες συνθήκες, περιπλανώμενοι σε ένα όνειρο που σήμερα πολλοί αγνοούν και άλλοι περιφρονούν. Ακόμη και ερευνητές του θεάτρου.
Η Ελπίδα Χωματιανού, όπως ήταν το αληθινό της όνομα, τα έζησε όλα νωρίς. Και ξύλο έφαγε, αλλά «μυαλό δεν έβαζα», και αμέτρητες δυσκολίες για έφηβη πέρασε που την έκαναν όπως έλεγε «αντράκι» στη σκληρή δεκαετία του ’40.
Το Σπεράντζα της «ταίριαζε γάντι». Καθωσπρέπει δεν ήταν ποτέ αυτή η ηθοποιός. Της άρεσαν οι λαϊκοί ρόλοι, να παίζει γυναίκες που συνδύαζαν τη θηλυκότητα με το τσαγανό και την περηφάνια, οι μεγάλες ορχήστρες, τα λαμπερά κοστούμια και τα τραγούδια όπως το «Τραμ το τελευταίο», το «Μάμπο το μπραζιλέρο», το «Μονοπάτι», «Δώσε». Επιτυχίες που ταυτίστηκαν με το μπρίο της.
Λάτρεψε τη σκηνή
Πραγματική θεατρίνα που λάτρεψε τη σκηνή, όχι όμως τον κινηματογράφο και ας έγινε γνωστή στην «Κάλπικη λύρα» του Γιώργου Τζαβέλλα, παίζοντας μια γυναίκα ελαφρών ηθών δίπλα στον… αόμματο Μίμη Φωτόπουλο.
Τελευταία εμφάνιση στο σινεμά ήταν στο Safe sex των Ρέππα – Παπαθανασίου (συνολικά εμφανίστηκε σε περισσότερες από 60 ταινίες), ενώ στη σκηνή την έβγαλε τιμητικά πέρυσι το καλοκαίρι ο Σταμάτης Κραουνάκης στο Ηρώδειο. Ταλαιπωρημένη πια, και θύμα τροχαίου που την είχε καθηλώσει στην καρέκλα, εμφανίστηκε αγέρωχη και μπριόζα όπως πάντα.
Της άρεσε να μιλάει για τους έρωτες και τα πάθη της, αν και την πραγματική αγάπη τη συνάντησε στον πρώτο της σύζυγο, στα 16 της χρόνια (ναύτης στην Κατοχή), την πολύχρονη σχέση της με τον Κώστα Βουτσά και κυρίως τον σύζυγό της Παύλο με τον οποίο έμεινε ώς το τέλος της ζωής της.
Χορτασμένη από τη ζωή, χωρίς απωθημένα, εγκατέλειψε το θέατρο, φοβισμένη ίσως από αυτό που έβλεπε να επικρατεί τότε. Συναδέλφους της, καταξιωμένους ηθοποιούς, της δικής της γενιάς, να αναζητούν θέση σε μια παράσταση και άλλους να «ρεζιλεύονται σε θεάματα ανάξια λόγου».
Η κηδεία τη Σπεράντζας Βρανά θα γίνει αύριο στο Α΄ Νεκροταφείο.